БиргӀа (гӀирс)

БиргӀа — еха, яьсса, дукха хьолахь цилиндркепара хӀума, промышленностан сурсат тӀуналлаш, бензин, газ, Ӏа, кхин а хӀуманаш дӀайигаран Ӏалашо йолу йина чухула беса болу профилан бух тӀехь.

БиргӀанаш йо промышленностан хьесапца, металлех а, лалорех а, органикан гӀирсех (пластмассех, силамех) а, бетонах а, кхийранех, аьнгалех а, дечигах а, уьш иэеш а.

Промышленностан масштабашкахь биргӀанаш лелайо цхьацца хӀума дӀайохьуьйтуш, электрийн серий къовлуш а, чӀагдеш а, тобанашка доькъуш а. Металлан биргӀа шуьйра лелайо гӀишлошъярехь конструкций декъан меттана (масала, металлан конструкци) йа механикехь (масала, вал — чкъург хьовзор дӀадаларан меже).

Истори

Ширачу дуьненахь хи латторан системехь лелабора дозаллин ницкъ, яхкара биргӀанаш (даша, дитт, эрз) йа татолаш (дукхах дерг поппарх йа тӀулгах) дохкура. Стоьнца яьхна дечиган биргӀа, болатан асанца вовшех йоьхий сантехникин биргӀан меттана лелайора, хи дуьллуш лелайора, масала, Ингалс махкахь 500 шо гергга хьалха, АЦШн гӀаланашкахь хи дуьллуш чура дассийна дукъош леладора 1700гӀа чекхдовлучу а, 1800-гӀа а шерийн муьрехь. Таханлера сантехникин биргӀанаш йо болатах, цӀестах, пластиках, ткъа дукхаха йолу канализацин биргӀанаш — болатах, цӀестах, пластиках, чуьйнах.

Классификаци

Чуьра есаллин кепаца биргӀанаш йекъало гоьргачарна а, профиланчарна а. Шен рогӀехь профилан биргӀанаш йекъало еакӀуон, овалан, чӀапаовалан, кхин дӀа а. Болатан биргӀанаш йекъало яран хьесапца:

• электросварканаш — нийсаэвнан а, спиральэвнан а лелайо хибиргӀана, газбиргӀана, йовхонан системана, конструкцийн меженашна;
• эвназа — сваркан эвна йа кхин хӀоттар доцу. Йо кечдарца, тусарца, прессъярца йа или озаярца. Шуьйра лело йолийна: магистралан биргӀанаш еш, мехкдаьттан а, газан а геоталламан механизмаш еш.

Болатан биргӀанаш йекъало классаца:

• хигазбиргӀа (ВГП) ГОСТ 3262-75.
• электросваркан: нийсаэвнанаш ГОСТ 10704-91, ГОСТ 10705-80, ГОСТ 10706-76; спиральэвнанаш ГОСТ 8696-74; магистралан мехкдаьттагазбиргӀанаш ГОСТ 20295-85.
• профилан: квадратан ГОСТ 8639-82, еакӀуон ГОСТ 8645-68, овалан ГОСТ 8642-68 а, ГОСТ 8644-68 а.
• эвназан: йовхадеформаци йина ГОСТ 8732-78, шийла деформаци йина ГОСТ 8734-75, ткъа иштта башха белхана, йина тайп-тайпанчу техникин хьолашца, ТХЬ.

Мекхана дуьхьала чӀогӀа хилийта хигазбиргӀан а, электросваркан а биргӀанашна чкъор цинк дилла тарло, тӀехула а, чухула а (цинк диллина биргӀанаш).

Цул сов хуьлу: марш — сетта биргӀа. Сетта биргӀанаш (маршаш) хуьлу: ма-ярра, арматураца (чӀагӀйина), гофре йина. ХӀуттуш а, яхъеш а лелайо онда жимачу диаметран биргӀан дакъа: патрубок, штуцер.

• 
  Болатан биргӀанаш металлан базехь
• 
  Гоьрга биргӀа

Коьрта амалаш

Барамаш а, масса а

• Диаметр арахьара, Дн. Юсту миллиметршкахь. Регламент йо ГОСТашца.
• Диаметр чоьхьара, Дв. Юсту миллиметршкахь, йа лору арифметикца, Дв = Дн — 2хS.