Хрущёв, Иван Максимович — Версийн башхалла

[теллина верси][теллина верси]
Чулацам дӀабаьккхина Чулацам тӀетоьхна
ж викификаци
МогӀа 44:
 
== Биографи ==
Вина 1915 шеран 3 январехь Саратован областан Пугачёвски к1оштанкӀоштан [[Большие Сакмы]] юртахь ахархон доьзаллехь. Оьрси. Цо ис класс чекхъяккхира Краснодарехь. Цул т1аьхьатӀаьхьа цо шофер болх бира<ref name = wh/>.
 
1936 шарахь иза Ц1енЦӀен Эскаре д1акхайкхирадӀакхайкхира. 1938 шарахь цуьнан эскаран болх чекх а баьлла иза ц1аваийтирацӀаваийтира. 1939 шарахь иза юха эскаре д1акхайкхирадӀакхайкхира. 1941 шарахь Хрущёвс чекхъяккхира Таганроган эскарийн авиацин кеманхойн школа. 1941 шеран 20 август дуьйна иза т1амехьтӀамехь вара<ref name = wh/>.
 
1941 шеран 27 августехь ворх1ворхӀ кеманан тобан юкъахь Хрущёвс мостаг1ийнмостагӀийн Днепр хих дехьаваларан т1етӀе бомбанаш туьйхира. Цара 10 сов мостаг1ийнмостагӀийн танк х1аллакйирахӀаллакйира. Уьш ц1абог1ушцӀабогӀуш хенахь царна 15 мостаг1ийнмостагӀийн кема т1елетиртӀелетир. Хрущёван кеманахь немцойн истребительс ц1ецӀе латийра. Хрущёвс догуш долу кемант1ехькемантӀехь фронт дозанал дехьа в ваьлла кхиамца кема охьахаийра. Цуьнна майрал бахьнехь Хрущёван лазийна экипаж к1елхьаръелиракӀелхьаръелира<ref name = wh/>.
 
1942 шеран 15 октябрехь дог1адогӀа а дог1ушдогӀуш лаха мархаш яра. Хрущёван кема т1емаделиртӀемаделир мостаг1ийнмостагӀийн карахь йолу [[Белореченская]] аэродроман т1етӀе бомбанаш тохархьам. Кеманан шозза ша бинера. Мостаг1инМостагӀин аэродроме д1акхаччадӀакхачча кеманан зениткаш т1еяттатӀеятта йолаелира. Амма экипажан говзалла бахьнехь уьш кеман т1етӀе ца кхийтира. Хрущёвс бомбанаш нийса чуькхуьссира. Аэродромехь ц1ецӀе елира, диъ мостаг1ийнмостагӀийн кема дегира<ref name = wh/>.
 
1943 шеран 15 майхь буьйсанна [[Старотитаровская]] юртан уллехь бомбанаш нийса чуькхоьссина Хрущёвс мостаг1ийнмостагӀийн йоккха т1емантӀеман г1ирсангӀирсан ларма х1аллакйирахӀаллакйира<ref name = wh/>.
 
1943 шеран 25 майхь буьйсанна [[Анапа|Анапехь]] йолу мостаг1ийнмостагӀийн аэродроман бомбанаш т1етухуштӀетухуш экипаж хена х1оттамхӀоттам дика боцушшехь (дог1адогӀа, юкъа мархаш) 1алашонӀалашон т1етӀе а кхаьчна, зениткаш т1еятташшехьтӀеятташшехь бомбанаш нийса т1етуьхуьратӀетуьхуьра. Аэродромехь йоккха ц1ецӀе йелира. Бомбаний т1екъелдоттартӀекъелдоттар а, цхьа кема а х1аллакхӀаллак хилира<ref name = wh/>.
 
1943 шеран 15 августехь буьйсанна [[Ясиноватая]] эчиг некъан станцехь болу мостаг1ашнамостагӀашна бомбанаш т1етухуштӀетухуш Хрущёвс бомбанаш нийса т1етоьхнатӀетоьхна х1оъмолхнеххӀоъмолхнех йоттина эшелон х1аллакйирахӀаллакйира<ref name = wh/>.
 
1943 шеран 19 сентябрехь [[Джанкой]] эчиг некъан станцехь нийса бомбанаш тоьхна Хрущёвс станцехь гулъелла масийтта эшелон х1аллакйирахӀаллакйира<ref name = wh/>.
 
1943 шеран 23 октябрехь буьйсанна [[Никополь]] ц1ецӀе йолу эчиг некъан станцехь нийса хьажийна бомбанаш чукхоссар бахьнехь Хрущёв йоккха х1оъмолханхӀоъмолхан ларма х1аллакйирахӀаллакйира<ref name = wh/>.
 
1943 шеран ноябрь кхачале гвардин лакхара лейтенант Хрущёв вара 6-г1агӀа авиацин корпусан 50-г1агӀа авиацин дивизин 24-г1агӀа гвардин авиацин полкан куьйгалхонан когаметтаниг. Цо кхочуш йира 296 т1емантӀеман т1емавалартӀемавалар (царех 267 буьйсанна) мостаг1анмостагӀан салтий а, машенаш а, танкаш а х1аллакъярхьамхӀаллакъярхьам. Хрущёван экипажас чукхоьссира 84,8 тонн тайп-тайпан бомбанаш а, 380 эзар листовка а, х1аллакйирахӀаллакйира 13 танк а, 27 маше а, 9 ягорган ларма а, 11 ларма х1оъмолхахӀоъмолха а. Цо х1аллакдирахӀаллакдира аэродромашкахь летташ 29 кема а, х1аваанхӀаваан т1амехьтӀамехь чудаийтира 2 кема а<ref name = wh/>.
 
1944 шеран 13 мартехь СССР Лакхара Советан Президиуман омраца гвардин лакхара лейтенант Хрущёван Советски Союзан Турпалан ц1ецӀе елира<ref name = wh/>.
 
1948 шарахь цо чекхъяккхира эпсарийн т1емаваларантӀемаваларан тактикан школа. 1958 до дуьйна полковник Хрущёв т1аьхьаллонетӀаьхьаллоне велира. Иза 1ашӀаш вара [[Днепропетровск]]ехь. Велира 1990 шеран 31 августехь. Д1авоьллинаДӀавоьллина Сурско-Литовски кешнашкахь<ref name = wh/>.
 
== Билгалдахарш ==