Шахнаме́ (гӀаж. شاهنامه — «Паччахьийн жайна», «Паччахьашах лаьцна жайна», «Паччахьан жайна»[3]) — гӀажарийн литературин гӀаръялла памятник, гӀажарийн халкъан эпос. «Паччахьийн жайнехь» юцу Иранан истори шарачу заманан дуьйна VII бӀешарахь им диллалц. Цхьана стаг язйина уггара еха поэма: вовшахтоьхначулла «Илиадал» а, «Одиссеял» шозза еха[4].

«Шахнаме» жайнан агӀо
Фирдоусин каш Тус гӀалахь.
«Шахнаме». XVI бӀешарахь арахецна жайнан тӀера сурт.
Шах Сулейман. XVI бӀешарахь арахецна жайнан тӀера сурт. Британин библиотека, Лондон.
Царевна Шаба. XVI бӀешарахь арахецна жайнан тӀера сурт. Британин библиотека, Лондон.
«Байсангуран Шахнаме». 1430 шо. Язйина Тимуран кӀент кӀантан (1336 шо — 1405 шо) Байсангуран (1399 шо — 1433 шо).
Демавенд ламтӀаьхь хьех чувоьдучохь пенах дӀатоьхна волу деспот Зохак. «Байсангуран Шахнаме» (1430 шо).
Хосров куьйгалхо деш йолу гӀажарийн эскир ду тӀамтӀе доьдуш Афрасияб куьйгалхо волу туркойн эскиран дуьхьала, «Байсангуран Шахнаме» (1430 шо).
Иранан шах Гаюмар леопардан цӀока тӀкхоьллина «Паччахьан жайна» йошуш ву. Схьахетарехь, Султан Мухаммедас диллина сурт ду, 1537 шо.
XVII бӀешарахь арахецна жайна. Мужалт ю дешица а, сурташца а кечйина.
Пиран Турпал ву Сиявуш тӀелоцуш. Вевзуш воцу автор, XIV бӀешо.[1].
Дэв Акван чукхуссу Рустам хӀорданчу. Вевзуш воцу автор, XVI — XVII век.[2]
XVIII бӀешарахь арахецна «Шахнаме», ХӀинди. Simthsonian Freer and Sackler gallery Архивйина 2007-06-12 — Wayback Machine.


«Шахнаме» оьрсийн маттахь арахецнарш нисйе бӀаьра

  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. I. (От начала поэмы до сказания о Сохрабе). Пер. с фарси Ц. Б. Бану, коммент. А. А. Старикова. М., 1957.
  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. II. (От сказания о Ростеме и Сохрабе, до сказания о Ростеме и хакане Чина). Пер. с фарси Ц. Б. Бану-Лахути, коммент. А. А. Старикова. М., 1960.
  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. III. (От сказания о Ростеме и хакане Чина до царствования Лохраспа). Пер. с фарси Ц. Б. Бану-Лахути, коммент. А. Азера и Ц. Б. Бану-Лахути. М., 1965.
  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. IV. (От царствования Лохраспа до царствования Искендера). Пер. с фарси Ц. Б. Бану-Лахути, коммент. В. Г. Луконина. М., 1969.
  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. V. (От начала царствования Искендера до начала царствования Йездгерда, сына Бехрама Гура). Пер. с фарси Ц. Б. Бану-Лахути и В. Г. Берзнева, коммент. В. Г. Луконина. М., 1984.
  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. VI. (От начала царствования Йездгерда, сына Бахрама Гура до конца книги). Пер. с фарси Ц. Б. Бану-Лахути и В. Г. Берзнева, коммент. Л. Лахути. М., 1989.
  • Фирдоуси А. Шах-наме. В 2 тт. М., 1964;
  • Фирдоуси А. Шах-наме. В 4 тт. М., 1957—1969;
  • Фирдоуси А. Шах-наме: критический текст. В 9 тт. М., 1960—1971.

Билгалдахарш нисйе бӀаьра

  1. Simthsonian Freer and Sackler gallery Архивйина 2007-06-11 — Wayback Machine
  2. @ field (DOCID + @ lit (ascs000215)) Library of Congress
  3. Шах-намэ // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  4. Iran. British Institute of Persian Studies, 2006. Vol. 44. Page 321.

Хьажоргаш нисйе бӀаьра