Мерку́рий — Маьлхан системехь Маьлхан массарелла уллера планета. Цо Маьлхан гонах го боккху 88 Дуьненан дийнахь-бусехь. Меркурийн тӀехь цхьана ден-буьйсан йохалла йу Дуьненан тӀехь 176 дей-буьсий санна[3][12]. Шира Римехь оцу планетан цӀе тиллира шайн махлелоран делан сий деш. Астр. символ: ☿.

Меркурий

Меркурий («Мессенджерc» даьккхина сурт). Лахахь аьтту агӀор гуш йу Толстойн цIе йолу кратер.
Меркурий ша ма йоллу басехь («Маринер-10» даьккхина сурт)
Орбитан характеристикаш
Перигелий 46 001 210 км
0,30749909 а. б.[1]
Афелий 69 816 900 км
0,46669733 а. б.[1]
Эксцентриситет орбиташ (e) 0,20563069[1]
Сидеран мур тӀедерзор 87,969 де[1]
Синодан мур тӀедерзор 115,88 де[1]
Орбитан чехкалла (v) 47,87 км/с[1]
Бккъера аномали (Mo) 174,795884°
Орбитан охьане (i)

7,00° эклиптикин экъан хьаьжча
3,38° Мьлахан экваторан хьаьжча

6,34° инвариантан экъан хьаьжча[2]
Гоьдолу шадан дохалла (Ω) 48,33167°[1]
Перицентран аргумент (ω) 29,124279°
Спутникаш 0
Физикин характеристикаш-ref
Экваторан радиус 2439,7 км[1]
Полюсан радиус 2439,7 км[1]
Йуккъера радиус 2439,7 ± 1,0 км (Дьуненан радиусан 0,3829 дакъа)[1]
Боккхачу гонан йохалла 15 329,1 км
ТӀехулан майда (S) 7,48×107 км²
Дуьненан майдан 0,147 дакъа
Чухоам (V)

6,083×1010 км³

Дуьненан чухоаман 0,056 дакъа[1]
Йозалла (m)

3,33022×1023 кг

Дуьненен йозаллин 0,055274 дакъа[1][3][4]
Йуккъера дуькъалла (ρ)

5,427 г/см³

Дуьненан дуькъаллин 0,984 дакъа[1]
паргӀата охьакхетаран сихдалар на экваторе (g) 3,7 м/с²
0,377 g[1]
ШолгӀа космосан чехкалла (v2) 4,25 км/с
Экватаран хьийзаран чехкалла 10,892 км/ч (3,026 м/с) (экваторехь)
Хьийзаран мур (T) 58,646 де (1407,5 сахьт)[1]
Семан охьатаӀар 2,11′ ± 0,1′[5]
нийса тӀейалар къилбседа полюса (α) 18 сахьт 44 мин 2 с
281,01°[1]
Легар къилбседа полюса (δ) 61,45°[6]
Альбедо 0,142 (Бонд)[1][7]
0,068 (геометрическое)[1][7]
Гушйолу седан йокхалла от −2,6m[8] до 5,7m[6][9]
Сонан диаметр 4.5" – 13"[6]
Температура
 
мин. сред. макс.
0°N, 0°W[10]
100 K
(−173 °C)
700 К[11]
(427 °C)
85°N, 0°W[10]
80 К
(−193 °C)
380 К
(107 °C)
Атмосфера[6]
Атмосферан таӀам ~10−15 бар[1]
ХӀоттам:

42,0 % кислород

29,0 % натрий
22,0 % водород
6,0 % гелий
0,5 % калий

0,5 % диснарш (хи, кӀорамуьсталлин газ, азот, аргон, ксенон, криптон, неон, кальций, магний)[1][4]


Билгалдахарш нисйе бӀаьра

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 David R. Williams. Mercury Fact Sheet (ингалс.). NASA (30 ноября 2007). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 22 майхь. Теллина 12 февраля 2009.
  2. The MeanPlane (Invariable plane) of the Solar System passing through the barycenter (2009, 3 апрель). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 20 январехь. Теллина 2009 шеран 3 апрелехь.
  3. 1 2 Цитатийн гӀалат: <ref> тег нийса йац; кху Язев тIетовжаран йоза йаздина дац
  4. 1 2 Проект «Исследование Солнечной системы», Меркурий
  5. Margot, L.J.; Peale, S. J.; Jurgens, R. F.; Slade, M. A.; Holin, I. V. (2007). «Large Longitude Libration of Mercury Reveals a Molten Core». Science 316 (5825): 710–714. DOI:10.1126/science.1140514. PMID 17478713. Bibcode:2007Sci...316..710M.
  6. 1 2 3 4 Цитатийн гӀалат: <ref> тег нийса йац; кху nssdcMercury тIетовжаран йоза йаздина дац
  7. 1 2 Mallama, A.; Wang, D.; Howard, R.A. (2002). «Photometry of Mercury from SOHO/LASCO and Earth». Icarus 155 (2): 253–264. DOI:10.1006/icar.2001.6723. Bibcode:2002Icar..155..253M.
  8. Mallama, A. (2011). «Planetary magnitudes». Sky and Telescope 121(1): 51–56.
  9. Espenak, Fred Twelve Year Planetary Ephemeris: 1995–2006. NASA Reference Publication 1349. NASA (July 25, 1996). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 16 октябрехь. Теллина 2008 шеран 23 майхь.
  10. 1 2 (19 February 1999) «Near-Surface Temperatures on Mercury and the Moon and the Stability of Polar Ice Deposits». Icarus 141: 179–193. DOI:10.1006/icar.1999.6175. Bibcode:1999Icar..141..179V. Figure 3 with the "TWO model"; Figure 5 for pole.
  11. ESA Science & Technology: Background Science (ингалс.). Европейское космическое агентство. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 22 майхь. Теллина 2009 шеран 20 мартехь.
  12. Цитатийн гӀалат: <ref> тег нийса йац; кху strom тIетовжаран йоза йаздина дац

Литература нисйе бӀаьра

  • Гребеников Е. А., Рябов Ю. А. Поиски и открытия планет. — М.: Наука, 1975. — 216 с. — 65 000 экз.
  • Ксанфомалити Л. В. Неизвестный Меркурий // В мире науки. — 2008. — № 2.
  • Маров М. Я. Планеты Солнечной системы. — 2-е изд. — М.: Наука, 1986. — 320 с.
  • Солнечная система / Ред.-сост. В. Г. Сурдин. — М.: Физматлит, 2008. — 400 с. — ISBN 978-5-9221-0989-5.

Хьажорга нисйе бӀаьра