ГӀаргӀули — Версийн башхалла

[талланза верси][талланза верси]
Чулацам дӀабаьккхина Чулацам тӀетоьхна
ж цlе хийцина «Ǵaraǵuli» оцу «ГӀарагӀули»
ж Ӏ
МогӀа 1:
[[Сурт:Grus_grus_5_(Marek_Szczepanek).jpg|250px|thumb|right|ǴaraǵuliГӀарагӀули]]
'''Ǵaraǵuli''', '''ГIарагIулиГӀарагӀули''' — ( ''en.'' Grus grus ). Оьрсаша гIарагIулихгӀарагӀулих "Журавль" олу. Хаза а, доккха а, когаш тIехьтӀехь лекха а олхазар ду иза. БIаьстаБӀаьста яьлча, апрель беттан деношкахь, вайна го стиглахь могIанашмогӀанаш дина схьаоьхчу гIарагIулингӀарагӀулин гIеранашгӀеранаш. Церан зевне а "къар-р-р-р! Къар-р-р-р!" бохуш гIоргIачугӀоргӀачу декаро адамийн дегнашка бIаьстенанбӀаьстенан бовха кхаъ бахьа. Гуьйранна сентябрь кхилбехьа бовхачу махка юха дIакхелхадӀакхелха гIарагIулешгӀарагӀулеш. Екхначу стиглахь IаламанӀаламан исбахьа сурт хIоттадохӀоттадо могIанашмогӀанаш хуьйцуш йоьдучу гIарагIулингӀарагӀулин гIераногӀерано а, церан зевнечу аьзнаша а.
 
* ГIарагIулинГӀарагӀулин зIокзӀок нийса а, еха а, ира а ю. ГIортошГӀортош еха ю. Настарш лекха а, юткъий а ю цуьнан. ЦIогаЦӀога доца ду, месаш охьайирзина кхозуш а йолуш. ГIарагIулешГӀарагӀулеш ялх тайпана ю вайн мехкашкахь. Церан дахар дIайдӀай-схьай кхелхаш ду. БIаьстаБӀаьста бовхачу мехкашкара къилбаседехьа хьала йогIуйогӀу уьш, гурахь къилбехьа бовхачу мехкашка юха йоьлху. ГIарагIулинГӀарагӀулин коьрта туьтан тIехьтӀехь мас йоцуш меттиг ю. Нилхха чо а болуш. И ялхе а тайпа гIарагIулигӀарагӀули шен-шен беса ю. Масала, уггаре а йоккханиг мокхачу басахь ю тIемантӀеман йоьхьигаш IаьржаӀаьржа а йолуш. Цуьнан лаг а IаьржаӀаьржа ду, бIаьргабӀаьрга тIератӀера охьа шина а агIорагӀор кIайнкӀайн сиз а долуш. И шиъ сиз гIортагӀорта кхаччалучохь букъ тIехьтӀехь вовшаххоттало. Коьртан туьтанна тIиэхьатӀиэхьа цIиэцӀиэ тIедатӀеда бу цунна. Когаш IаьржаӀаьржа бу.
 
* ГIарагIулинГӀарагӀулин яхар тундрехь хьаннашкахь а, буц-аренашкахь а лаьмнашка кхаччалц ду. Боьршан, стен шиъ цхьана хуьлу гIарагIулигӀарагӀули. Баннаш дечу хенахь гIеранашгӀеранаш хуьлу церан. Хиш, IаьмнашӀаьмнаш долчу меттехь совцу уьш. Баннаш лаьттахь до цара бацах, кхин йолчу соьналлехь, оьрзалахь а, шач йолчу тоьлгашкахь а, диттан кондаршлахь а. ХIоаХӀоа шиъ до гIарагIулиногӀарагӀулино, вайн цIерачуцӀерачу котаман хIоьанхӀоьан кепехь. Баьццаро бос а бетталуш, цIиэцӀиэ тIедарчийтӀедарчий а долуш хуьлу цуьнан хIоьашхӀоьаш. Тойна апрель, май беттанашкахь доккху цо. ЧIогIаЧӀогӀа ларлуш IедалӀедал ду гIарагIулингӀарагӀулин. Адам аьттехьа гIоьртичагӀоьртича бенара гIоттийгӀоттий дIайоьдудӀайоьду иза. ТIомаТӀома гIаьттинагӀаьттина йоьдучу хенахь дIаяхйинадӀаяхйина гIортагӀорта а, тIиэхьашатӀиэхьаша дIахецнадӀахецна ши ког а цхьана могIарамогӀара нисбо цо. Цундела хIаваохӀавао доьхьало яр кIезигкӀезиг ду. Баннаш дечу хенахь масех гIарагIулигӀарагӀули цхьана а кхетий рогIрогӀ-роггIанароггӀана охьахууш, хьалагIоттийхьалагӀоттий кхиссалуш, тIемаштӀемаш охьа а охкадой маьхьарий хьоькхуш "хелхар" до цара. ГIарагIулинГӀарагӀулин даар борц а, горох а, кIакӀа а, бецан хIухӀу а, бецан соьналлаш а, садолу хIуманашхӀуманаш а, цхьацца акха стоьмаш а ду. Ал-басахь а, кIайкӀай а, IаьржаӀаьржа а хуьлу гIарагIулешгӀарагӀулеш. IаламанӀаламан хазна еш уьш хиларе терра гIарагIулешгӀарагӀулеш ларо декхар ду адамийн.
 
<gallery>