Нохчийн Пачхьалкх — Версийн башхалла

[талланза верси][талланза верси]
Чулацам дӀабаьккхина Чулацам тӀетоьхна
ж Правки Waynakh (обсуждение) откачены к версии Girdi
МогӀа 1:
<div Style="position:absolute;z-index:100;right:10px;top:10px">[[Сурт:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Википедийа:Беттан таптарш|Беттан таптарш]]'' </div>
 
{{Мохк
|Нохчи цIе=Нохчийн Пачхьалкх НохчийчоьРеспублика
|Шей цIе=НохчийчоьЧеченская Республика
|Доланиг падеж=нохчийн республикан
|Герб=H_chechnya170x200Chechnya coa.jpgpng
|Девиз=1ожалла я маршо
|Гимн=1ожалла я маршо
|Аудио=
|Картан тIехъ=Chechmap1RussiaChechnya2007-01.gif‎ png
|Мотт=[[Нохчийн мотт|Нохчийн]], [[Оьрсийн мотт|Оьрсийн]]
|Суверенитет яккхан дата=[[6 сентябрь]] [[1991]]яц
|Коьртан гIал=[[Соьлжа-ГIала]] (Джохар-ГIала)
|Йокха гIал=[[Соьлжа-ГIала]], [[Гьумс ГIалаГудермес]]
|Іедалан кеп=Президентийн республика
|Куьйгалхойн даржанаш=[[Нохчийн президент|Президент]]
|Куьйгалхой=[[ДоккуРамзан УмаровКадыров]]
|Премьер-министр=[[Закаев Ахьмад]]
|Меттиг, латти хьажна=
|Латта=15&nbsp;300
МогӀа 29 ⟶ 26 :
|Меттиг, ВВП хьажна=
|ВВП бахархойн синан цIарах хьажна=&nbsp;
|Ахч=[[НахарРубль]]
|Домен=.ce
|Телефонийн код=-354
|Хан=+3
<!--|Примечания=-->
}}
 
[[Сурт:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|20px]] ''Цунна [[Нохчийн Республика Нохчийчоь]], лeла [[Нохчийн Республика Нохчийчоь|кхузахь]]''
'''Нохчийн Пачхьалкх Нохчийчоь''' [[Къилбаседан Кавказ|Къилбседа Кавказехь]] а йолуш, Европийн къилб-малхбалехьар мохк бу. Къилбседа-малхбалехьа Российца, къилбехьа Гуьржехац, къилбседа-малхбалехьа Российца, къилбседехьа юха а Российца дозанаш ду. Пачхьалкхан йерриге йоккхалла 17.600 км. Пачхьалкхан латта мехка хьолаца лаьмнийн, арен декъашка декъалуш ду. Уггаре лекха бохь [[Тебул-Мате лам]] (Тебулос-Мта) (4512м) лам бу. Махкахь дуккхах долу лаьмнаш юькъа хьаннех дойла ду. Коьрта хиш: Терк, Соьлжа, Орга, Ӏасса, Марта, Къоьзан-Ӏам. Ӏаламан-лаьтта бахам: Мехк-даьтта, газ, деши, дети.
 
== Нах-бахархой ==
Нохчийчохь 1998 шарахь 1210 150 адам дехаш дар. Карахь йолчу хенахь бахархойн терахьалла хууш дац, Российца болу [[тӀом]] бахьан долуш. Бахархойн йоккхалла Нохчех кхоллалуш ю (99%). Кхин долу къаьмнаш: Туркой (0,1%), ногӀий (0,6%), суьлий (0,2%), жуьктий (0,1%). Нохчийн мотт Пачхьалкхан мотт бу, иштта кхи д1а: [[Ӏаьрбойн]], [[ингалсан]], гӀазакхийн меттанаш даьржина ду. Пачхьалкхан дин Ислам (Сунниташ 99%). Дахаран юкъера дохала: божарий 69-73, зударий 70-87.
 
== Ӏаламан хӀоттам ==
Ӏаламан-хӀоттам хьокъехь Нохчийчохь ерриге географийн шораллаш ю. Къилбседехьара йекъа аренаш, бакъ йолу гӀамарашка йоьрзий, буьрса мехашца гӀуьтту. Къилбехьа гӀод юкъалца горга шарахь бешаш боцуш ша лаьтта. Лаьмнашкахь Ӏа шийла хуьлу, аьхке гӀехь.
 
== Дитташ-бецаш ==
Ӏаламан-хӀоттам тайп-тайпан хиларо Ӏаламан бахам гойту. Пачхьалкх ехаш ю тайп-тайпан хьаннашций, бецашций. Амма, Российца 1994 шарахь бола беллачу тӀамо, дуккха нагахь бен ца хуьлу бецаш, хьаннаш хӀаллак йина. Мехала дитташ: Поп, поп-наж. Лаьмнашкахь а аренашкахь а Нохчийчохь бен ца йолу дуккха бецаш ю.
 
== Акхаройн дуьне ==
Пачхьалкхан акхарой дуьне чӀогӀа дехаш ду. ГӀа долу хьаннашкахь Нохчийн сира берзалой лела. Иштта кхиа: черчи, чхьахалгаш, акха-цицигаш, акха хьакхарчий, сайш, акха говраш.
Даккхий а кегий а олхазараш: аьрзо, хьаргӀа, селасат, оттйокх, гӀарагӀуле, гӀургӀаз, къор кхокха.
[[Сурт:Chechnya Ichkeria Map1.jpg|thumb|left|200px|Нохчийн Республика Нохчийчоь]]
 
== Пачхьлкхан кеп а политикан тобанаш а ==
Дийн цӀе - Нохчийн Пачхьалкх Нохчийчоь. Пачхьалкхан кеп: Паччахьан Пачхьалкх. Мохк 26 кӀоштане бекъна бу. Коьрта гӀала - [[Джовхар-гӀала]]. ТӀехьара бӀе шарахь Нохчийчоьс шен йозуш ца хилар шозза (2) метта хӀотийна, 6 мархи 1991 шо. Къоман дез денош: Марх дастар, Пачхьалкх йозуш яцаран де 6 мархи 1991 шо, Толаман де 6 марс 1996 шо.
 
Пачхьалкхан куьйгалхо Паччахь, НПН-ан Конституцийца Паччахь премьер-министр а волуш Т1ема-ницӀкъийн коьрта Куьйгалхо ву. Пачхьалкхан коьрта политикан тобанаш: Вайнехан Демократический Парти, Маьрша Нохчийчоь, Нохчийн Дуненаюкъара Фонд-Нохь, НПН-ан йозуш цахилар лар яран АССАМБЛЕЯ.
 
== Кхоор ==
 
Карахь йолчу хенахь Пачхьалкхан кхооран хьал дацаре дина. Российца болу тӀамал хьалха Нохчийчоь индустроально-аграрни Пачхьалкх яра. Амма, Российс дозанаш къовлар, кхооран дика ца декха делира. Дуккхах йолу промышленни агӀонашках уггаре кхианаш яра: мехк-даьттадакхара, мехк-даьттакхехкоран, дагоран, хьайбанаш лелорн, хьун лелоран, юьрта бахам. Ахча-Нахар. Йохк эцаран коьрта накъостий: [[Азербайджан]], [[Гуьржех]], [[Турций]], [[Оърс]].
 
== Нохчийн президенташ ==
 
* [[Дуди Джохар]]
* [[Яндарби Зелимха]]
* [[Масхадов Аслан Халид]]
* [[Шейх Садуллин Абдул-Халим]]
* [[Докка Умаров]]
 
== Линкаш ==
 
'''Нохчийн Республика''' ''([[Оьрсийн мотт|ru.]] Чеченская Республика)''
*[http://www.chechenpress.org ЧеченПресс]
*[http://www.chechen.org Чечен.орг. Нохчийн культурахь а историйахь лаьцна сайт(оьрсийн маттахь)]
*[http://www.chechenews.com ЧечеНьюс]
 
{{commons|Category:Chechnya}}
{{Европейн Мехкаш}}
 
[[Тоба:ГеографийНохчийн Республика]]
[[Тоба:Европа]]
[[Тоба:Нохчийн]]
[[Тоба:Парламентийн республика]]
[[Тоба:Нохчийчоь|*]]
 
[[ab:Чачантәыла Аҳәынҭқарра]]
[[be-x-old:Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя]]
[[ar:شيشان]]
[[bg:Чеченска република Ичкерия]]
[[az:Çeçenistan]]
[[ca:República Txetxena d'Itxkèria]]
[[bg:Чеченска република]]
[[de:Tschetschenische Republik Itschkeria]]
[[ca:Txetxènia]]
[[en:Chechen Republic of Ichkeria]]
[[cs:Čečensko]]
[[es:República Chechena de Ichkeria]]
[[da:Tjetjenien]]
[[et:Itškeeria Tšetšeeni Vabariik]]
[[de:Tschetschenien]]
[[fi:Itškerian tšetšeenitasavalta]]
[[en:Republic of Chechnya]]
[[fr:Itchkérie]]
[[et:Tšetšeeni Vabariik]]
[[hr:Čečenska Republika Ičkerija]]
[[es:Chechenia]]
[[is:Téténska lýðveldið Itkería]]
[[eo:Ĉeĉenio]]
[[ja:チェチェン・イチケリア共和国]]
[[eu:Txetxenia]]
[[ka:ჩეჩნეთი]]
[[fa:چچنستان]]
[[ko:이치케리아 체첸 공화국]]
[[nlfr:ItsjkeriëTchétchénie]]
[[ga:An tSeisnia]]
[[os:Цæцæны Республикæ Ичкери]]
[[gl:Chechenia - Нохчичьо]]
[[pl:Iczkeria]]
[[ko:체첸 공화국]]
[[ru:Чеченская Республика Ичкерия]]
[[srhr:ИчкеријаČečenija]]
[[ttio:İçkeriäChechenia]]
[[id:Chechnya]]
[[it:Cecenia]]
[[he:צ'צ'ניה]]
[[ku:Çeçenistan]]
[[lt:Čečėnija]]
[[nl:Tsjetsjenië]]
[[ja:チェチェン共和国]]
[[no:Tsjetsjenia]]
[[nn:Tsjetsjenia]]
[[oc:Chechenia]]
[[os:Цæцæн]]
[[pl:Czeczenia]]
[[pt:Chechênia]]
[[ro:Cecenia]]
[[ru:Чечня]]
[[sl:Čečenija]]
[[sr:Чеченија]]
[[sh:Čečenija]]
[[fi:Tšetšenia]]
[[sv:Tjetjenien]]
[[vi:Chechnya]]
[[tr:Çeçenya]]
[[zh:车臣共和国]]