|
|Куьг =
}}
'''Фёдор Сидорович Сабельников''' ({{ВД-Преамбула}}) - — кхиссархойн полкан куьйгалхо, подполковник, [[Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом|Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀеман]] декъашхо, [[Советски Союзан Турпал]].
== Биографи ==
Вина 1908 шеран 26 апрелехь (9 майхь) [[Караичное]] юртахь (х1инцахӀинца [[Украина]]н Харькован областан Волчански к1ошткӀошт) ахархон доьзаллехь. Иза оьрси вара. Цо ворх1ворхӀ класс чекхъяккхира, цул т1аьхьатӀаьхьа Харьковехь г1ишлоярхогӀишлоярхо болх бира<ref name = wh/>.
1930-19371930—1937 шерашкахь иза Ц1енЦӀен Эскарехь болх бира. 1932 шо кхаччалц иза вара [[Ленинград]]ан эскаран округан 6-г1агӀа доза лардаран отрядехь. 1934 шарахь цо чекхъяккхира ОГПУн а, доза лардаран а 3-г1агӀа школан г1ашсалтийнгӀашсалтийн дакъа. 1937 шо кхаччалц иза вара 25-г1агӀа доза лардаран отрядан заставан кхиссархойн взводан куьйгалхо<ref name = wh/>.
1939 шо кхаччалц Сабельников вара т1аьхьаллонетӀаьхьаллоне веккхина - — иза туберкулёзан дарба лелош вара. 1939 шеран сентябрехь иза юха а эскаре д1акхайкхирадӀакхайкхира. Иза вара лакхара лейтенантан даржехь 18-г1агӀа армин 147-г1агӀа кхиссархойн дивизин 600-г1агӀа кхиссархойн полкан ротан куьйгалхо. Цуьнан полка яра [[Ивано-Франковск|Станислав]] г1алангӀалан уллехь. Иза кхузахь волуш хенахь болабелира т1омтӀом<ref name = wh/>.
Сабельниковс дакъа лецира Станислав а, [[Умань]] а, [[Запорожье]] а уллехь хилла т1емашкахьтӀемашкахь. Запорожьен уллехь цунна чов йира, иза госпитале д1авигирадӀавигира. 1941 шеран декабрехь Сабельников фронте юха а хьавеара. 1942 шеран 2 январехь цунна делира капитанан дарж. 18-г1агӀа армин 216-г1агӀа кхиссархойн дивизин 467-г1агӀа кхиссархойн полкан батальонан куьйгалхо волуш цо дакъа лецира Донбасс ларъяран т1амехьтӀамехь. 1942 шеран июль дуьйна иза хилира Фрунзен ц1арахцӀарах йолу эскаран академин ладог1архоладогӀархо. 1942 шеран ноябрехь [[майор]] Сабельников Сталинградан фронте хьажийра. Сабельников 64-г1агӀа армин 422-г1агӀа кхиссархойн дивизин 1326-г1агӀа кхиссархойн полкан куьйгалхо волуш дакъа лецира вермахтан 6-г1агӀа арми х1аллакъярехьхӀаллакъярехь. Сталинградан т1амехьтӀамехь гайтина майраллина Сабельникован Ц1енЦӀен Байракхан орденан елира, 422-г1агӀа кхиссархойн дивизехь 81-г1агӀа гвардин дивизи йира<ref name = wh/>.
1943 шеран аьхкен Сабельников 222-г1агӀа гвардин кхиссархойн полкан кортехь цо дакъа лецира Курскан т1амехьтӀамехь. Белгород схьайоккхуш куьйгалла говза даран цунна елира Ц1енЦӀен Седан орден<ref name = wh/>.
1943 шеран 25 сентябрехь Сабельниковс Новый Орлик - — Бородаевка юрташна уллехь шен полк Днепрел дехьа еккхира. Полкас 2 км шуьйра а, 4 км къорга а плацдарм схьа а яккхира, мостаг1анмостагӀан доккха зен а дира, кхоьчу дивизин полкашна хих дехьайовла аьтту а бира. 1943 шеран 23 октябрехь СССР Лакхара Советан Президиуман омраца Сабельникован Советски Союзан Турпалан ц1ецӀе елира<ref name = wh/>.
1943 шеран декабрехь Сабельникован цамгар меттах елира. И цамгар бахьнехь цхьана шарахь иза госпиталехь 1иллираӀиллира<ref name = wh/>.
1945 шеран 25 январехь подполковник Сабельников юха а фронте веара. Иза х1оттийрахӀоттийра 2-г1агӀа Украинан фронтан 7-г1агӀа гвардин армин 36-г1агӀа кхиссархойн дивизин 104-г1агӀа гвардин полкан куьйгалхо. Цо т1омтӀом бира Венгрехь а, Чехословакехь а, Австрехь а. Эстергом уллехь т1омтӀом беш цунна куьган чов йинера, амма иза т1амератӀамера юкъара ца велира. Будапешт а, Братислава а схьайоккхуш говза т1омтӀом бар бахьнехь цунна елира 3-г1агӀа даржан Суворован орден<ref name = wh/>.
Цо дакъа лецира Квантунски армин х1аллакъярехьхӀаллакъярехь. Иза вара Монголин эскарийн тобанан штабехь Забайкальски фронтан Лакхара Советан векалан г1ончагӀонча<ref name = wh/>.
1946 шо дуьйна Сабельников вара [[Соьлжа-Г1ала]]н Молотован военкоматан военком болх беш. И болх цо цхьана шарахь гергга бира. Цуьна цамгар юха а меттахйелира. 1947 шеран 17 мартехь иза велира. Иза д1авоьллирадӀавоьллира Соьлжа-Г1аланГӀалан Юкъара кешнашкахь. Цуьнан каш ду регионан даржан х1олламхӀоллам лоруш. 2010 шарахь оцу х1олламанхӀолламан хьал дика дацар<ref name = wh/>.
== Билгалдахарш ==
| 