Википеди

Чоьхьара Кавказ

Чоьхьара Кавказ[1][2][3][4][5][6], азерб. Cənubi Qafqaz, эрм. Հարավային Կովկաս, гуьрж. სამხრეთი კავკასია), йа Къилба Кавказ — Кавказан дакъа, геополитикан регион, лаьтта Малхбален Европин а, Хьалхара Азин дозанехь, Йоккха Кавказера Коьрта, йа Хи доькъа дукъал къилбехьа.

Регион
Чоьхьара Кавказ
Чоьхьара Кавказ: Азербайджан, Эрмалойчоь, Гуьржийчоь; ах къобалйина Абхази, Къилба ХӀирийчоь
Чоьхьара Кавказ: Азербайджан, Эрмалойчоь, Гуьржийчоь; ах къобалйина Абхази, Къилба ХӀирийчоь
40°22′46″ къ. ш. 49°53′28″ м. д.HGЯO
Пачхьалкхаш
Викилармин логотип Медиафайлаш Викилармехь

Чоьхьара Кавказан йукъайогӀу Йоккха Кавказан къилба басен доккхаха долу дакъа, Колхидан аре, Куран кӀаг, Жима Кавказ, Эрмалойн акъарин къилбаседа-малхбален дакъа, Талышийн лаьмнаш Ленкоранан аренца цхьаьна. Чоьхьара Кавказехь йу пачхьалкхаш: Азербайджан, Гуьржийчоь, Эрмалойчоь. Оцу регионехь йу цхьаццама къобалйина пачхьалкхаш: Республика Абхази а, Къилбаседа ХӀирийчоь а, церан маршо къобалйина Российс а, кхин масех махко а, ткъа иштта къобалйанза Ломан-Карабахан Республика. Чоьхьара Кавказан доза ду къилбаседехьа Российн Федерацица, къилбехьа — Туркойчоьнца а, Иранца, малхбузехь Ӏаьржа хӀордан, малхбалехь — Каспийн хиш ду. Чоьхьара Кавказан майда йу 190 эз. кв.км[7].

ЦӀераш нисйе бӀаьра

«Къилба Кавказ» цӀе лелон йолийна Хьалхара дуьненан тӀом болалучу, Российн империи йухучу муьрехь дуьйна, ткъа шуьйра лелон йолийна Советийн Союз йоьхначул тӀаьхьа. И цӀе, Чоьхьарчу Кавказан «Азербайджан» (Российн империн йукъахь) кхетам санна, кховдийра ингалсхоша, схьаийцира Туркойчоьно. Масала, 2007 шарахь дӀайиллира Къилба-Кавказан газбиргӀа. Амма «Азербайджан» кхетам Чоьхьара Кавказан малхбалехь Советийн Союзехь йиснехь а, «Къилба Кавказ» кхетаме ламастан кхетам «Чоьхьара Кавказ» ара ца таттабелира[8].

1918 шарахь йоьхначу Российн империн хиллачу махкахь кхоллаелира Чоьхьара Кавказан демократин федеративан республика, иза лаьттара пхеа губернин — Тифлисан, Кутаисин, Эриванан, Бакохан, Елизаветполан; цхьаьна областан — Карсан; цхьаьна гуонан — Закаталан мехкашкахь. 1922 шарахь кхоьллира Чоьхьара Кавказан Социалистийн Федеративан Советийн Республика, цуо дӀалецира Азербайджанан, Гуьржийчоьнан, Эрмалойчоьнан мехкаш. 1935 шарахь оцу мехкашкахь кхоьллира ССРС Чоьхьара Кавказан тӀеман гуо.

Чоьхьара Кавказ къаьмнаш нисйе бӀаьра

Чоьхьара Кавказахь ду 20 сов къаьмнаш. Уггаре даккхи къамнаш ду гӀаьжарий (8,832,000), гуьржий (4,260,000), эрмалой (3,250,000). Дуккохь дол кавказан къамнаш бусулб динахь ду (9,5 миллион), амма Кавказахь Ӏаш бол гуьржий a эрмалой керст динахь бу (8 миллион).

Географи нисйе бӀаьра

Хьажоргаш нисйе бӀаьра

Билгалдахарш нисйе бӀаьра

  1. ↑ Карасаев А.Т., Мациев А.Г. - Русско-чеченский словарь - 1978
  2. ↑ (азерб. Cənubi Qafqaz, оьрс. ЗакавказьеЗакавказье // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  3. ↑ Закавказье // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  4. ↑ Закавказье // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. А. М. Прохоров. — 1-е изд. — М. : Большая российская энциклопедия, 1991. — ISBN 5-85270-160-2.
  5. ↑ Закавказье // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
  6. ↑ Transcaucasia, Russian Zakavkazye Britannica
  7. ↑ Кавказ
  8. ↑ Цитатийн гӀалат: <ref> тег нийса йац; кху Халатов тIетовжаран йоза йаздина дац
Хьост — «https://ce.wikipedia.org/w/index.php?title=Чоьхьара_Кавказ&oldid=10093244»