ТӀеман гӀуллакх — машаран а, тӀеман а заманахь пачхьалкхан герзан ницкъаш барца а, кечбарца а йоьзна гулъяран термин ю. Цу терминан юкъадогӀу цаьрца доьзна теоретикан а, практикан а хаттарш. Иштта тӀеман гӀуллакх- иза мехкан бахархоша хила тарлучу тӀамна беш болу кечам бу[1][2][3][4][5].

Сунь-цзын «ТӀеман исбаьхьалла» жайна

Дешан готтачу маьӀнехь, тӀеман гӀуллакх — эскаран гӀуллакх дан дезачу а, эскаран декхар кхочушдан хьакъ болчарна а оьшуш йолу лерина хаарийн а, говзаллийн а система ю[3][4][5]. И хаарш а, говзаллаш а караерзорхьама арме кхойкху нах а, эскаре бовла хан тӀе ца кхаьчна нах а тӀеман кечаман курсах чекхбовла а беза.

Цхьайолчу пачхьалкхашкахь (меттанашкахь) «тӀеман гӀуллакх» кхетам лелош бац. Цуьнан метта лелайо кхийолу терминаш, масала тӀеман Ӏилма а, тӀеман талламаш а, тӀеман исбаьхьалла а. Ткъа Оьрсийчоьнан тӀеман гӀуллакхехь цу терминийн шен маьӀна а, хӀоттам а бу.

Дакъош нисйе бӀаьра

ТӀеман гӀуллакхе юкъадогӀу рогӀера дакъош:

  • Пачхьалкхан тӀеман организаци шаръяран (таяран) экономикин а, социалан-политикин а гӀуллакхаш;
  • ТӀеман урхалладар

○эскарийн а белхан куьйгалла дар

○бахархой тӀом бан Ӏамор

■ юьхьанцара тӀеман кечам

■ резервисташ кечбар а, уьш эскаре кхайкхор а (мобилизаци)

  • тӀеман бакъо

■ тӀеман доктрина

  • тӀеман политика
  • тӀеман экономика

○тӀеман дуьхьало яран (оборонин) индустри[6]

  • тӀеман исбаьхьалла
  • тӀеман Ӏилма

○ тӀеман исбаьхьаллин теори

■ тӀеман стратеги

■ оперативни исбаьхьалла

■ тактика (тӀеман кечамийн агӀонаш йовзар)

■ тӀеман-инженерийн исбаьхьалла

■ тӀеман-хӀордан исбаьхьалла

Хьостанаш нисйе бӀаьра

  1. Военное дело // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  2. Военное дело // Военная энциклопедия / П. С. Грачёв. — Москва: Военное издательство, 1994. — Т. 2. — С. 149. — ISBN 5-203-00299-1.
  3. 1 2 Военное дело // Советская военная энциклопедия. — Москва: Военное издательство Минобороны СССР, 1979. — Т. 2. — С. 210.
  4. 1 2 Военное дело // Военный энциклопедический словарь. — Москва: Военное издательство Министерства обороны союза СССР, 1986. — С. 139. — 863 с. — 150 000 экз.
  5. 1 2 Военное дело // Военный энциклопедический словарь / Гл. ред. А. П. Горкин. — Москва: Большая российская энциклопедия, 2001. — Т. 1. — С. 305. — 848 с. — 5 000 экз. — ISBN 5-85270-219-6.
  6. статья 71, глава 3, раздел первый, Конституция России (см. Текст Конституции России на официальном сайте Президента России)