Ахкарг

Ахкарг (лат. Oviductus) — стечу дийнатийн ахкаргашчохь кхоллалучу кхиана даьлла хӀоа я зирхӀ арабоккху харш. Дукха хьолахь ахкаргаш шишша цхьаьна хуьлу, амма олхазарийн, крокодилийн, цхьадолу хьорзам йолу чӀерийн, цхьаъ я важа агӀо кхуьуш йац. Иштта цхьа агӀо оцу дийнатийн болх беш ца хуьлу.

Массо а гоьрга нӀаьнийн, гезгакепарчийн, чӀерийн, даьӀахкаш йолу чӀерий доцурш, ахкарг дуьххьар дӀа зӀе йолуш дац зирхӀца. Ахкарган хьалхара дакъа чекхдолу чохь хӀоьаш кхуьучу муцӀаркепарчу меженехь . Ахкарг доцуш цхьаъ бен йоцу кеп ю стечарна юкъахь мочхалашдоцу чӀерий, цара Ӏов аратосу дилх чу.

Лаьтта тӀиера а, шозлагӀа хин чу девлла дийнатийн а ахкаргийн юьххьерчу декъехь пхардар хуьлу. Ахкарг чухула хӀоа леладо мускулийн пенаш леларо я лепа эпителин хьесаш.

Морфологи нисйе бӀаьра

Олхазарийн нисйе бӀаьра

Олхазарш хӀоьаш дохучу дийнатех ду, царна юкъахь данне а дац хӀоа схьахуьллушех хӀоанах схьадовлурш а, дийна дуьнен чудовлурш а. Стечу олхазарийн кхуьу аьру цӀарна а, аьру ахкарг а. Аьтту ахкарган а, аьтту цӀарнан а редукцин уьйр ю шиннен а цӀарни чохь ши хӀоа цхьаннен дан таро цахиларца. Аьрру ахкарг (мюллеран харш) деллало цӀарнин уллохь дилха чу, ткъа цуьнан стоммаделла тӀехьара дакъа дӀакхета боьхаллаш арайовлачу цӀоганах. Пхьардар хуьлу ахкарган хьалхарчу декъехь. Пхьардина зирхӀан клетка ахкаргийн пардонаш лелар бахьанехь дӀашерша цӀогане тӀе чкъуьйриг а лоцуш, ткъа чкъуьйриг кхуллу екхоьийн клеткаша. Тайп-тайпана олхазарийн зирхӀан клетка ахкарга чукхаьчначу хенера хӀоа даран хене кхаччалца 12-48 сахьт долу^[1].

ЧӀерийн нисйе бӀаьра

Хьорзам йолу чӀерийн шиш ахкарг хуьлу, уьш массо а букъадаьӀахкйолчера санна (оцу декъахь даьӀахкаш йолу чӀерий дац) еха турбанех тера догӀа, цӀарница уьйр йац церан, ткъа чукхета нисса дилхан хароле йукъара цӀузамца. Ахкаргийн цхьацца гоьрга дуьйсана кит ду, цунна юкъахь чкъуьйраган железа ю. Ахкаргийн тӀехьара дакъа цара дӀадоьлла цӀоганчу^[2]. ДаьӀахк йолу чӀерийн кхиарехь ахкарг хьалха дакъало, ткъа цул тӀехьа шолгӀа кхоллало, цхьана юьххьехь тӀелета цӀарнин, ткъа важа юьхьиг еллало арахьа^[3].

НӀаьнийн нисйе бӀаьра

Хьасаболу нӀаьнийн цӀарни тӀиера дӀасадоьду ши ахкарг. Ший а ахкарг хоттало цхьана харш чохь — харш делало цӀоганехьа. Ахкарган чохь пхьардина зирхӀан клеткана гуо бо буьйрана клеткаша, тӀаккха чкъор лоцу. Стен-боьршаллин системан башхаллаш тайп-тайпанчу хьасаболу нӀаьнийн тобанийн чӀогӀа къаьсташ хуьлу^[4]. Гоьрга нӀаьнийн стечеран дебаран система лаьтта ахкаргаш хуьлучу шина цӀарнех, цара кхуллу беран цӀен ши турба. И турбанаш вовшех хоттало, жамӀ — кхоллало гай агӀора деллалуш долу дебаран Ӏуьрг^[5].