Студент

ХӀокху терминан кхин а маьӀнаш ду, хьажа Студент (маьӀнаш).

Студе́нт (схьадаьлла лат. studens — хӀоьттина болх бийриг, Ӏамориг) — лакхара, цхьацца мехкашкахь юккъера дешаран меттигера дешархо. Шира Румехь, юккъерачу бӀешарахь а олура студенташ Ӏаморан процессехь болчарех. XII бӀешарахь университет кхоьллинчул тӀаьхьа термин лело йолийра цигахь доьшуш а, хьоьхуш а болчарна; Хьехархошна Ӏилманан цӀераш йукъайаьхначул тӀаьхьа (магистр, профессор, кхин а) — еккъа дешархошна лелийра.

Демографин къоьлла бахьнехь дийца даьккхина цӀеххьана охьаяккхар (1115 тӀиера 200 кхаччалц) махкара лакхара дешаран меттигаш (прогнозца, 2012 шарахь ишкол чекхйоккху берриг а 700 эз. дешархочо)^[1]. Гергарчу шерашкахь дагахь бу балхара дӀабаха 100 эз. хьехархой (хӀора виоьалгӀаниг^[2]) студентийн барам хӀора шарахь 1 млн охьабаларна^[3]. До 2015 года сокращение профессорско-преподавательского состава составит 20−50 %^[2].

2017 шарахь берриг Россера студентийн барам 4,4 миллион стаг ву 2009 шарахь хиллачу 7,4 миллионе хьаьжчи^[4]. Российн студенташна йукъахь болх бечеран процент тӀаьхьарчу итт шарахь 40-45 % хилира^[5].

Дуьхьал долчу декъан студенташа доьшу лакхарчу дешаран меттигехь лекцешка ладугӀуш, семинарашкахь дакъа лоцуш, цул тӀаьхьа дӀало зачёташ а, экзаменаш а, бо курсан белхаш, дакъа лоцу практикехь шен говзаллийца, ткъа дешаран оьшу тӀегӀа чекхъдаьккхича бо дипломан болх. Массо мехкийн а, заманан а студентийн дахаран ца къаьста дакъа ду цуьнца новкъахо долу ша кхетар, шен дахарах а, йукъараллин а дахарах а ша кхетар, царна йукъахь дакъа лацар исбаьхьаллехь, белхашкахь, йукъараллин-политикин дахарехь.

Дуьхьала воцуш Ӏаморо а, суьйренан Ӏаморо а лелайо кӀеззига кхин бакъонаш: студенташ хуьлу ладугӀуш алссама Ӏевдина лекцийн курсашка, студенташ дукхаха дерг ца богӀу дешаран меттиге экзаменаш ялий бен.