Аксёнова, Мария Дмитриевна
Аксёнова Мария Дмитриевна (йина 1969 шеран 23 февралехь, Москохахь, РСФСР, ССРС) — российн арахецархо а, «Энциклопеди берашна Аванта+», «ХӀокху заманан энциклопедин» коьрта редактор, «Хаий теша оьрсашна оьрсийн?» телепрограмман (164 арахецар) а, документалан фильмийн «Роман тӀулган йукъахь» серин а автор, хьалхелелорг, «Арт-видео» проектан продюсер, поэт, жайнийн автор, Йаздархойн бертан декъашхо, РӀӀА академик.
| Аксёнова Мария Дмитриевна | |
|---|---|
 | |
| Йина терахь | 1969 шеран 23 февраль (55 шо) |
| Йина меттиг | Москох, ССРС |
| Пачхьалкх | |
| ГӀуллакхан тайпа | энциклопедист, йаздархо, предприниматель, инвестор, телеведущий, шашист, просветитель |
| Ӏилманан кхоче | Серлонча: 2 энциклопеди йинарг, Ӏилманан-кхетаме телепрограммийн а, жайнийн а автор. |
| Альма-матер | Кеп:МПУ (мехмат) |
| Ӏилманан куьйгалхо | В. В. Белецкий |
| Йоьвзу сана | Серлонча: 2 энциклопеди йинарг, Ӏилманан-кхетаме телепрограммийн а, жайнийн а автор. |
| СовгӀаташ а, премеш а |
 |
| Сайт | aksenova.ru |
 Викиларми чохь медиафайлаш | |
Детин бӀешеран поэтан Евдо́шенко Петран берийн берийн йоӀ.[1]
Биографи
бӀаьра нисйан
Йина 1974 шеран 23 февралехь Москохахь.
Йуккъера ишкол чекхйаьккхира детин мидалца.
МПУ Механикин-математикин факультет чекхйаьккхира цӀечу дипломца.
2001 шеран 7 мартехь Российн гӀуллакхера зударийн РФ Президентаца В. В. Путинца цхьанакхетарехь, йистхуьлучех цхьаъ хилира.[2][3]
Арахецаралла «Аванта+»
бӀаьра нисйан- 1992 шо — энциклопедин арахецаралла "Аванта+" кхоьллинчех цхьаъ (концепци кхоьллинарг а, автор а).
- 1993—1995 шераш — «Энциклопедеш берашна» арахецаран директор.
- 1996—2000, 2005—2009 шераш — коьрта редактор/арахецараллин «Аванта+» редакцин советан председатель (2005 — «Энциклопедин „Аванта+“ дуьне»).
«Энциклопедеш берашна». Арахецна 63 жайнехь, царех 50 сов — Аксёнова Мариян редакцица. Томийн ерриг тираж совъелира 20.000.000 экземпляр. Энциклопедин дела дукха совгӀаташ, царна йукъахь РФ Президентан дешаран областан 2001 шеран совгӀат[4][5], РФ правительствон дешаран областан 2008 шеран совгӀат[6]. Арахецараллин коллективо йина «Энциклопедеш берашна Аванта+», «тахана адаман хуа дерриг коьрта хаарш кхетачу кепара охьадахкархьама»[7]. Российн Дешаран министралло къобал йина «Энциклопеди берашна» ерриг томан сереш совнаха йешаран пособин хьокъехь.[8][9]
Аксенова Мария арахецараллин балхах лаьцна: «Йуьхьанца а, иза кӀезиг ладаме дац, тӀаьхьа а, сунна а, сан компаньонашна деӀӀа ахча ца дезара, ткъа йезара бизнес социалан бух тӀаьхь, цхьа дин даржорах хӀуманах тера. Аса лору, аьтту болу бизнесах дийца мегар ду, нагахь цуьнца социалан бух балахь».[10]
Жайнаш
бӀаьра нисйан- Аксенова М. Д. Блюз пустоты: Сборник стихов. М., 1999. С. 1-80. (Переиздание 2007 год)
- Аксенова М. Д. Знаем ли мы русский язык? (3 части): М. Центрполиграф, 2011—2012.
- Аксенова М. Д. Знаем ли мы все о классиках мировой литературы? М. Центрполиграф, 2018
Телевизионехь, кинохь, радиохь бина белхаш
бӀаьра нисйан- 2003 шо — авторан «Аьтту къарбар» ток-шоун хьалхелелорг (канал «ТДК»).
- 2006 год — «Москоха дуьйцу» радион авторан «МХӀАН дехьа хьажар» программан хьалхелелорг.
- 2008—2010 шераш — архитектурех лаьцна дуьйцу «Дуьненан безаман исбаьхьаллаш» цӀе йолу документалан фильмийн серин хьалхелелорг.
- 2008—2010 шераш — Арт-видео телепроектан продюсер.
- 2010—2011 шераш — Матрёнан роль сериалехь «Институт благородных девиц».
- 2008—2012 шераш — «Хаий теша оьрсашна оьрсийн?» телепрограмман автор а, хьалхелелорг а (164 арахецаран).
- 2013 — лакхара лейтенантан Чуб Мариян роль «Тайнагаш лелориш» фильмехь.
- 2014 — Вероникин роль «Эрк йистера цӀа» фильмехь[11].
Спорт
бӀаьра нисйан- 1980-гӀа шераш — Москохан доьазза чемпион, ТӀеман ницкъийн кхолха чемпион, маьхкаршна йукъахь Советийн Союзан финалхо шашканех ловзуш. Зударшна йукъахь Москохан чемпион, Советийн Союзан финалхо шашканех ловзуш.
- 1990-гӀа шераш — Йуккъера Азехула спелеологин лела бахаран декъашхо.
- 2000-гӀа шераш — PADI Rescue Diver (дайвер- кӀелхьардахархо).
СовгӀаташ
бӀаьра нисйан- 2001 шеран РФ Президентан дешаран областера совгӀатан лауреат.[5].[12]
- Арахецараллин «Коммерсантъ» цӀийно бина къовсаман, «Арахецараллин бизнес» номинацехь «Шеран уггаре дика менеджер», толамхо (2001 г.).
- «Ахча» журналан рейтингехь цхьаъ бен йоцу зуда (2001 г.).[13]
- 2012 шарахь Аксёнован жайна «Хаий теша вайна оьрсийн мотт?» йукъайахара «Некъий» фондан «Серлонча» лонг-кехатан.
Билгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ Who is who в России. 1 Выпуск, 2007 год.
- ↑ Президент России. События, 07.03.2001
- ↑ «Владимир Путин встретился с представительницами российских деловых кругов», NEWSru.com, 07.03.2001
- ↑ Издательство «Аванта+». Архивйина 2020-04-17 — Wayback Machine
- ↑ 1 2 Президент России. Официальное интернет-представительство
- ↑ Федеральное агентство по науке и инновациям.(ТӀе цакхочу хьажорг)
- ↑ журнал «Домовой» № 7, июль 1997
- ↑ Выходные сведения томов «Энциклопедии для детей»
- ↑ Об издательстве Аванта+. ТӀекхочу дата: 2016 шеран 20 апрель. Кху чуьра архивйина оригиналан 2016 шеран 28 мартехь Архивйина 2016-03-28 — Wayback Machine
- ↑ «Университеты Марии Аксёновой» — текст Людмила Калугина, Журнал «BBQ», 2008
- ↑ Актёрские работы Архивйина 2020-01-28 — Wayback Machine
- ↑ Пресса об издательстве «Аванта+» Архивйина 2020-04-17 — Wayback Machine
- ↑ Деньги. Экономический еженедельник издательского дома «КоммерсантЪ» № 43(347) 31 октября 2001