Дуьненан хӀуманан пачхьалкх

Дуьненан хӀуманан пачхьалкх — дин Ӏедалах дӀакъастийна хӀоттам болу пачхьалкх, цигахь Ӏедалан болх динан бух тӀийра дӀа а даьккхина, гражданийн законашца ду; пачхьалкхан меженийн сацамаш бан йиш йац динан кхетам тӀехь.

Дуьненан хӀуманан пачхьалкхаш      Официалан дин долу пачхьалкхаш      Билгаладаьккхина дац

«Тахана Ӏилманехь лела дуьненан хӀуманан пачхьалкхех болу кхетамехь, цхьан а официалан дин дац, цхьан а дин тӀедиллина а, гӀоле хеташ а дац. Цуьнца цхьаьна, пачхьалкхан дуьненан хӀуманийн амало тардолуьйту, пачхьалкх а, килс а вовшех къастийна хилар, уьш вовшен гӀуллакхашна йукъа ца гӀерта».

Дуьненан хӀуманан пачхьалкхан законаш догӀуш хила мега (дуьззина йа цхьаццанхьа) динца; «Дуьненан хӀума» билгалдоккхуш дац динан дуьхьала хиларца, ткъа доккху цунах маьрша хиларца. Масала, аборташ ца магийтар дуьненан хӀуманан сацам бу, нагахь иза, дин тӀе а ца кхевдаш, йукъара гуманитаран кхетаман бух тӀехь делахь (нийса аьлча — медикан-биологин Ӏалашонца).

Дуьненан хӀуманан пачхьалкхехь хӀора стеган бакъо йу, динан институташна тӀе а ца воьрзуш ваха. Масала, зуда ялор а, суд яр а пачхьалкхан карахь ду. Дуьненан хӀуманан пачхьалкхехь массо а динан тӀехьабозурш цхьабосса бу законан хьалха.

Дукхаха болу бусалбанийн мехкаш ца богӀу шайн критерешца дуьненан хӀуманан пачхьалкхан тӀегӀанца. Иштта, Иран а, СаӀудийн Ӏаьрбийчоь а официалан теократин пачхьалкх йу, дукхаха болу Ӏаьрбийн мехкийн конституцешкахь йаздина, шайн законаш Къуръанан а, шариӀатан а бух тӀехь хилар, мах баран динан кеп бен йац цигахь лелаш. Малайзи тӀаьхьарчу шерашкахь дуьненан хӀуман пачхьалкх тӀийра дӀайаьлла (бусалба нехан гӀуллакхаш луьсту динан полици йукъайаьлла). Бусалба нах алсама болу пачхьалкхех дуьненан хӀуманан пачхьалкхаш йу, масала, Туркойчоь а, Кхазакхстан а, ГӀиргӀазойчоь а, Азербайджан а. Цул сов, пачхьалкхаша пачхьалкхан дин а кхайкхадой, шеш дуьненан хӀуманан пачхьалкхаш йу аьлла меттигаш хуьлу (Ингалс, Дани, Мисар, Тунис, Бангладеш, кхин а).

Литература

• Алейникова С. М., Бурьянов С. А. Светское государство в вопросах и ответах: кратко, доступно и актуально / под ред. И. Кондратьева — М., 2015. — 62 с.[1] Архивйина 2020-06-04 — Wayback Machine
• С. А. Бурьянов. Светскость государства и международно признанная свобода совести. Теоретико-прикладное исследование за 2015 — начало 2016 года. — Москва: Фонд «Здравомыслие», 2016. — 258 с. — ISBN 978-5-86388-238-3. [2] Архивйина 2020-06-04 — Wayback Machine
• Безнюк Д. К. Национальная и религиозная безопасность Беларуси: социологический аспект // Социология. — 2006. — № 1.
• Понкин И. В. О типологии светских государств // Вестник Российской академии государственной службы при Президенте Российской Федерации. — 2004. — № 1 (27)
• Шахов М. О. К вопросу о правовом соотношении принципа светскости государства и принципа отделения от него религиозных объединений в современной Франции // Религия и право. — 2014. — № 2.
• Шахов М. О. «Нужно ли России именовать себя в Конституции «светским государством»? // Славянский правовой центр. — 06.04.2015.
• Шкурова Е. В. Социальные аспекты функционирования светского государства в Республике Беларусь / Е. Шкурова. // Философия и социальные науки. — 2007. — № 4