Цийн Халкъан Республика — Версийн башхалла

[теллина верси][теллина верси]
Чулацам дӀабаьккхина Чулацам тӀетоьхна
Нисдарах лаьцна йаздина дац
МогӀа 940:
ГӀалара бахархойн дакъа 2011 шарахь дуьххьала 50 % сов а баьлла 51,27 % кхаьчна. Дукхаха долу бахархойн дакъа ца деха шаьш даиман а тӀеяздинчу меттигехь (дукхахаберш ахархой бу, гӀаланашка болх бан баьхкина) — 2010 шеран бахархой дӀаязбаран терахьашца уьш 261 млн стаг вара (19,6 % пачхьалкхан бахархой), царех 175 млн стега регистраци даиман а бехачу провинцехь яра, ткъа 86 млн цулла а араха<ref>Понкратова Л. В., Тракова Е. В. Внутренняя миграция в Китае: что показала перепись 2010 года // Россия и Китай: новый вектор развития социально-экономического сотрудничества Proceedings of the 2nd International Scientific Conference / Под общ. ред. Л. А. Понкратовой, А. А. Забияко. — Благовещенск, 2014. — С. 109—111</ref>. Урбанизаци сецайо 1950 шерашкахь дуьйна йолу тӀеязбаран система (хукоу): цхьа стаг регистрации йина хила йиш ю цхьана бахархойн пунктехь. ТӀаккха а регистраци янза гражданийн барам даиман а тӀекхеташ бу — 2000 шеран бахархой дӀаязбарехь уьш 144,4 млн стаг вара (10,8 % ЦХР бахархой)<ref>Понкратова Л. В., Тракова Е. В. Внутренняя миграция в Китае: что показала перепись 2010 года // Россия и Китай: новый вектор развития социально-экономического сотрудничества Proceedings of the 2nd International Scientific Conference / Под общ. ред. Л. А. Понкратовой, А. А. Забияко. — Благовещенск, 2014. — С. 110—111</ref>. Цул сов, хукоу система йохаяр схьадогӀу дуккха а шерашкахь: 2010 шеран бахархой дӀаязбарехь 21,6 млн ЦХР гражданаш ца бехара шеш тӀеязбинчу меттигехь 5 шо а сов<ref>Понкратова Л. В., Тракова Е. В. Внутренняя миграция в Китае: что показала перепись 2010 года // Россия и Китай: новый вектор развития социально-экономического сотрудничества Proceedings of the 2nd International Scientific Conference / Под общ. ред. Л. А. Понкратовой, А. А. Забияко. — Благовещенск, 2014. — С. 111</ref>.
[[Урбанизаци|Урбанизацин]] барам х1инца а к1езга бу, сов белхан ницкъ юьртахь шорта бу. [[XX б1аьшеран]] 90-г1а шерашкахь Цийн г1алийн бахархой процент шо-шере мелдолу айалора юккъера барам 0,91 % болуш. Хетарехь и барам [[XXI б1аьшо]] долалуш а буьсур бу. [[Къаьмнаш Цхьанакхетна Кхолламан (ООН)]] прогнозашца, Цийн г1алийн бахархой 2030 шарахь кхочур бу 884 млн. Вуьшта аьлчи, уьш 59,1 % пачхьалкхан бахархойх хира бу, оцу хенахь дуьненан юккъара бараме кхочур бу. Уггар а марзо йолу меттиг ю къилбан провинци Гуандун — 2010 шеран бахархой д1аязбаран терахьашца цигахь беха дукхаха болу гражданаш, т1еязбар ЦХР кхечу провинцешкахь долуш болу (21 млн стаг сов), цунна т1ехьайог1у Чжэцзян (12 млн стаг гергга), Шанхай (9 млн стаг гергга), Цзянсу (7 млн стаг сов), Пекин (7 млн стаг гергга), Фуцзянь (4 млн стаг сов), Тяньцзинь (3 млн стаг гергга))<ref>Понкратова Л. В., Тракова Е. В. Внутренняя миграция в Китае: что показала перепись 2010 года // Россия и Китай: новый вектор развития социально-экономического сотрудничества Proceedings of the 2nd International Scientific Conference / Под общ. ред. Л. А. Понкратовой, А. А. Забияко. — Благовещенск, 2014. — С. 112</ref>. Российца доза долу Хэйлунцзян провинци кхечу регионашкарчу мигрантийн марзо к1езга йолуш ю (церан барам регионехь к1езга бу), цигара мелхо а д1аоьхуш бу бахархой<ref>Понкратова Л. В., Тракова Е. В. Внутренняя миграция в Китае: что показала перепись 2010 года // Россия и Китай: новый вектор развития социально-экономического сотрудничества Proceedings of the 2nd International Scientific Conference / Под общ. ред. Л. А. Понкратовой, А. А. Забияко. — Благовещенск, 2014. — С. 113—114</ref>.
 
 
=== Доьзалан дахар ===
{{нет источников|дата=2013-04-01}}
Доьзалан барам лелоран политико лар йитина доьзалан дахарехь — 1981 шеран 1 январехь юкъадаьлла «Зудайалоран закон», цуо лакхара хенан доза хоттийна зудаялорехь, мареяхарехь (22 шо божарашна, 20 шо зударшна)<ref>Ма М. Брак в Китае // Экология и безопасность жизнедеятельности. — 2012. — № 1. — С. 79</ref>. 2003 шо кхачале зудаялошберш, маребоьлхурш ца лаахь а чекхбовла безаш бара медицинех (хӀинца маьхаза а, лаахь а бен дац психиатрах, наркологах, дерматологах, фтизиатрах чекхвалар)<ref>Ма М. Брак в Китае // Экология и безопасность жизнедеятельности. — 2012. — № 1. — С. 80</ref>. ТӀехьарчу шерашкахь билгалдаьлла и законан низам аттонга даккхар — 2005 шарахь дуьйна бакъоелла студенташна зудаяло а, маребаха а<ref>Челнокова-Щейка А. В. Трансформация семейных ценностей в современном Китае // Знание. Понимание. Умение. — 2013. — № 4. — С. 311</ref>.
Полигами луьра магош яц, ткъа 2001 шарахь дуьйна ца магадо цхьана баха зудчух, майранех цхьаъ кхечу доьзалера боцучу зударшца, божарашца<ref>Нань Г. Реформа закона о браке в Китае в целях предотвращения домашнего насилия // Пролог. — 2014. — № 1 (5). — С. 49</ref>.
Иттаннах бархӀ меттиг ю таханлера ций дай-наной зудаялор, мареяхар шайн дас-нанас хаьржжинчу бахана. Тахана гӀаланашкахь беха къона цийшан хьалхе хиана боьршаний, стений вовшен мах. 2001 шарахь дуьйна законо чӀагӀдина зудаялор Ӏедало регистраци йар, хӀетте а даьржина [[1едалах къайлаха зудаялор]]. КъотӀалгӀа дина бераш а, доьзалехь дина бераш а цхьабосса лору. 2001 шарахь пачхьалкхехь юкъабаьккхина «зудаялоран барт», оцу тӀехь билгалбоккуш дӀаяздо тӀедогӀург а, «цхьана гулбина болу» бахам а<ref>Нань Г. Реформа закона о браке в Китае в целях предотвращения домашнего насилия // Пролог. — 2014. — № 1 (5). — С. 50</ref>.
 
Даьржина [[1едалах къайлаха зудаялор]] а, уьш регистрации яле масийттаза хийцар а. Зудайитар, ХХ бӀаьшераш кхачале ойлаян а ца бахьара, хӀинца — цецвала хӀума дац. Ткъа махбанза лелар шуьйра даьржина, Ӏедало а дийцадаьккхина иза законех ца хилар юридически кечдар.
 
Хетарехь доьзалийн Ӏадаташна гӀуочу агӀора болхбо [[Цхьа доьзал — цхьа бер|цхьа доьзал — цхьа бер]] политико, цуо балабо бераш хьарцхьара а кхуьий.<ref>[http://echo.msk.ru/programs/sorokina/1300230-echo/ Китай: старый новый друг. из цикла передач «В КРУГЕ СВЕТА» радиостанции «Эхо Москвы»]</ref>
2016 шеран 1 январехь юкъадаьлла закон доьзалехь ши бер хила бакъо луш. Парадокс ю, дукхаха болу цийра доьзалашна шайна ца лаьа ши бер хила.<ref>[http://www.theguardian.com/world/2015/oct/30/two-is-too-much-trouble-china-parents-rush-more-children 'Two is too much trouble': will China’s parents rush to have more children?]</ref>
 
 
== Суьрташ ==