Кузнецова, Валентина Михайловна
Валентина Михайловна Кузнецова (1937 21 январь, Москох — 2010 3 сентябрь) — российн новкъахо, полюсхо, лыжашхо (СССР спортан говзанча), радиоинженер. Дуьненахь цхьаъ бен хилла йоцу, беккъа зударийн полюсан экспедицин тобанаш вовшахтоьхнарг а, куьйгалхо а. Экспедицис йира 16 автономийн Арктикан экспедиции а, царна йукъахь кхоъ Антарктикан а.
| Кузнецова Валентина | |
|---|---|
 | |
| Шех лаьцна | |
| Стен-боьршалла | зударийн |
| Пачхьалкх | |
| Говзалла | полюсхо, лыжашхо, радиоинженер |
| Йина терахь | 1937 шеран 21 январь |
| Йина меттиг | Москох |
| Кхелхина терахь | 2010 шеран 3 сентябрь (73 шо) |
| Кхелхина меттиг | Москох |
| Спортан карьера | 1961-1962 |
Биографи
бӀаьра нисйанКузнецова Валентина йина 1937 шеран 21 январехь Москохахь. 1941 шарахь да фронте кхайкхира. Нана шина бераца дӀайахара шен даймахка — Курскан областера эвла, цигахь а оккупацин кӀела бахара уьш. ТӀом чекхбаьлча да-нана къаьстира. Валентина дас Москоха цӀаерзийра. Ишколехь дийшира. Лыжаш марйелира, Москохан пионерийн цӀа чохь уьш Ӏамо йолайелира. ССРС чемпион хилира юниорашна йукъахь[1].
1951 шарахь дӀахӀоьттира Москохан архитектурин-гӀишлошйаран техникуме. 1955 шарахь иза чекхйаьккхира. Хьажийра Гипропищепроме техник-архитектор дарже, цигахь шина шарахь болх бира. 1-ра разрядан дика лыжашхо хиларна дуккха а дакъалецира Москохан хьалхейаккхарехь спортан «Пищевик» йукъараллин командан йукъахь.
1956 шарахь дӀахӀоьттира Москохан авиацин институтан радиофакультетан суьйренан декъе, Гипропищепромера балхара дӀайелира. МАИ физкультуран а, спортан а кафедро гӀо лаьцна 1957 шарахь дехьайаьккхира оццу факультетан дийнан декъе. МАИхь доьшучу хенахь дуккха а аьттонца дакъалецира институтан гулйинчу командан йукъахь спортан «Наука» йукъараллин лыжашан хьалхейаккхарехь.
1958 шарахь маре йахара, 1961 шарахь йоӀ хилира Ирина, метахӀоьттина говза лыжашхо санна спортан говзанчан кандидат. Йуха а лакхара спортан кхиамаш бехира, ССРС спортан говзанча хилира. Мехкан гулйинчу команде кхайкхира, цхьаьна кечам бира ССРС дуккхаза а чемпионка хиллачу Колчина Алевтиница.
1962 шарахь чекхйаьккхира МАИ, Радиоприборашйаран ӀТИ (РПӀТИ) радиоинженер балха хьажийра. Шенна тема а йелла, аьттонца из адӀайаьхьира.
1966 шарахь кхоьллира зударийн лыжашан команда «Метелица»[2]. 2010 шо кхаччалц йисира командан ца хийцало капитан а, Дуьненайукъара йукъараллин «Дуьненайукъара полюсан экспедицин-спортан центр „Метелица“» кхолламан президент а[3][4].
1966 - 2010 шерашкахь Кузнецова Валентинин куьйгаллийца кечйина дӀайаьхьна 16 автономин арктикан а, 3 антарктикан а экспедици, Скандинавин а, Къилбаседа Европин а мехкашкахула 4 автохахкар[1].
2010 шеран 3 сентябрехь Валентина Михайловна лазар кхетта сихха йелира. ДӀайоьллина Востряковски кешнашкахь.
«Метелица» дуьненан полюсашкахь"
бӀаьра нисйан2011 шарахь араделира Кузнецова Валентина Михайловнин Соловьева Ирина Бояновница цхьаьна йаздина жайна, «„Метелица“ Дуьненан полюсашкахь»[5].
Билгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ 1 2 Светлана Самара. Русская «Метелица», которую больше знают на западе, чем в России. Газета "На Западе Москвы" (2018 шеран 25 май). ТӀекхочу дата: 2018 шеран 7 июнь.
- ↑ Памяти Валентины Кузнецовой, главной Метелицы страны. ТӀекхочу дата: 2011 шеран 25 январь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2010 шеран 21 ноябрехь Архивйина 2010-11-21 — Wayback Machine
- ↑ Команда «Метелица». РГО-Новосибирск. ТӀекхочу дата: 2018 шеран 7 июнь.
- ↑ Легендарная "Метелица". Risk.Ru (2010 шеран 28 октябрь). ТӀекхочу дата: 2018 шеран 7 июнь.
- ↑ Кузнецова В. М. "Метелица" у полюсов земли: история единственной в мире научно-исследовательской команды лыжниц уникальный опыт российских женщин-участниц арктических и антарктических экспедиций. — Паулсен, 2011. — 223 с. — ISBN 5987970644. — ISBN 9785987970645.
Хьажоргаш
бӀаьра нисйан- Самара Светлана. История Метелицы. Часть-1. Вчера не сотрешь из сердца. Всемирная энциклопедия путешествий (2014 шеран 21 декабрь). ТӀекхочу дата: 2018 шеран 7 июнь. Архивйина 2021-08-06 — Wayback Machine
- Самара Светлана. История Метелицы. Часть-2. От Реки в Долине смерти и до Лежбища моржей. Всемирная Энциклопедия Путешествий (2015 шеран 25 январь). ТӀекхочу дата: 2018 шеран 7 июнь. Архивйина 2021-08-06 — Wayback Machine
- 10-летию перехода команды Метелица к южному полюсу посвящается… Турклуб МАИ