Таллуз

Дехар «Таллузхо» хьажийна йу кхузе; хьажа. иштта кхин маьӀнаш.

Таллуз (фр. aventure) — кхераме а, шеконе а гӀуллакх, до цахууш аьтту хир бац теша олий. Шен Ӏаламца иза кхераме хӀума ду, атта пайдене, аьттуне кхачархьама цхьа хьесап доцу амалашца лелар, гӀуллакх дар.

Пол Клиффорд, иштта цӀе йолчу Бульвер-Литтонан таллузан романан турпал

Билгалдаккхар

«Цара лелайо цхьаьна хӀиндостанан я монголийн эскаран фантастикан кепаш, хуьлу помпезан цӀераш, дикка хьаьжча уьш харц хуьлу, шайн эткийн маӀарш санна. Цара буьйцу муьлхха а мотт, чӀагӀонаш йо, массо а эланаш а, беза нах а бевза, массо а эскаршкахь гӀуллакхехь хилла, дешна массо а университетах бохуш. Церан киснаш проекташ чу а теӀийна ду, мата тӀехь — майра къамелаш ду, царна дагайогӀу лотерейш, башха налогаш, пачхьалкхийн, фабрикийн союзаш, цара кхийдабо зударий, орденаш, деӀна дийнаташ; шайн киснахь итт дешийн ахча а доцуш, хӀоранга а шабар-шибар до, шайна ипсШгае аип къайле (деший дар) хаьа бохуш. ХӀора сутара паччахьан кертахь цара гойту керла буозбунчаллаш, кхузахь къайлаха лечкъа масонаш а, розенкрейцераш а ду бохуш, цигахь хӀора а эла волчохь довзуьйту шеш химин кухнин а, Теофрастан белхийн а говзанчаш санна. Марзонах самукъа долучу урхалчан хьалха уьш хила кийча бу жигара са йоккхурш а, харц ахча дийриш а, йаккхий уьйранаш йолу юкъарчаш а, захалаш а, тӀемца буьрса элин — шпионаш, исбаьхьаллин а, Ӏилманийн а гӀодечун — философ а, байташ йохург а. Бозбунчаллех тешаш берш Ӏехабо седажайнаш хӀиттош, хӀуманах атта тешарг — проекташца, ловзархой — билгалонаш йина кехаташца, дагахь хӀума доцург — дуьненан элеганталлийца, — и шадериг шар-шар ден хаборашца, тӀаьхьа кхуьур воцу къайленца — тӀаьхьа ца кхиарна шозза хазаделла…»

Стефан Цвейг.

Таллузашца хила тарло кхераме хиламаш, Ӏалашо йоцуш леларш, ойлаянза хиламаш, дахаран коьрта хиламаш я белхан кхераме гӀуллакхаш. Таллузан хиламаша кхуллу психологин а, физиологин а карзахалла, ткъа иза хила тарло дика а, гӀуон а. Цхьадолчу адамашна, таллуз, кхераме хиламах дахаран коьрта Ӏалашо хуьлу. Кундера Милана билгала йоккху таллуз «шовкъаца дӀадиллина ца девзарг» санна.

Таллуз — дукхаха йолчу контексташкахь а, меттигашкахь а лело кхетам. Литературин а, исбаьхьаллин а кхолламийн коьрта компонент санна лелайо жайнийн, музыкин кхолламийн, фильмийн сюжеташкахь а, фабулашкахь а. Иштта лелайо спортехь, туризмехь, самукъадаккхаран кхечу кепашкахь. Таллузан жанрашна юкъахь:

• Таллузан роман — беллетристикан жанр;
• Таллузан фильм — кинематографан жанр;
• Таллузан ловзар — компьютеран жанр;
• Таллузан дешар — хиламаш Ӏамош дийцарш а, къийсамаш а лелор;
• Таллузан хехкарш — бакъонаш йоцу кхераме хехкарш.

Юккъера бӀешерашкахь мехах лаьцна салтийн тобанех олуш хилла таллузхой.

Таллузхо

XVIII бӀешерах лаьцна пьесан персонажаш.

Таллузхо (фр. aventurier) — кхераме гӀуллакхаш лоьху (Брокгаузан а, Евфронан а дошамца), хьесап доцу таллузаш лело стаг я зуда (Ожеговца).

Кхин а цхьа могӀа альтернативан билгалонаш ю, масала

• ирс а, кхераме гӀуллакхаш а лоьхург; дуьнен тӀехула леларг, кхерстархо.
• таллузаш лело хьесап доцу стаг я зуда.

Дукхаха долчу меттанашкахь дашо гӀуон агӀо ца лелайо, масала Ингалсехь яра махлелоран Совдегархойн-таллузхойн компани (инг. Merchants adventurers), иза кхоьллинера XV бӀешо долалуш, цхьана заманахь лорура Ганзан ладаме конкурент, XVII бӀешо долалуш цунах йира Гамбурган компани (1808 шарахь дӀаелира).

Таллузхойн исписка

Кеп:Декъан маьӀналла XVII—XIX бӀешерийн Европин исторехь билгаладохуш хилла шеко йолу, цкъацца девне репутаци йолу, оцу муьран хиламийн хаалуш лар йитина, адамаш. Дукхах дерг уьш некъ беш хилла, жигара политика лелош хилла, шпионаж лелорех шекьхилла, мичара ю а ца хууш сан хьост хилла, я ша-шен кхайкхийнарш хилла, я шеш шайн аристократин я экзотикан бух бина хилла. Башха гӀарабевлла хилла XVIII бӀешеран французийн таллузхой.

Таллузхой хилла дукхаха болу конкистадораш, дуьххьара мехкаш дӀадиллина кхин новкъахой а, хӀордахой а.

XV—XVI бӀешераш

• Бесслер, Иоганн Эрнст Элиас — саксонийн инженер-механик, лор, туьйра хилла хӀилланча-таллузхо.

XVII—XVIII бӀешераш

Кончино Кончини. Италийхой таллузхо, паччахь-аьзнин Мария Медичин, зудчун а, майрачун Генрих IV-гӀачун, Людовик XIII-гӀачун фаворит. Паччахь вийначул тӀаьхьа хӀоттийна хьалхара камергер, Амьенан губернатор, Францин маршал, факт хилла урхалла дина мехкан.

Эмма Гамильтон. Мехах шен сурт дуьллуьйтург, маре яхана Вильям Гамильтоне — британин Неаполера векале. Испанин паччахь-аьзнин Каролинин векал хилла. ТӀаьхьо адмирал Нельсонан езар хилла.

• Анкудинов, Тимофей Дементьевич
• Бенёвский, Мориц — салти а, новкъахо а
• Бонневаль, Клод-Александр (Ахьмад-паша) — Туркойчоьнан гӀуллакхера тӀемло
• Леди Гамильтон
• Казанова, Джованни Джакомо
• Йович Александр— албанийн хӀилланча
• Имер Тереза — италихойн йишлакхархо, импресарио, Казанован езар.
• Тихонова Каролина — Оьрсийн исбаьхьалча.
• Граф Калиостро
• Кингстон, Елизавета (Elizabeth Pierrepont, Duchess of Kingston-upon-Hull) — ши майра волу ингалсхо.
• Кончини, Кончино (Concino Concini) — паччахь-аьзни Медичи Мариян дукхавезарг.
• Граф-аьзни де Ламотт-Валуа
• Маржерет, Жак (Margeret) — французийн салтий, Лжедмитрийн баьчча.
• Пти, Мария (Mme Marie Claude Petit) — ГӀажарчу ша-шен кхайкхийна векал.
• Райнеггс, Якоб — оьрсийн гӀуллакхера лор а, маслаӀатхо а.
• Граф Сен-Жермен
• Сту Тараканова
• барон Фридрих фон Тренк — Фридриха II-гӀачун дукхавезарг хилларг.
• Шевалье д'Эон — шпион а, трансвестит а сте-боьршалла ца къасталуш.
• Тотлебен, Готтлоб Курт Генрих, граф фон — российн инарла, 1760 шарахь гӀараваьлла Берлин яккхарца.

Мата Хари. Голландхо баккхалхочун йоӀ йолушехь, ша хӀиндихойн стун йоӀ ю бохуш лелла. Тоьпаш тоьхна шпионаж бахьнехь.