|
== Меттан геннаш ==
{{Main|Iаьрбийн меттан кепаш}}
Таханлера буьцу IаьрбийнӀаьрбийн мотт бекъало 5 тобан [[меттан га|меттан геннашна]], лингвистика агIораагӀора хьаьжчи къаьстина [[мотт|меттанаш]] ду уьш:
* [[МагIриб]]ан тобан меттан геннаш
* Мисран-суданан IаьрбийнӀаьрбийн мотт
* Шеман-месопотамийн IаьрбийнӀаьрбийн мотт
* IаьрбийнӀаьрбийн ахгIайренанахгӀайренан тобан меттан геннаш
* Юккъераазин тобан меттан геннаш
МагIрибанМагӀрибан мотт юкъабоьду малхбузан тобан, диснарш — малхбален тобан IаьрбийнӀаьрбийн меттанашна а, меттан геннашна а. (Хьажа [[Бала «мотт я меттан га»]]); ГIолеГӀоле хуьлу IаьрбийнӀаьрбийн мотт IамочуӀамочу IилманехьӀилманехь лелош долу термин «меттан га» ({{lang-ar|لهجة}}) леладар.
Литературан мотт (малхбузан [[Iаьрбийн меттан Iилма]]нехь лелайо термин {{lang-en|Modern Standard Arabic}} — хIинцалерахӀинцалера стандартан IаьрбийнӀаьрбийн мотт<ref>{{Из|Кругосвет|http://www.krugosvet.ru/enc/gumanitarnye_nauki/lingvistika/ARABSKI_YAZIK.html|заглавие=Арабский язык}}</ref>) — цхьаъ бу. [[Iаьрбийн литературан мотт|Литературан матто]] хIинцалерачухӀинцалерачу дуьненахь а, IилманехьӀилманехь а дукхах долу хIуманийнхӀуманийн дошаман тӀаьхьало цхьаьнатуху, амма оццу хенахь цхьацца IаьрбийнӀаьрбийн пачхьалкхашкахь чIогIачӀогӀа кIезигкӀезиг лелабо къамелехь.
IаьрбийнӀаьрбийн [[меттан га|меттан геннашна]] тайп-тайпанчу пачхьалкхашкахь чIогIачӀогӀа къастало вовшех, цкъаццIацкъаццӀа буьйцурш а ца кхеташ.
Фильмаш, телевидени, газеташ, кхин ерш а дукхах дерг хIорахӀора IарбийнӀаьрбийн пачхьалкхехь [[АрабскийӀаьрбийн литературный язык|литературан Iарбийн маттахь]] ю.
[[Ислам]], хьалхарчу рогIехьрогӀехь, [[Къуръан]], хилира цхьанатуху фактор юкъара литературан мотт кхиарехь. [[Мальтийн мотт|Мальтийн меттан]] масаллийца хаалур ю мотт кхиарехь йолу исламан роль. [[Мальта|Мальтехь]], [[керсталла]] долчехь магIрибанмагӀрибан меттан кепах кхиина ша болу мальтийн мотт.
«Къуръан доьссина эзар сов шо доллушехь таханлера дешана IарбашаӀаьрбаша, цIахьцӀахь шайн меттан кепаш а лелош, юкъараллин дахарехь литературан мотт буьйцу, грамматика атта а еш, дошам карла а йоккхуш. Къуръан санна дика литературан меттан масала ду, исламал хьалхара поэзин классикан мотт а, [[бедуин]]ийн мотт а»<ref>Юшманов Н. В. Грамматика литературного арабского языка, стр. 23</ref>.
== Семитийн меттан тобанера Iарбийн меттан меттиг ==
| 