Гильом де Рубрук
Гильом де Рубрук (Guillaume de Rubrouck, ма-дарра «Рубрукера Гильом»; 1220 —1293) — фламандийн мозгӀар-францискахо, новкъахо. 1253—1255 шерашкахь французийн паччахьо Людовик IX-гӀачо тӀедилларца, некъ бина монголашка, цуо царех аьлла моалаш. «Малхбуза мехкашка некъбар» цӀе йолчу жайнан автор. Йуккъера бӀешерийн географин литературехь цуо бина болх буста мегара ду Марко Полон белхаца. Заболоцкий Николайн «Рубрук Монголехь» поэман коьрта турпал[4].
| Гильом де Рубрук | |
|---|---|
 | |
| ГӀуллакхан тайпа | путешественник-исследователь, дипломат, йаздархо, миссионер, церковнослужитель, писатель-путешественник, востоковед |
| Вина терахь | 1220-е[1] йа 1210-е[2] |
| Вина меттиг | |
| Кхелхина терахь | хьалха доцуш 1293[3] |
 Гильом де Рубрук Викилармехь | |
Некъбар нисйе бӀаьра
Гильом де Рубрук Людовик Французийн уллехь вара ВорхӀалгӀа жӀарахой бахарехь, иза чӀогӀа аьтту боцуш чекхделира. Йийсарера мах белла эцна ваьккхина, Людовик кхин а деа шарахь Ӏийра Сийлахь латта тӀехь. 1251 шарахь Цезарейхь цуо тӀеийцира Андре де Лонжюмо, шен Монголе баьхьна некъ жамӀ доцуш чекхбаьлла волу. Амма Людовика сатийсам ца битира монголашца гергарло таса. 1252 шарахь французийн паччахьо тӀедиллира Рубрукан къилба аренашка вахар, хан Бату волчу. Лонжюмон вакилат аьттонза чекхбалар дага оьхуш, Людовик хьехар дира Рубрукан вахаран дипломатин амал къайлайаккха, некъ бе дин даржош аьлла.
1252 шеран бӀаьста Рубрук а, цуьнан новкъахой а арабевлира Къилбаседа Палестинан Ӏакка (Акра, Аккон) гӀалан портера (Кармель меран къилбаседехьа), Константинополе, цигахь хьебелира шолгӀачу шеран бӀаьсте йаллалц. 1253 шеран 7 майхь, император Балдуин II-гӀачуьнгара дика вийцаран кехат даьккхина, уьш арабевлира Константинополера. Ӏаьржа хӀордах бевлла биссира Солдайя (Судак) портехь, ГӀирман къилба берда тӀе, мозгӀарш Тартарехь ийцира биъ сту боьжна къевлина ворда, новкъа бевлира Ийдал (Этили) лахенашка, цигахь дара Батыйн сацар. Азов-хӀордан къилбаседа берде кхаьчна, новкъахой бахара малхбале.
Шина баттахь некъ бина Рубрук кхечира Ийдал йисттехь лаьттачу Сартак ханан лагере. Рубрук а, цуьнан новкъахоша а дийхира шеш даьхкиний Сартакан хаийтар, цуо тӀеийцира махкара боцу хьеший. Килсан духар дуьйхина, гӀайбан тӀе Инжил, жӀар, кадило, кхин килсан гӀирсаш бехкина, дуӀанаш лоькхуш уьш бахара Сартакан четар чу. Сартак дикка хьийжира мозгӀаршка, церан духаршка, амма къамелаш цаьрца ца дира, шайн да Батый хан волчу хьажийра уьш. Амма Батыйна а ца лиира къамелаш дан французийн паччахьан векалшка, Сартакан сацамехь коьрте Рубрук Госсет волу цхьа дакъа мозгӀарш битина, Рубрук хьажийра сийлахь хан Мункэ волчу, Каракоруме.
8 августехь Рубрук Ийдалан дехьа ваьлла, шен тептарехь цуо дуьйцу иза даккхийчу деа хих кхоалгӀаниг ду бохуш. 34 дийнахь малхбехьа некъ беш, Урал эрках ваьлчи, иза кхечира Сырдарья эркан майдане, цигара дӀахьевзира къилба-малхбале. ВорхӀ дийнахь Рубрук вахара ломан новкъа Алатаун къилбаседа-малхбузан раьгӀнашкахула.
8 ноябрехь иза кхечира Талас эркан тогӀене а, Кенчат гӀала а, ткъа шолгӀачу дийнахь кхечу эвла, лаьмнашна гергахь. ХӀара ду цунах лаьцна Рубрука йаздинарг:
Аса хаьттира лаьмнех, тӀаккха хиира, иза Кавказан лаьмнаш хилар, Каспий-хӀордан шинне а агӀора дӀасадоьдуш долу, малхбузера малхбалехьа. Циггахь суна хиира тхеш Ийдал кхеташ болу лакхахь бийцинчу хӀордан тӀехдевллий.
Цул тӀаьхьа Рубрук а, цуьнан новкъахой а лаьмнашна дехьа бевлла, аренашкахула бахара. Аьтту агӀора лекха лаьмнаш дара, ткъа аьрру агӀора — хӀорд йа Ӏам; цунна гуонаха чекхвала 15 де деза. Иза бара Балхаш Ӏам. Кхин дӀа Рубрук вахара Алаколь Ӏоман уллехула, Монголин чухула сийлахь ханан гӀалане, цига кхечира 26 декабрехь. Кхузара, кӀеззиг хьевелла Рубрук кхелхира дерриг ханан цӀенца коьртачу шахьаре Каракоруме.
Зорба тохар нисйе бӀаьра
- Джованни дель Плано Карпини. История монгалов. Гильом де Рубрук. Путешествие в восточные страны. Книга Марко Поло. / Пер. А. И. Малеина, И. П. Минаева. Вступ. ст. и комментарии М. Б. Горнунга. — М.: Мысль, 1997. — ISBN 5-244-00851-X
- The Mission of Friar William of Rubruck: His Journey to the Court of the Great Khan Mongke, 1253—1255. Tr. by P. Jackson. Aldershot: Ashgate, 1990.
Билгалдахарш нисйе бӀаьра
- ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
- ↑ Библиотека Конгресса — 1800.
- ↑ Encyclopédie Larousse en ligne (фр.)
- ↑ Николай Заболоцкий. Рубрук в Монголии.
Литература нисйе бӀаьра
- (лат.)(ингалс.) Itinerarium fratris Willielmi de Rubruquis de ordine fratrum Minorum, Galli, Anno gratia 1253. ad partes Orientales. // The principal navigations, voyages, traffiques, and discoveries of the English nation / collected by Richard Hakluyt, and edited by Edmund Goldsmid. — Edinburgh: E. & G. Goldsmid, 1885—1890. — Vol. VIII.
- Вильгельм де Рубрук. Путешествие в восточные страны // Введение, перевод и примечания А. И. Малеина. — СПб.: Тип. А. С. Суворина, 1911. — С. 79—194. — 232 с.
- Гильом де Рубрук. Путешествие в восточные страны / Перевод А. И. Малеина; Отдел рукописей, редких и старопечатных книг. — М.: Государственное издательство географической литературы, 1957.