Шовкъ
Шовкъ (шир.-желт. ἔκ-στᾰσις[1] — дехьаваккхар; воккхавер, хьекъал чуьра аравалар) — дикачу агӀора хоьттина аффект. Лаккхарчу барамера воккхавер, иракарахоттар.
Термин йуьйцу антикан литературехь: Аристотелас, Плутархас, Плотинас.
Термин лелайора кхин а Танахан грекин гоччамера Септуагинтехь: ШолгӀа низам[2], Забур[3], Даниил пайхӀамаран жайна[4], Аввакума пайхӀамаран жайна[5], Закарий пайхӀамаран жайна[6], — Керла Весет: Маркера Инжил[7], Сийлахь сахьабийн гӀуллакхаш[8] жайнашкахь, — хьекъалан башха хоттам чура а, арахьара а дозанаш билгалдахархьама. И хоттам хуьлу воккхаверца.
Мантегаццин некъ
бӀаьра нисйанМантегацца Паоло, италин лор, «Адаман шовкъаш» (жайна зорба тоьхна оьрсин маттахь 1890, йуха арахецна (репринт) 1995) жайнан автор, билгалдоху шовкъан тайпанаш[9]":
- Аффектан шовкъ.
- Безаман шовкъ.
- Доьзалан уьйран, доттагӀаллин, гергара стаг везаран, шен са дӀадала кийча хиларан (альтруистин шовкъаш) шовкъаш
- Динан шовкъ.
- Эстетикан шовкъ.
- БӀаьрсин шовкъ (кепаш, симметри, басарш).
- Хазаран шовкъ (музыкин).
- Чеккхе йоцучунна шовкъ (хӀорд, стигал).
- Хьекъалан шовкъ.
- Кхолламан шовкъ (хаза къамел дар, Ӏедалаш).
- Бакъо йовзаран шовкъ (интеллектан синхаам).
Динан шовкъ
бӀаьра нисйан
Ингалсан спиритуалистийн литературин классика Майерс Фредерика йаздина, «чӀогӀа даьржина дин гайтар шовкъ йу».Субъектийн динан сингаттамах шовкъ йу массарна а йан йиш йолуш а, психологехь уггар бакъерг а. Шовкъах лаьцна муьлххачу динехь а хьехадо. «Акхачу нехан шаманера Будде кхаччалц, бусулба динехь а, керста динехь а — гуш ду шовкъах тера психологин тоьшаллаш, мел йаккхий йалахь а оцу адамийн психологин, интеллектан, оьздангаллин башхаллаш».[10] Динан хьежамца Делаца шовкъехь къамел даран хоттам бало, цу чохь «са деле дирзина», амма, хьежам бац тӀаьххьара тӀегӀа. Дукхах болу баккхий хьежамхоша къастийна а буьйцу, Деле вирзина дуӀанал лакхара а лору, билгал шовкъен хоттаман тоба[11]. Башхалла йоцучу хьежамехь адамо терго ца йо арахьара дуьненан, амма абстракции а ца йо йуьззана. Шовкъехь адам арахьара дуьненах ца кхета. ХӀокху дуьненан цхьан а ницкъаш ца кхочу цуьнга, уггар чӀогӀамернаш а.
Масала, шовкъехь вара Пётр асхьаб, "Беза асхьабийн гӀуллакхаш" жайно дийцарехь, Иоппи гӀалахь ламазехь волуш, бӀарлагӀа кхечира «делера» хаам, дӀаэца беза килсе жуьгтий а, деланийхой а:
Хезара Иудейхь болчу асхьабашна а, делахоша Дела цхаъ вина аьлла. Пётр Иерусалиме веъча, суннатбинчара Ӏиттарш йора цунна: хьо суннатбанза болчарна тӀе а вахана церан пхьор диана веана бохуш. Пётр дийца волавелар мадарра, бохура: Иоппи гӀалахь аса ламаз дира, шовкъехь (ἐκστάσει) гира бӀарлагӀа: охьайогӀура цха пхьегӀа, йеа маьӀӀера лаьцна стиглара охьадоуьйту доккха кӀадий санна, суна тӀейоссийра иза. Со чухьаьжира, гира беакога дуьненан акхарой, текхаргаш, стиглан олхазараш. Хезира аз, цуо бахара соьга: «хьалагӀатта, Петр, урс а хьакхий йаа». Аса элира: «хӀанхӀа, Эла, цхьан а боьханиг сан кийра ца дахана». Жоп делира сунна стиглара озо шолгӀа: «Дала цӀанйинарг, ахьа малара боьха». Иза дара кхузза, йуха хьаладелира шадерг стигал.
Бусулба динехь шовкъ
бӀаьра нисйанШовкъ — зикрехь дела хьахор дагах кхетча муридан хуьлу хьал ду. Ӏовдин а, Манин а муридашна йогӀу шовкъ стаг хьекъала чуьра ара а волуш. Уьш шовкъан хьолехь болуш гондахьа дерг гуш ца хуьлу, уьш беккъа дела хьахварах дог кхетий, кхийсалуш, корта лестош, боьлхуш хуьлу. Кунта-Хьаьжин муридаш шовкъе бевлчи ког тухуш, куьг тухуш, кхоссалуш, мохь тухуш деле кхойкхуш хуьлу. Кхечу муридийн а хуьлу хӀоранна а шен кепара шовкъ.
Билгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ Древнегреческо-русский словарь Дворецкого «ἔκ-στᾰσις»
- ↑ Второзаконие 28:28(ТӀе цакхочу хьажорг)
- ↑ Псалом 115:2
- ↑ Книга пророка Даниила 7:28
- ↑ Книга пророка Аввакума 3:14
- ↑ Книга пророка Захарии 12:4
- ↑ Евангелие от Марка 5:42(ТӀе цакхочу хьажорг)
- ↑ Деяния апостолов 10:10, 11:5, 22:17
- ↑ Паоло Мантегацца «Физиология наслаждений»
- ↑ "Frederic W.H. Myers «Human Personality and its Survival of Bodily Death», vol. II. p. 260
- ↑ Эвелин Андерхилл «Мистицизм. Опыт исследования природы и законов развития духовного сознания человека». К: «София», 2000 — PSYLIB, 2003
Литература
бӀаьра нисйан- Андреева Л. «Экстатические обряды в практиках некоторых российских конфессий или изменённые формы сознания»//Общественные науки и современность. 2005. № 3.
- Костецкий В. В., «Человек в экстазе. Опыт философского осмысления». Екатеринбург, 2000.
- Дорофеев Д. «Человек в экстазе», [https://web.archive.org/web/20101214120156/http://www.rchgi.spb.ru/Pr/vest5/05_Dorofeev.pdf Архивйина 2010-12-14 — Wayback Machine]
- Оршанский И. Г.,. Энтузиазм и экстаз // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Пелипенко А. А., В. М. Хачатурян. Экстатические ритуалы, техники и временные изменения субъекта в религиозной истории Архивйина 2012-03-11 — Wayback Machine // Субъект во времени социального бытия. М.: Наука, 2006, с. 568—586.
- William James, «Varieties of Religious Experience», 1902. [1]
- Marghanita Laski, «Ecstasy. A study of some Secular and Religious Experiences», London, Cresset Press, 1961. См. обзор [2] Архивйина 2008-01-19 — Wayback Machine
- Marghanita Laski, «Everyday Ecstasy», Thames and Hudson, 1980. ISBN 0-500-01234-2.
- Evelyn Underhill, «Mysticism», 1911. гл. 8 [3]
- Spoerri Th. (Hrsg.) Beitrage zur Extase. Basel: Karger, 1968;
- Josuttis H, Leuner H. (Hrsg.) Religion und die Droge. Stuttgart: Kohlhammer, 1972.
- Мантегацца П. Экстазы человека. М. 1890.