|
}}
'''Юсуп '''({{ar2|يُوسُف}}, Юсуф) — [[исламан пайхамарш|исламан пайхамар]] ву, [[Якъуб]] пайхамаран {{Ӏ.с.}} кӀант а ву. [[АллахӀ|АллахӀ-дала]] пайхамарех цхьаъ хаьржина хилла Юсуп. АллахӀа шен ах йолу хазалла Юсупан елла хилла. Цунна гӀан гинера ша сийлахь волуш, и бахьана долуш цуьнан вежарша иза гӀу чукхоьссина.
== Къуръан тӀехь ==
== Биографи ==
[[Файл:YosriKitabNabiYusuf.jpg|left|thumb|219x219px|Юсуп-пайхамаран дийцар]]
Юсуп жима кӀант хилла, цуьнан цхьайтта ваша хилла. Юсуп хаза кӀант хилла. Юсуф хьекъале кӀант а хилла. Цуьнан дена Якъубан иза дукхавезаш хилла цуьнан массо вежарел. Цхьана буьйсанна Юсупана цхьа тамашийна гӀан гина. Цунна гина цхьайтта седа, цунна гина малх а, бутт а, уьш дерриг цунна сужуд деш хилла. Жима Юсуп чӀогӀа цецваьлла! Иза ца кхетта цу гӀенах, муха дийр ду седарчаша а, маьлхо а, батто а адамана сужуд? Жима Юсуп шен да Якъуб волчу вахана. Цунна дийцина цо и тамашийна гӀан.{ ХӀай сан дада! Суна гира цхьайтта седа а, малх а, бутт а, суна гира уьш сайна сужуд деш}. Цуьнан да Якъуб пайхамар хилла. Якъубана чӀогӀа хазахетта цунна гина гӀан бахьана долуш. Цо аьлла: Дала беркат дойла хьуна хӀай ЮсуфЮсуп, цхьа гӀуллакх хир ду хьан. И гӀан кхаъ бу, Ӏилманца а, пайхамараллица а. Цхьа гӀуллакх хир ду хьуна. И гӀан кхаъ бу, Ӏилманца а, пайхамараллица а. АллахӀа ниIматниӀмат динера хьан дедена Исхьакъана, АллахӀа ниIматниӀмат динера хьан дедена ИбрахӀиманаИбраьхӀимана а. Бакъдолуш, Цо ниIматниӀмат дийр ду хьуна а, ниIматниӀмат дийр ду Якъубан охIлуннаохӀланна а. Якъуб воккха стаг хилла, адамийн амалш евзаш хилла цунна. Хууш хилла цунна, шайтӀано толам муха боккху, шайтӀа адамаца ловза муха ловзу а. Цо аьлла: ХӀай сан кӀант,Хьайн вежаршка цхьаьнгга а ма дийцалахь и гӀан, цара хьагӀ лоцур ю хьоьца, мостагӀий а хир бу уьш хьуна. Вежарийн хьагӀ Юсуфан кхин цхьа ваша хилла, цуьнан шен нанас вина, Биньямин цӀе а йолу. Якъубана и шиъ чӀогӀачу безамца везаш хилла, и шиъ санна цхьа а везаш ца хилла цунна.
Вежарша хьагӀ лелош хилла ЮсупцаЮсупаца а, Биньяминца а, оьгӀаз уьхуш хилла уьш, олуш хилла цара: Вайн дена Юсуф а, Биньямин а вайл дукха хӀунда веза? Вайн дена Юсуф а, Биньямин а хӀунда веза, и шиъ жима а, гӀийла а воллушехь? Вай хӀунда ца деза цунна Юсуф а, Биньямин а санна, вай онда кегий-нах ма ду! Тамашийна хӀума ду иза! Юсуф жима кӀант хилла, цо дийцина гӀан шен вежаршка, чӀогӀа оьгӀаз бахана вежарий шайна гӀан хезча, церан хьагӀ чӀагӀъелла. Цхьана дийнахь цхьанакхетта вежрийвежарий, цара аьлла: Ве и Юсуф, я цхьана генарчу махка виги дӀакхосса иза. ТӀаккха шун да шуна шайна хир ву, цуьнан безам а шуна шайна буьсур бу. ЦерахЦарах цхьамма аьлла: ХӀан-хӀа, муххале а, некъара цхьана гӀу чу кхосса иза, цхьаболчу некъахоша схьаоьцур ву иза. Массо вежарий цунна тӀетайна. Якъуб волчу нах бахийтар шайн цу хӀуманна тӀехь барт хилча, уьш баьхкина Якъуб волча. Якъуб чӀогӀа кхоьруш хилла Юсуфана цхьаъ хиларх, цунна хууш хилла, вежарийн цуьнца хьагӀ юй а, царна иза ца везий а. Якъуба Юсуф вохуьйтуш ца хилла вежаршца.
Юсуф шен вешица ловза а ловзуш Ӏаш хилла, гена а ца волуш, вежаршна иза хууш хилла, делахь а, вон дар тӀелаьцна цара. Цара аьлла: ХӀай тхан да! ХӀунда ца воуьйту ахь тхоьца тхан ваша Юсуф? Стенах кхоьру хьо? Иза тхан хьоме ваша ма ву, тхан жимах волу ваша ма ву, тхо цхьана ден вежарий ма ду. Вежарий даим цхьаьна ловзу, ткъа тхо хӀунда ца ловзу даха а дахана цхьаьнецхьане? «Ваийтахь иза тхоьца кхана, самукъа доккхур цо, ловза а ловзур иза, оха иза ларвийр ву». Якъуб воккха стаг хилла,Якъуб хьекъале а, кӀеда-мерза а хилла. Якъубана дезаш ца хилла ЮсуфЮсуп шена генавалар. Юсуфана цхьаъ хиларх чӀогӀа кхоьруш хилла иза.{ Со кхоьру иза барзо ваарх, шу цуьнах гӀопул хилла а долуш}. Цара аьлла: Цкъа а хир доцург ду иза! Тхо цуьнца а долуш муха вуур ву иза барзо? Муха вуур ву иза цо, тхо онда кегий-нах хилча? Бакъо елла Якъуба Юсуфана.
== Хьуьнах ==
Цхьа денош дӀадевлча, Юсуп набахти чу вахийта веза аьлла хетта Потифарна. Потифарна хууш хилла Юсупан бехк боций. Набахти чу вахана Юсуп.
== Дика тӀаьхьало ==
== Набахтин хьехам ==
Оцу доккхачу паччахьалло Юсуф Делах дӀа ца хьовзийна, йа иза хийца а ца хийцина цо. Юсуфа АллахI хьехош хилла, Цунна Ӏибадат деш хилла, Цуьнах кхоьруш хилла иза. Юсуфа Делан хьукманца кхел еш хилла, Делан омрунаш чекхдохуш хилла. Юсуфана паччахьалла доккха хеташ ца хилла, иза доккха хӀума лоруш ца хилла цо. Юсуфана дезаш ца хилла паччахь санна валар а, паччахьашца ша (къемат дийнахь) вовшахтохар а. Муххале, Юсуфана дезаш хилла (Делан) лай санна валар а, дикчу нахаца ша вовшахтохар а.
Набахти чу вахана Юсуф,
набахтин дерриг охIлунна хиъна, Юсуф сийлахь жима-стаг вуй.
Юсуфехь доккха Ӏилма а дуй.
Юсуфан кийрахь къинхетаме дог а дуй.
Дукха везна набахтин охIлунна Юсуф, сий дина цара цуьнан.
Хазахетта нахана Юсуф бахьана долуш, вазвина иза цара.
Цуьнца цхьаьна набахти чувоьллина хилла ши стаг. Цаьршима дийцина цунна шаьшшинан гӀан:
{Цаьршинах цхьамма аьлла: Бакъдолуш суна сой го малар доккхуш}.
{Вукхо аьлла: Бакъдолуш суна сой го, сайн коьрта тӀехула бепиг эцна воьдуш, олхазаро цу тӀера даа а дууш}.
Цаьршима хаьттина Юсуфе, и гӀан тидарх лаьцна.
Юсуф гӀан туьдуш Ӏилманча хилла.
Юсуф пайхамарех цхьа пайхамар хилла.
Цуьнан заманахь адамаш Дела воцучунна Ӏибадат деш хилла.
Цара шайгара хӀиттийна хилла дуккха а деланаш.
Цара аьлла: ХӀара латтанан дела ву,
хӀара хӀурдан дела ву, хӀара рицкъанан дела ву, хӀара догӀунан дела ву.
Юсуфана и ша-дерг гуш хилла, иза воьлуш хилла.
Юсуфана и ша-дерг хууш хилла, иза воьлхуш хилла.
Юсуфана лууш хилла уьш Далла тӀе кхайкха.
АллахӀана лиъна, иза набахти чохь хилар.
Набахтин охIлунна хила хьакъ дац хьехам?
Набахтин охIлунна хила хьакъ дац къинхетам?
Набахтин охIлу а Делан лайш бац?
Набахтин охIлу а Адаман кӀентий бац?
Юсуф набахти чохь хилла, делахь а иза маьрша, майра хилла.
Юсуф къен хилла, делахь а иза комаьрша хилла.
Бакъдолуш, пайхамарша бакъ дерг дӀадовзуьйту массо меттехь.
Бакъдолуш, пайхамарш комаьрша хуьлу массо заманахь.
ЮСУФАН ХЬЕКЪАЛАЛЛА
Юсуфа аьлла ша-шега:
Хьашто тӀевалийна суна и ши стаг.
Хьашт долуш волу стаг кӀеда хуьлу, муьтӀахь хуьлу.
Хьашт долун стаг муьтӀахь хуьлу, цо ла дугӀу.
Ткъа ас шаьшшинга цхьаъ аьлча цаьршимма ладугӀур дара, набахти чохь болчара а ладугӀур дара. Делахь а, Юсуф сих ца велла.
Муххале а, цо аьлла цаьршинга:
Ас дуьйцур ду шуьшинна гӀенан тидар, шуьшинна шуьшинан даар схьакхачале. И шиъ тӀаккха охьахиъна, паргӀатваьлла.
ТӀаккха аьлла цаьршинга Юсуфа:
Со Ӏилманча ву гӀан тидарехь,
{Иза — сан Дала суна Ӏамийнарг ду}
Хазахетта цаьршинна тӀаккха, паргӀатваьлла и шиъ.
Эццахь хан карийна Юсуфана, цо дӀаболийна шен хьехам.
ДЕЛА ЦХЬАЪ ВАРАН ХЬЕХАМ
Юсуфа аьлла:
{Иза — сан Дала суна Ӏамийнарг ду}.
Делахь а, Дала Шен Ӏилма хӀора цхьанна ца ло.
Бакъдолуш, АллахӀа Шен Ӏилма Шеца накъост луьйцучунна ца ло.
Хаьий шуьшинна, сан Дала суна Ӏилма хӀунда Ӏамийна?
Ас Делаца накъост лацаран некъ Ӏадбитина дела.
{Со тӀаьхьахӀоьттина сайн дайн ИбрахӀиман а, Исхьакъан а, Якъубан а некъана}.
{Йиш яцара оха АллахӀаца цхьаъа хӀума накъост лаца}.
Юсуфа аьлла:
ХӀара тавхьид тхуна тхаьшна хилла ца Ӏа.
Муххале а, иза массо нахана ду.
{Иза — АллахӀа тхуна дина дика ду, нахана а дина дика ду, делахь а дукхах болчу наха шукр ца до}.
Эццахь саца а сецна, хаьттина цаьршинга Юсуфа:
Аш олу: лаьттан дела, хӀурдан дела, рицкъанан дела, догӀунан дела.
Оха олу: АллахI ву Ӏаламийн Дела.
{Тайп-тайпана деланаш бу дика, йа АллахI ву, Ша цхьаъ волу, толаме волу?}.
Стенгахь ву лаьттан дела а, хӀурдан дела а, рицкъанан дела а, догӀунан дела а?
{Схьагайта суна хӀун кхоьллина цара лаьттах, йа накъосталла ду церан стигланашкахь?}.
ДӀахьовсийша лаьтта тӀе а, стигла а, хьовсийша адаме.
{ХӀара ду АллахӀан халкъ, ткъа аш схьагайта суна Иза воцучара хӀун кхоьллина}.
Муха хир ву лаьттан дела а, хӀурдан дела а, рицкъанан дела а, догӀунан дела а?
ЦӀерш ю уьш {техкина йолу, аш а, шун дайша а}.
Хьукм АллахӀан ду, паччахьалла а АллахӀан ду, латта а АллахӀан ду, гӀуллакхаш а АллахӀан (керахь) ду.
{Аш ме де Цунна бен Ӏибадат}.
{Иза ду нийса дин}.
{Делахь а, дукхах болчу нахана ца хаьа-кх}.
ГӀАН ТИДАР
Юсуфа, шен хьехам бина ваьлча, дийцина цаьршинна гӀенан тидар. Цо аьлла:
{Амма шуьшиннах цхьаха волчо шен элана малар мелор ду}.
{Амма важа — иза жӀарах дӀатухур ву, олхазаро цуьнан коьртах цхьа дакъа дуур ду}.
Доьххьарчуьнга аьлла цо:
{Со хьахавелахь хьайн эла волчахь}.
И ши стаг араваьлла, доьххьарниг паччахьана малар луш хилла, шолгӀаниг жӀарах дӀатоьхна.
Малорхочунна дицделла, шен паччахье Юсуф хьахо.
Юсуф набахти чохь Ӏийна шерашкахь.
ПАЧЧАХЬАН ГӀАН
Мисран паччахьана тамашийна гӀан гина.
ГӀенах ворхI берстина етт гина цунна.
И хьелий дӀадууш (гина цунна) озачу ворхI атто.
Паччахьана гина ворхI баьццара кан а, ворхI бакъабелла кан а.
Цецваьлла паччахь оцу тамашийна гӀенах, шеца хевшина Ӏачу накъосташка цуьнан тидар хаьттина цо.
Цара аьлла: иза хӀумма а дац, наб еш волчунна дуккха а хӀуманаш го, бакъ доцуш долу.
Делахь а, малархочо аьлла: ХӀан-хӀа, ас дуьйцур ду шуна хӀокху гӀенан тидар.
Малорхо набахти чу вахана, Юсуфе хаьттина цо паччахьана гӀенан тидарх лаьцна.
Юсуф комаьрша, сийлахь стаг хилла, Дала кхоьллинчух къахеташ, цундела цо дийцина цунна гӀенан тидар.
Юсуф комаьрша, сийлахь стаг хилла, бӀаьрмецигалла йоьвзаш ца хилла цунна.
Юсуфа дийцина тидар, цо гайтина дан дезарг а.
Цо аьлла: ВорхI шарахь латта дӀаде аш, шаьш даьккхина ялта шен кенахь Ӏадда дита аш, шаьш дууш долу цхьа кӀеззиг доцург.
Цул тӀаьхьа чулацаме йокъуна хир ю, шаьш дӀадиллина хилла ялта дуур ду аш хӀетахь, цхьа кӀеззиг доцург.
И йокъуна яхлур ю ворхI шаре.
Цул тӀаьхьа гӀо доӀур ду, нахана ялта хьекъар ду.
Малорхочо дӀа а вахана, паччахье дийцина гӀенан тидар.
ПАЧЧАХЬО ЮСУФ ВОЛЧУ ГЕЛАНЧАШ БОХУЬЙТУ
Паччахьана и тидар а, дан дезарг а хезча, чӀогӀа хазахетта цунна
Цо аьлла: Мила ву и тидинарг?
Аьлла паччахьо: Мила ву и комаьрша стаг, вайна хьехар дина волу, дан дезарг гайтина волу?
Малорхочо аьлла: Иза доттагӀ Юсуф ву. Со сан элана паччахьана малар малорхо хир ву аьлларг а иза ву.
Паччахьан сагатделла Юсуф ган,
Юсуф волчу бахийтина цо. Паччахьа аьлла:
{Схьавалаве суна иза, сайна гергара вина хоржур ву ас иза}.
ЮСУФА ТАЛЛАМ БАР ДОЬХУ
Юсуф волчу геланча веъча, цо цуьнга: «Паччахьо кхуьйкху хьоьга!» аьлча
реза ца хилла Юсуф набахти чура иштта аравала.
«ХӀара ву Юсуф! ХӀара селхана набахти чохь вара, Ӏазизана ямртло йина цо» наха а бохуш.
Бакъдолуш, Юсуф доккха са долуш хилла, нийсачунна бен реза воцуш,
бакъдолуш, Юсуф доккха хьекхал долуш, хьекъале хилла.
Цхьаъ Юсуфан метта набахти чохь а волуш, паччахьан геланча цунна веъча,
паччахьан геланчо цуьнга аьлча: «Паччахьо кхойкху хьо, хьоьга собар деш ву иза!» аьлла, и стаг сихвелла хьодур вара набахтин неӀарга, иза аравер вара.
Делахь а, Юсуф сих ца велла.
Делахь а, Юсуфа сихо ца йина.
Муххале а цо аьлла паччахьан геланче: Суна таллам бан лаьа, суна сайн гӀуллакх таллийта лаьа.
Паччахьа хаьттина тӀаккха Юсуфах лаьцна. Хиъна паччахьна а, хиъна нахана а Юсуф цӀена хилар.
Араваьлла Юсуф бехк боцуш, сий дина цуьнан паччахьо.
ДУЬНЕНАН ХАЗНАШ ТӀЕХЬ
Юсуфана хууш хилла, нахана юкъахь тешамалла кӀеззиг дуй.
Юсуфана хууш хилла, тешнабехк нахана юкъахь дукха буй.
Юсуфана гуш хилла, Делан даьхни тӀехь наха дукха ямартлонаш йой.
Цунна гуш хилла, дуьнена тӀехь дуккха а хазнаш юй, делахь а уьш дола деш йоций.
Уьш дола даза хилла, хӀунда аьлча куьйгалхой церан хьокъехь Делах кхоьруш боцу дела.
Церан жӀаьлеша дууш хилла, нахана даа хӀума карош ца хилла. Церан цӀеноша духуш хилла, нахана юха хӀума карош ца хилла.
Дуьненан хазнашца нахана пайда бийр бац лардан хууш а, лело хууш а волчо бен.
Лардан а хууш, лело ца хууш хилча дуьненан хазнаш стенгахь ю хуур дац, церах пайда муха эца беза а хуур дац.
Лело хууш а волуш, лардан ца хууш волчо церах юур ю, ямартло а йийр ю.
Юсуф лардан хууш а, лело хууш а хилла.
Юсуфана лууш ца хилла, нехан даьхни даайтуш куьйгплхой Ӏадда бита.
Юсуфе ла луш ца хилла адамаш мацлуш гар, уьш леш гар.
Юсуф бакъона тӀехь эхь хеташ ца хилла.
Цо аьлла паччахье:
{ХӀоттаве со дуьненан хазнаш тӀе, бакъдолуш суна лардан а хаьа, лело а хаьа}.
Иштта хилла Юсуф, Мисран хазнийн тешамхо.
Адамаш чӀогӀа садаьӀна тӀаккха, АллахӀана хастам бина цара.
ЮСУФАН ВЕЖРИЙ БАЬХКИНА
Мисрехь а, Шемахь а мацалла хӀоьттина хилла, Юсуфа ма-аллара.
Шемарчу нахана а хезна, Якъубана а хезна Мисрехь цхьа къинхетаме стаг ву олуш.
Мисрехь цхьа комарьша, сийлахь стаг ву олуш, иза дуьненан хазнаш тӀехь ву олуш.
Нах цунна тӀебоьлхуш хилла, цуьнгара даар схьаоьцуш хилла цара.
Якъуба шен кӀентий а бахийтина Мисре, даьхни хьуш, даар схьадан.
Бинйамин шен да волчахь висина, хӀунда аьлча Якъубана иза чӀогӀа дукха везаш хилла.
Иза шена гена вала лууш ца хилла цунна. Якъуб кхоьруш хилла цунна цхьаъ хиларх, Юсуфана цхьаъ хиларх кхераре терра.
Юсуфан вежрий новкъабоьвлла Юсуф волчу баха, иза шайн жимах волу ваша Юсуф вуй а ца хууш.
Иза гӀу чохь хилла волу Юсуф вуй а ца хууш.
Царна моьттуш хилла иза велла аьлла.
Иза муха лийр вац, гӀу чохь ма вара иза.
ГӀу чохь ма вара иза, гӀу кӀорга а ма йара.
ГӀу хьуьнхахь ма йара, хьун юькъа а ма йара.
И хӀума буьйсанна а ма дара, буьйса бодане а ма йара.
{Схьабаьхкина Юсуфан вежрий; уьш боьвлла иза волчу чу, цунна боьвзина уьш, царна иза воьвзаш а воцуш}.
Юсуф шайниг хеташ ца хилла царна, иза воьвзаш ца хилла царна,
делахь а Юсуфана хиъна уьш шениш буй, уьш боьвзина цунна.
Хиъна Юсуфана, ша гӀу чу кхоьсинарш буй уьш.
Ша вен лууш хилларш буй уьш, делахь а АллахӀа ларвина хилла иза.
Делахь а, Юсуфа хӀумма а ца аьлла цаьрга, сийсаз беш гучу ца баьхна цо уьш.
ЮСУФАНА А, ЦУЬНАН ВЕЖАРШНА А ЮКЪАХЬ
Вистхилла цаьрга Юсуф, цо аьлла цаьрга:
Шу стенгара ду?
Цара аьлла: КанӀанера ду!
Цо аьлла: Шун да мила ву?
Цара аьлла: ИбрахӀиман кӀентан Исхьакъан кӀант Якъуб ву (Делера салават а, салам а хуьлда царна)
Цо аьлла: Кхин ваша вуй шун?
Цара аьлла: ХӀаъ, тхан цхьа ваша ву, Бинйамин цӀе а йолуш!
Цо аьлла: Иза хӀунда ца веъна шуьца?
Цара аьлла: Тхан дас шех дӀа ца ходуьйту иза, шех иза гена вала а ца лаьа цунна.
Цо аьлла: ХӀунда ца ходуьйту цо иза шех дӀа, чӀогӀа жима кӀант ву иза?
Цара аьлла: ХӀан-хӀа, делахь а цхьа ваша вара цуьнан, Юсуф цӀе а йолуш, тхоьца веара иза цкъа, тхо къовсадала дахнера иза тхешан хӀумнаш уллохь а витина, тӀаккха иза барзо виира.
Юсуф шен дагахь велавелла, делахь а хӀумма а ца аьлла цо; сагатделла Юсуфа шен вешина Бинйаминана.
АллахӀана лиъна Якъуб шозлагӀа а талла.
Юсуфа омру дина, царна даар ло аьлла.
Цо аьлла цаьрга:
{Шайн дена вина ваша валаве суна}.
Даар карор дац шуна, аш иза схьа ца валавахь.
Юсуфа омру дина: церан даьхни схьа а эцна церан хӀумнаш юкъадиллина.
ЯКЪУБАНА А, ЦУЬНАН КӀЕНТАШНА А ЮКЪАХЬ
Бухабирзина уьш шайн да волчу, дӀадийцина цара и хабар, аьлла цара цуьнга: Схьаваийта тхоьца тхан ваша,
йа цхьа а дика карор дац вайна Ӏазиз волчахь.
Бинйамин вехха цара Якъубе, цара аьлла:
{Оха ларвийр ву иза}.
Якъуба аьлла:
{Шух тешор вара ас иза, хьалха цуьнан ваша тешоре терра?}.
Дицделла шуна Юсуфан дийцар? Юсуф ларваре терра ларвийр ву аш Бинйамин а?
{АллахI ву дика лардархо, Иза ву къинхетаме болчарна юкъахь уггар къинхетаме верг}.
Шайн ахча шайн хӀуманаш юкъахь карийна царна, тӀаккха цара аьлла шайн дега: Ӏазиз комаьрша стаг ву,
тхан ахча юхаделла цо, тхоьгара мах а ца ийцира цо.
Бинйамин ваийтахь тхоьца, цуьнан хьакъ а схьаоьцур дара оха.
Цо аьлла цаьрга: Дан хӀума доцуш шаьш ца дисахь, аш иза вухавалор ву аьлла Делаца чӀагӀо йаллалц воуьйтур вац ас иза шуьца.
Цара чӀагӀо йина Далла хьалха. Якъуба аьлла:
{АллахI ву аш олучунна теш (доладийриг)}.
Якъуба аьлла шен кӀенташка:
{ХӀай сан кӀентий, шу чу ма гӀо цхьана неӀарехула, шу чу гӀо тайп-тайпана неӀаршкахула}.
БИНЙАМИН ЮСУФ ВОЛЧАХЬ
Вежрий (гӀали) чу бахна тайп-тайпана неӀаршкахула, шайн дас шайга омру ма-дарра, уьш тӀекхаьчна Юсуфана.
Юсуфана чӀогӀа хазахетта Бинйамин гича, цо иза тӀелаьцна шен цӀахь.
Юсуфа аьлла Бинйамине:
{Бакъдолуш, со ву хьан ваша}.
ПаргӀатваьлла Бинйамин. Еха хан яьллачул тӀаьхьа, гина Юсуфана Бинйамин.
Цунна дагаеъна шен нана а, шен да а, цунна дагадеъна шен цӀа, цунна дагаеъна шен жималла.
Юсуфана лиъна Бинйамин ша волчахь Ӏан, хӀора дийнахь шена иза гуш волуш, цутнга вист хуьлуш, шен цӀийнах лаьцна цуьнга хатта а хоттуш.
Делахь а, муха хир бу некъ и иштта хилийта,
Бинйамин кхана КанӀане вухавоьрзуш хилча?
Муха хир бу и хӀума дан некъ, вежарша Делаца чӀагӀо йина хилча, иза шайца вухавалор ву аьлла?
Юсуфе муха сацалур ву КанӀанхо Бинйамин ша волчахь, цхьа а бахьана доцуш?
ХӀара зулам ду?
Делахь а, Юсуф кхетаме а, хьекъале а хилла.
Юсуфан цхьа еза пхьегӀа хилла,
Цу чура хи молуш хилла цо. И пхьегӀа Бинйаминан хӀумнаш юккъе йиллина цо. ТӀаккха кхайкхархо кхайкхина: «Жуьйликаш ду шу!» аьлла.
Вежрий цхьанакхетта, цара аьлла: ХӀун йайна шу?
Цара аьлла: Паччахьан пхьегӀа йайна тхан, иза схьаеанчунна эмкал тӀехь даьхни а хир ду.
{Цара аьлла: АллахӀаца дуй буу оха! Шуна хаа ма хаьа тхо дуьнена тӀехь бохам бан даьхкина доций, тхо жуьйликаш хилла а ма дац}.
{Цара аьлла: Цуьнан бекхам хӀун хир бу, нагахь санна шу харц луьш хилахь?}.
{Цара аьлла: Цуьнан бекхам — иза шен хӀуманаш юкъахь карайахь — иза ша (сацор) бу цуьнан бекхам, иштта бекхам бо оха зулам динчарна}.
Бинйаминан хӀумнаш юкъара схьаяьлла пхьегӀа, эхь хетта вежаршна, делахь а эхь ца хеташ аьлла цара:
Бинйамина лачкъийнехь, делахь цул хьалха цуьнан вешо Юсуфа а лачкъийнера.
Юсуфана хезна и кхоьллина харцо, вист ца хилла, оьгӀаз а ца вахана иза, Юсуф комаьрша, кӀеда мерза ма хилла.
{Цара аьлла: Хай Ӏазиз! Воккха стаг да ву цуьнан, цуьнан меттана схьаэцахь тхох цхьаъ, бакъдолуш, хьо дикчу нахах хилар го тхуна}.
{Цо аьлла: Делаца ларло со, тхешан хӀума шегахь карийна воцург дӀалацарх, оха иза дича — тхо зуламе хир дара}.
Иштта висина Бинйамин Юсуф волчахь, хазахетта тӀаккха массо вежаршна.
Юсуф ша цхьаъ хилла дукха хенахь дуьйна, шен охIлунах цхьа а гуш воцуш.
АллахӀа валийна цунна тӀе Бинйамин, ткъа муха сацор вац цо иза ша волчахь, иза ган а гуш, цуьнга вист а хуьулш?!
Зулам дуй ткъа, ваша шен ваша волчахь Ӏийча? Данне а хир дац!
ЯКЪУБ ВОЛЧА
Шаьш шайн да волчу юха муха доьрзур ду ца хууш хьере хилла бисина вежрий.
Ойла йина вежарша, хӀун эр ду шаьш шайн дега, аьлла.
Селхана Юсуфца лазам бира цара цунна, тахана Бинйаминаца а лазам бийр бу цара цунна?
Амма церах воккханиг дуьхьал ваьлла шен да волчу юха ваха. Цо аьлла шен вежаршка:
{Шайн да волчу духа а дерзе, аш ала: ХӀай тхан да! Хьан кӀанта лачкъийна, тхаьшна хуучуьнца бен оха тешалла а ца дина, къайлах дерг лар а ца делла тхоьга}.
Ткъа Якъубана и дийцар хезча, цунна хиъна, Делан пурбанца хилла дуй иза, Дала ша толлуш вуй.
Селхана Юсуф бахаьан долуш лазам хилира цунна, тахана Бинйаминах а лазам хуьлу цунна. Бакъдолуш, АллахӀа ши бала гулбийр бац цунна тӀехь,
бакъдолуш, АллахӀа шина хӀуманца лазам бийр бац цунна.
Бакъдолуш, АллахӀа шина хӀуманца лазам бийр бац цунна, Юсуфца а, Бинйаминаца а.
Делан цхьа къайлах кхел ю цу гӀуллакхца.
Делан цхьа хьекъале, къайлах бахьана ду цуьнца.
АллахӀа даим толлуш хилла Шен лайш, цул тӀаьхьа хазахоьтуьйтуш хилла царна, ниӀата деш хилла царна.
ТӀаккха кхин а, воккхах волу кӀант а Мисрехь ма висина, КанӀане вухаван дуьхьал а ваьлла.
КхоалгӀачунах а лазам хир бу-те цунна?! Цул хьалха шиннах лазам хиллера цунна. Бакъдолуш, иза хир дац.
Эццахь паргӀатваьлла Якъуб, цо аьлла:
{Хьанна хаьа, АллахӀа уьш берриг а схьабало ма мега суна, бакъдолуш Иза ву хууш верг а, хьекъале верг а}.
КЪАЙЛЕ ГУЧУЙОЛУ
Делахь а Якъуб адам хилла, цуьнан кийрахь адаман дог хилла, тӀулг ца хилла.
Юсуф дагавеъна, тӀаккха сингаттам керлабаьлла цуьнан, цо аьлла:
{Ма халахета-кх суна Юсуфана хилларг}.
Цуьнан кӀенташа бехк баьккхина цуьнан, цара аьлла: Юсуф дагауьхчура соцуш вац хьо, хьой хӀаллакьхиллалц.
Якъуба аьлла:
{Ас Деле бен ца белха бо сай бала а, гӀайгӀа а; суна АллахӀера хаа а хаьа шуна ца хуург}.
Якъубана хууш хилла, къихетамах догдиллар керстаналла дуй,
Якъубан доккха догдахар хилла Делан хьокъехь.
Якъуба шен кӀентий бахийтина Мисре, Юсуф а, Бинйамин а цаьрга лахийта, цу тӀехь цаьрга къахьегийта.
Якъуба ца магийна царна Делан къинхетамах догдиллар
Вежрий Мисре бахана, шолгӀа юха а.
Юсуф волчу чу бахана уьш, шайн къелла а, шайн бала а арз бина цара цуьнга, дика дехна цара цуьнгара.
Эццахь меттахдаьлла Юсуфана чохь сагатдалар а, безам а, шен са саца делла цуьнга.
Сан ден кӀентий, пайхамарийн кӀентий, шайн къелла а, шайн бала а буьйцуш бу паччахьашна юкъара цхьана паччахьна!
Меллалц хьулдийр ду ас и гӀуллакх церах? Меллалц хьоьжур ву со церан хьоле? Меллалц Ӏийр ву со сайн да ца гуш?
Шен са саца ца делла Юсуфе, цо аьлла цаьрга:
{Хиин шуна шаьш Юсуфна а, цуьнан вешина а динарг, шаьш ца кхетамехь долуш?}.
Ткъа вежаршна хууш хилла, и къайле шайна а, Юсуфна а бен йоьвзаш йоций.
Хиъна царна иза Юсуф вуй.
Сийлахь-цӀена ву-кх АллахI! Юсуф дийна ву-те?
ГӀу чохь вала ца велла иза? Ма тамашийна дика хӀума ду! Мисран Ӏазиз Юсуф ву?
Иза ву тхуна даар долуьйтуш хилларг?
Шеко ца йисина церан, шайга къамел деш верг Якъубан кӀант Юсуф хилар!
{Цара аьлла: Баккъалла а хьо ву хӀара Юсуф?}.
Цо аьлла:
{Со Юсуф ву, хӀара сан ваша а ву, АллахӀа дика дина тхойшинна; бакъдолуш, Делах а кхоьруш, собаре хилча, АллахӀа эрна ца йойъу дикчу нехан ял}.
{Цара аьлла: Вайн Делор, Дала вазвина хьо Шена гергахь тхоьл, тхо гӀалат доьвлла а хилла}.
Юсуфа бехк ца баьккхина цаьргара цара динчунна, муххале а цо аьлла:
{АллахӀа гечдойла шуна, къинхетаме болчарна юкъахь уггар къинхетамениг ву Иза}.
ЮСУФА ЯКЪУБ ВОЛЧА БОХУЬЙТУ
Сагатделла Юсуфан Якъуб ган; муха гатлур дац цуьнан са, къастар дахделла хилла хилча?!
ХӀинца собар хӀунда дийр ду цо, къайле гучуяьлла хилча?
Маларан а, дааран а чам хир буй цунна, цуьнан дена маларан а, дааран а, набаран а чам хууш ца хилча?
Гучуяьлла къайле, тӀехулаяьлла къайле,
АллахӀана лиъна Якъубан бӀаьрг бузийта (хазахетийта).
Якъуб бӀаьрзе хилла, дукха велхар а, сагатдар а бахьана долуш.
Юсуфа аьлла:
{ХӀара сан коч эце гӀо, сан ден юьхь тӀе таса иза, бӀаьрса нислур ду цуьнан, шайн охIлунца цхьаьне схьа а дуьйла со волчу}.
ЯКЪУБ ЮСУФ ВОЛЧАХЬ
Юсуфан коч эцна и нах КанӀане бахча, Якъубана хааелла Юсуфан хьожа, цо аьлла:
{Бакъдолуш, Юсуфан хьожа хаало суна}.
{Цара аьлла: Вайн Делор, хьайн хьалхалера тилар чохь ву-кх хьо}.
Делахь а, Якъуб бакъ хилла.
{Ткъа иза волчу кхаъ боккхуш стаг веъча, цо коч цуьнан юьхь тӀе тесча, бӀаьрса метта хӀоьттира цуьнан; цо элира: Ас ца элира шуьга, сайна шуна ца хуург Делера схьа хаьа аьлла?}.
{Цара аьлла: ХӀай тхан да, гечдар дехахь тхан къиношна, бакъдолуш тхо галдоьвлла хилла}.
{Цо аьлла: Ас гечдар доьхур ду шуна сайн Деле, бакъдолуш Иза гечдеш верг а, къинхетаме верг а ву}.
Якъуб Мисре дӀакхаьчча, Юсуфа духьал а вахана тӀелаьцна иза, ткъа ахь ма хетта цаьршинан хазахетарх а, самукъадаларх а лаьцна.
Къаьстина де хилла и де Мисрехь, беркате де хилла иза.
Юсуфа айдина шен да-нана Ӏарш тӀехь, Юсуфана муьтӀахь хилла сужуде эгна уьш.
Юсуфа аьлла:
{ХӀара ду сан хьалхалера гӀан тидар, сан Дала бакъ дина иза}.
{Суна гира цхьайтта седа а, малх а, бутт а, суна гира уьш сайна сужуд деш}.
Хастам бира Юсуфа АллахӀана, дика, дукха хастам.
Шукр дира Юсуфа цунна доккха шукр.
Юсуф а, Юсуфан охIлу а Ӏийна Мисрехь дуккха а хенахь. Якъуб а, цуьнан зуда а Мисрехь делла.
ДИКА ТӀАЬХЬЛО
Оцу доккхачу паччахьалло Юсуф Делах дӀа ца хьовзийна, йа иза хийца а ца хийцина цо.
Юсуфа АллахI хьехош хилла, Цунна Ӏибадат деш хилла, Цуьнах кхоьруш хилла иза.
Юсуфа Делан хьукманца кхел еш хилла, Делан омрунаш чекхдохуш хилла.
Юсуфана паччахьалла доккха хеташ ца хилла, иза доккха хӀума лоруш ца хилла цо.
Юсуфана дезашш ца хилла паччахь санна валар а, паччахьашца ша (къемат дийнахь) вовшахтохар а.
Муххале, Юсуфана дезаш хилла (Делан) лай санна валар а, дикчу нахаца ша вовшахтохар а.
Юсуфан доӀа иштта хилла:
{— Сан Дела!, суна паччахьалла делла Ахь, къамелан тидар а делла Ахь; хӀай, стигланаш а, латта а кхоьллина верг, Хьо ву сан доладархо дуьненахь а, эхартахь а, бусалба волуш валийта Ахьахь со, дикчу нахах дӀа а тоха Ахьахь со}.
АллахӀа иза валийтина бусалба волуш, Цо иза дӀатоьхна шен дайх, ИбрахӀимах[[ИбраьхӀим|ИбраьхӀимах]] а, [[Исхьакъ|Исхьакъах]] а, [[Якъуб|Якъубах]] а, Делера салават а, салам а хуьлда царна а, вайн пайхамарна а.
== Вежарий ==
| 