|
|Викиларма =
}}
'''Вачагаев, Майрбек Момуевич''' (вина [[1965 шо]], [[Эвтара]], [[Шелан кӀошт]]) — нохчийн историк, историйн Ӏилманийн кандидат, Россехь [[Нохчийн Республика Ичкери|Ичкерин]] хилла волу коьрта векал<ref name="autogenerated1">{{Cite web|url=http://www.memo.ru/hr/hotpoints/N-Caucas/ch99/000219/ng0219a.htm|title=Содержащийся в Бутырском СИЗО генеральный представитель Чечни в России Майрбек Вачагаев предлагает создать Чеченско-Российскую Федерацию|author=Илья Максаков|work=Публикации о конфликте в Чечне|date=19-02-2000|publisher=www.memo.ru|accessdate=2016-11-30}}</ref>, хилла волу [[политтутмакх]], Ичкерин президентан хилла волу пресс-секретарь<ref name="igpi.ru" />. ХӀинца веха [[Париж]]ехь, [[Франци]]<ref>{{Cite web|url=http://rusmonitor.com/majjrbek-vachagaev-chechnya-stala-katalizatorom-radikalnojj-smeny-nastroenijj-na-severnom-kavkaze.html|title=Майрбек Вачагаев: «Чечня стала катализатором радикальной смены настроений на Северном Кавказе»|author=|work=Русский Монитор|date=|publisher=rusmonitor.com|accessdate=2016-11-30}}</ref><ref name="autogenerated2">{{Cite web|url=https://www.1tv.ru/news/1999/10/21/293763-v_moskve_zaderzhan_polnomochnyy_predstavitel_prezidenta_chechenskoy_respubliki_v_moskve_mayrbek_vachagaev|title=В Москве задержан полномочный представитель президента Чеченской республики в Москве Майрбек Вачагаев.|author=|work=Новости. Первый канал|date=|publisher=|lang=ru-RU|accessdate=2016-11-30}}</ref>,.
== Биографи ==
Вина [[1965 шарахь]], 1989 шарахь дешна чекхъяьккхина [[Нохчийн пачхьалкхан университет|Нохч-ГӀалгӀайн пачхьалкхан университетан]] историн факультет. [[1989]]—[[1992 шерашкахь]] болх бина Гуманитарийн Ӏилманийн ӀилмаӀилманан-талларанталламан институтехь, XIX бӀешерашкара Кавказан тӀеман истори Ӏамош вара. Оццу хенахь дакъа лоцуш вара формалан боцучу боламехь, Соьлжа-ГӀалин [[социал-демократи]]н клуб кхоьллинчех цхьаъ вара. [[1992]]—[[1994]] шш. [[РIА Российн историн институт]]ан (Москва) аспирант вара.
[[1993 шо|1993 шарахь]] Москвохахь Российн ӀилманӀилманийн Академин Российн историн институтехь болх шарбеш вара. 1995 шарахь историн Ӏилманийн кандидат Ӏилманийн тӀегӀа яккха диссертаци чӀагӀдира Москвохахь Российн ӀилманӀилманийн Академин Российн историн институтехь «Нохчийчоь Кавказан тӀамехь (1816—1859 шш.)» тема йолуш.
[[1995 шарахь]] [[Масхадов, Аслан Алиевич|Масхадов Асланца]] цхьаьна дакъа лецира Масхадовн харжамел хьалхарчу компанехь, вара Масхадов Асланан Харжамийн штабан председателан хьалхара гӀовс. [[1997 шеран]] апрелехь а, майхь а Соьлжа-ГӀалин мэран дарже гӀертачу Атгериев Турпал-Ӏелин харжамийн штабан коьртехь вара. [[1998 шеран]] февралехь, Масхадов Аслан дарже кхаьччи, Ичкерин президентан пресс-секретарь декхарш кхочушдеш вара<ref name="igpi.ru" /><ref>[https://books.google.ru/books?id=04FGAQAAIAAJ&pg=PT18&dq=%D0%BC%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BA+%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B5%D0%B2&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjZxajyx9vSAhXElCwKHdaRAQ8Q6AEIPjAI#v=onepage&q=%D0%BC%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B1%D0%B5%D0%BA%20%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B5%D0%B2&f=false Kommersant-Vlast 16 мар 1999]</ref>.
1999 шеран октябрехь иза сацийра Москвохахь законехь доцу герз латтадарах шеко йолуш, Бутыркера набахти чувоьллира<ref name="autogenerated1" /><ref name="autogenerated2" />.[[Мемориал (кхоллам)|Мемориал]] а, [[Amnesty International]] а кхолламаш Вачагаев М. политикан тутмакх хиларехь мукӀарло дира. 2000 шеран июлехь цунна набахтийн чохь даккха кхо шо хан туьйхира, амма фашизмах тоьлла 55 шо кхачар даздар бахьнехь амнисти йира<ref>{{Cite news|title=МИД РФ выразил протест в связи с приглашением эмиссара Масхадова в США|url=https://lenta.ru/news/2006/09/15/perplexd/|accessdate=2016-11-30}}</ref>.
2000 шеран июлехь дуьйна Майрбек Момуевич мухажир лоруш ву. 2002 шарахь иза дӀакъаьстина политикан гӀуллакхех, тӀевирзина ӀилманӀилманан талламашна. 2007 шарахь Францин гражданалла елла. Нохчийн исторех, исламан исторех, Къилбаседа Кавказерачу хьолах лаьцна белхаш арахецна<ref>{{Cite news|title=Mairbek Vatchagaev - Jamestown|url=http://www.jamestown.org/articles-by-author/?no_cache=1&tx_cablanttnewsstaffrelation_pi1%5Bauthor%5D=239|work=Jamestown|accessdate=2016-11-30|language=en-US}}</ref>. с 2012 года стал соредактором историко-политического журнала ''Caucasus Survey''<ref>{{Cite web|url=http://www.tandfonline.com/action/journalInformation?show=editorialBoard&journalCode=rcau20#.V13jHOaLSuo|title=Caucasus Survey : Co-Editors-in-Chief|author=|work=|date=|publisher=www.tandfonline.com|accessdate=2016-11-30}}</ref> ([[Великобритания|UK]]), редактор интернет журнала ''Prometheus''<ref>{{Cite web|url=http://chechen.org/archives/category/prometheus|title=Прометей — CHECHEN.ORG|author=|work=|date=|publisher=chechen.org|accessdate=2016-11-30}}</ref><ref name="linkedin.com"/> ([[Париж]], Франция). 2011 шарахь хилла Кавказан талламийн центран Президент<ref name="linkedin.com">[https://www.linkedin.com/in/mr-mairbek-vatchagaev-85313824 Mr. Mairbek VATCHAGAEV]</ref>.
Вачагаев Майрбека дӀаделла Соьлжа-ГӀалин архиван урхаллин иттаннаш эзарш Кавказан исторех долу документаш. Хьалха девзаш хилла доцу дӀаделла документаш дукха мехалла ду, цара хоуйту Къилбаседа Кавказехь 1917—1921 шерашкахь хиллачу хиламех лаьцна ма-дарра. Кхин тӀе профессор Майрбекан цхьа бехкам бен бацара — документаш муьлхха а талламхо тӀекхача йиш хилар<ref>{{Cite news|title=Майрбек Вачагаев: «Архивы не должны лежать мертвым грузом»|first=Амина|last=Умарова|url=http://www.ekhokavkaza.com/a/27095827.html|work=Эхо Кавказа|accessdate=2016-11-30}}</ref>.
Цхьаьна интервьюхь Вачагаевс билгалдаьккхира, Кадыровн цхьан бахьана ца хилар [[Немцов Борис вер|Немцов Борис виен]]<ref>{{Cite news|title=Майрбек Вачагаев: Если началась игра, то не против Кадырова, а против Путина|author=|url=http://wordyou.ru/v-rossii/majrbek-vachagayev-esli-nachalas-igra-to-ne-protiv-kadyrova-a-protiv-putina|work=Слово без границ|date=|accessdate=2016-11-30|language=ru-RU}}</ref>.
== Библиографи ==
* 100 дней президента. (1997), Грозный-Санкт-Петербург. — Майрбек Вачагаев и Тамара Мазаева
* Нохчийчоь Кавказан тӀамехь (1816—1859 шш.) — Вачагаев Майрбек
* Нохчийчура шайхаш а, зияраташ а (2009 ш.) — Вачагаев Майрбек
* L’Aigle et le Loup : La Tchétchénie dans la guerre du Caucase au XIXe siècle Broché — 25 septembre 2008<ref>[https://www.amazon.fr/LAigle-Loup-Tch%C3%A9tch%C3%A9nie-guerre-Caucase/dp/2283020778 L’Aigle et le Loup : La Tchétchénie dans la guerre du Caucase au XIXe siècle Broché — 25 septembre 2008]</ref>
* Гайдар Баммат и журнал "Кавказ". Махачкала, (2010) Вачагаев М, Мамулиа Г и Доного Х-М.
* Гайдар Баммат. Известный и неизвестный. Баку, (2016), Алиева С, Вачагаев М, Доного Х-М, Мамедова И. [http://gazavat.ru/books.php] </ref>
* Чечня в Кавказской войне (1816—1859 гг.) — Майрбек Вачагаев
* Шейхи и зияраты Чечни (2009 г.) — Майрбек Вачагаев
* Союз горцев Северного Кавказа и Горская республика. История несостоявшегося государства. 1917—1920. М.,Центрполиграф., 352 с, 2018 г. — Майрбек Вачагаев <ref>[hhttp://www.cnpol.ru/catalog.php?page=9324 Союз горцев Северного Кавказа и Горская республика Broché — 6 septembre 2018]</ref>
* ChechnyaChechnya: The Inside Story. From Independence to war. Mairbek Vatchagaev 2019<ref>[https://www.amazon.fr/dp/1948598175/ref=sr_1_3?__mk_fr_FR=%C3%85M%C3%85%C5%BD%C3%95%C3%91&keywords=vatchagaev&qid=1565119525&s=gateway&sr=8-3 Chechnya: The Inside Story Broché — 5 August 2019]</ref>
{{тӀеюза}}
== Литература ==
* Русофобия: антироссийское лобби в США — Андрей Цыганков
* Чечня. Год третий — Джонатан Литтелл
* Накануне империи. Прикладная геополитика и стратегия в примерах Валерий Коровин
| 