Википеди

Гагкаев, Алихан Андреевич — Версийн башхалла

Историн навигаци
[теллина верси][теллина верси]
РогӀера нисдар →
Чулацам дӀабаьккхина Чулацам тӀетоьхна
БӀаьраВики-йоза
«Гагкаев, Алихан Андреевич» агӀо гочярца кхоьллина
 
Нисдарах лаьцна йаздина дац
МогӀа 1:
{{ТӀеман гӀуллакххо}}
'''Алиха́н Андре́евич Гагка́ев''' ([[25 май|25 мая]] [[1917 шо|1917]] с. [[Кадгарон]], [[Теркан область|Терская область]] — [[5 июнь|5 июня]] [[1943 шо|1943]], у с. [[Быковка (Белгородан область)|Быковка]], [[Курскан область|Курская область]]{{ВД-Преамбула}}) — советски т1емантӀеман г1уллакхогӀуллакхо, [[Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом|Сийлахь-Боккха Даймехкан т1емантӀеман]] г1уллакходекъашхо, Советски Союзан Турпал ([[1965 шо|1965]], посмертновеллачул тӀехь), лакхара лейтенант.
 
== Биографи ==
Гагкаев вина 1917 шеран 25 майхь в селе [[Теркан область|Теркан областан]] Владикавказан округан [[Кадгарон]] юртахь юртбахамхон доьзаллехь. [[ХӀирий|Х1ирий]]. Цо шен юртан школехь чекхъяккхира 6 класс. 8-г1агӀа класс цо Москвахь чекхъяккхира 1-ра интернациональни берийн ц1ахьцӀахь.
 
1932 шарахь школа чекхъяккхинчулт1ехьчекхъяккхинчултӀехь Гагкаевс дийшира фабрично-заводской школехь. Цул т1аьхьатӀаьхьа цо болхбира Москана Метростройхь. Балхаца цхьана цо рабфакехь доьшара. 1936 шарахь иза Москван машен некхан институтехь деша волавелира. Шина шарахь даьшна ваьлча ЦК ВЛКСМ путёвкица иза вахийтира 1-ра Ленинградан артиллерин доьшийле. 1940 шеран 4 февралехь цо и доьшийла т1ехдикатӀехдика чекхъяккхира. Лейтанантан ц1ецӀе елча иза вахийтира Одессан эскаран округан 74-г1агӀа кхиссарийн дивизин 78-г1агӀа кхиссарийн полке. Цигахь иза артиллерин полкан хьаьким х1оттийрахӀоттийра. 1940 шеран аьхкехь Гагкавс дакъа лецира Бессараби а, Къилбаседан Буковина [[Советийн Социалистийн Республикийн Союз|СССРх]] схьатохарин операцехь. Т1омТӀом болабале лейтенант Гагкаев волу эскаран дакъа дара [[Украинийн Советийн Социалистийн Республика|Украински ССР]] Одесски областан Ананьев ц1ецӀе йолу г1алахьгӀалахь лаьтташ.
 
Т1омТӀом бола ма белла Гагкаев фронтехь вара. Иза вара Къилбера фронтан 9-г1агӀа армин 48-г1агӀа кхиссарийн корпусан 74-г1агӀа кхиссарийн дивизин 78-г1агӀа кхиссарийн полкехь. Цо дакъалецира Тирасполь-Мелитопольски операцехь, т1емашцатӀемашца юхавахара [[Одесса|Одессе]] а, [[Николаев (Николаевн область)|Николаеве]] а. Кхуза цунна чевнаш йинера. Николаеван уллехь цера эскаран дакъан мостаг1ашмостагӀаш гобира. Цу юкъара цера 1941 шеран декабрехь бен къелхьарбовлар ца нисделира. НКВД лагерехь талларан чекхваьлла, госпиталехь шен чевнаш д1адӀа а ярзитийна Гагкаев юха а фронте вахара. 1942 шарахь цо дакъа лецира Донехь а, [[Къилбаседа Кавказ|Къилбаседан Кавказехь]] хилла т1амехьтӀамехь. Цул т1аьхьатӀаьхьа иза [[БуритӀе|Бурит1е]] хажийра къона артиллеристаш кечбан. 1943 шеран б1аьстебӀаьсте кхаччалц Гагкаев и болх беш вара.
 
[[1943 шо|1943]] шеран б1аьстехьбӀаьстехь лакхара лейтенант А. А. Гагкаев х1оттийрахӀоттийра Воронежски фронтан 1-ра танкин армин 1008-г1агӀа танкаш х1аллакъяшйолухӀаллакъяшйолу полкан 5-г1агӀа батарейн командир. Курскин дугахь т1омтӀом болабале Гагкаеван батарей д1ах1оттирадӀахӀоттира Белгородски областан [[Яковлеван кӀошт (Белгородан область)|Яковлевски районан]] [[Быковка (Белгородан область)|Быковка]] юртан уллехь. Цуьнан батарейхь яра йиъ 76-мм йолу йоккха топ. 1943 шеран 5 июлехь цуьнна батарейн т1елетиратӀелетира 35 немцойн танк а, самоходка а, шортта пехата а. Оцу т1амехьтӀамехь 5-г1агӀа батарейс х1аллакйирахӀаллакйира 6 мостаг1ийнмостагӀийн танк. Массо йоккха топ мостаг1ашмостагӀаш х1аллкйичахӀаллкйича салтий чуччабахан летира. Т1екхаьчнаТӀекхаьчна г1огӀо бахьнехь немцош юхатог1аюхатогӀа аьтту хилира, амма Гагкаеван чевнаш йинера. Дукха хан ялале иза велира. Иза д1авоьллирадӀавоьллира вежараллин кашехь Москва  — Симферополь ц1ецӀе йолу автострадан 624-г1агӀа километрехь.
 
1965 шеран 6 майхь цунна елира Советски Союзан Турпалан ц1ецӀе (веллачул т1ехьтӀехь).
 
== Совг1аташСовгӀаташ ==
* «Деши Седа» (1965 шеран 6 май, веллачул тӀехь).
 
* Ленинан орден (1965 шеран 6 май, веллачул тӀехь).
* Медаль «Золотая Звезда» (06.05.[[1965 шо|1965]], посмертно).
* Орден Ленина (06.05.[[1965 шо|1965]], посмертно).
 
== Дагахьлаттавар ==
* Гагкаеван цӀе тиллина [[БуритӀе]]хь а, [[Кадгарон]] цӀе йолу юртехь болу урамашна.
 
* Гагкаеван цӀе тиллина [[Кадгарон]]ехь йолу юккъера школан.
* Именем Героя Советского Союза А. А. Гагкаева названы улицы в городе [[БуритӀе|Владикавказе]] и селе [[Кадгарон]] Республики Северная Осетия—Алания.
* Гагкаеван сий деш мемориалан у хӀоттийна Кадгаронехь иза вина цӀин тӀехь.
* Имя Героя Советского Союза А. А. Гагкаева носит средняя школа в селе [[Кадгарон]] Республики Северная Осетия—Алания.
* ОЦунах подвигелаьцна Героя Советского Союза А. А. Гагкаева написанаязйина книга «Бессмертная батарея Алихана Гагкаева».▼
* Мемориальная доска в честь Героя Советского Союза А. А. Гагкаева установлена в селе Кадгарон на доме, где он родился.
* Гагкаевахь лаьцна язйина эшар (мукъам - Резван Цорионти, дешнаш - Музафер Дзасохов).
▲* О подвиге Героя Советского Союза А. А. Гагкаева написана книга «Бессмертная батарея Алихана Гагкаева».
* О Герое Советского Союза А. А. Гагкаеве написана песня (муз. Резвана Цорионти, сл. Музафера Дзасохова).
 
== Литература ==
 
* Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
* {{Жайна|автор=Попель Н. К., Павловцев П. Л.}}
МогӀа 35 ⟶ 32 :
 
== Документаш ==
 
* {{Cite web|url=https://obd-memorial.ru/|title=Обобщённый банк данных «Мемориал»|archiveurl=https://www.webcitation.org/67YAQ3miH?url=https://obd-memorial.ru/|archivedate=2012-05-10}} {{Cite web|url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=66059422&id1=dc159717567027bd46e5c9adb9886993&path=Z/007/058-0818883-1487/00000058.jpg|title=ЦАМО, ф. 58, оп. 818883, д. 1487|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HzsdXung?url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=66059422|archivedate=2013-07-10}}, {{Cite web|url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236338&id1=f01ab8e5cf5f123e49adac5eb2695d39&path=Захоронения2/Передача_001/0016/36.jpg|title=Информация из списка захоронения 31-519|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HzseDqvv?url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236338|archivedate=2013-07-10}}, {{Cite web|url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236305&id1=a7b656e521dbab48514e9903b4b7426e&path=Захоронения2/Передача_001/0016/36.jpg|title=Учётная карточка захоронения 31-519|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HzsesDKN?url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236305|archivedate=2013-07-10}}, {{Cite web|url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236306&id1=e88d9783aadb6a1a7e51e284f5f29f39&path=Захоронения2/Передача_001/0016/36.jpg|title=Схема захоронения 31-519|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HzsfV8PS?url=https://obd-memorial.ru/memorial/fullimage?id=260236306|archivedate=2013-07-10}}
 
== Хьажоргаш ==
 
* {{Cite web|url=http://www.az-libr.ru/Persons/000/Src/0006/d99057c0.shtml|title=Гагкаев Алихан Андреевич|publisher=az-libr.ru|archiveurl=|archivedate=}}
* {{Cite web|url=http://www.ossetians.com/rus/news.php?newsid=226|title=Осетины — Герои Советского Союза|archiveurl=|archivedate=}}
МогӀа 45 ⟶ 40 :
* {{Cite web|url=http://geroykursk.narod.ru/index/0-462|title=Твои Герои, Курская дуга|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GfBaHDiS?url=http://geroykursk.narod.ru/index/0-462|archivedate=2013-05-16}}
* {{Cite web|url=http://www.metro.ru/f/1/library/metrostroevec/metrostroevec-2007-38.pdf|title=Во имя мира на земле // Газета «Метростроевец». — 5 октября 2007 года № 38 (13304)|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GfBbEUuy?url=http://www.metro.ru/f/1/library/metrostroevec/metrostroevec-2007-38.pdf|archivedate=2013-05-16}}
 
{{АХ}}
 
[[Категори:Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамехь кхелхинарш]]
[[Категори:Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀеман артиллеристаш]]
МогӀа 50 ⟶ 48 :
[[Категори:Советски Союзан Турпалхой]]
[[Категори:Адамаш абатца]]
[[Категори:Белларш 1943 шарахь]]
[[Категори:Белларш 5 июлехь]]
[[Категори:Бинарш 1917 шарахь]]
[[Категори:Бинарш 25 майхь]]
Хьост — «https://ce.wikipedia.org/wiki/Гагкаев,_Алихан_Андреевич»