Агванийн абат
Агванийн абат (я Кавказан Албанин йоза) — хӀинцалера Азербайджанан а, Къилба ДегӀастаан мохк тӀехь хилла, йуккъера бӀешерийн Малбален Чоьхьара Кавказан пачхьалкхан Кавказан Албанин йоза. Абат карийна 1937 шарахь XV бӀешеран эрмалойн куьйга йаздина тептар йукъахь, йозан шифр дӀадиллина тӀаьхьуо карийначу хьостийн бух тӀехь, зорба тоьхна 2009 шарахь. Агванийн маттах схьабаьлла лору нахийн-дегӀастанан меттанийн лезгийн бухаратобанера хӀинцалера удинийн мотт[2].
| Агванийн абат | |
|---|---|
| Йозанан тайпа | консонантан-вокалийн йоза |
| Меттанаш | кавказан-албанийн |
| Кхоьллинарг | Месроп Маштоц |
| Кхоьллина терахь | II бӀешо в. э. хьалха |
| Мур | V—VII бӀешераш |
| Йозан агӀо | слева направо[1] |
| ISO 15924 | Aghb |
 |
|
| Хьажа иштта проект «Лингвистика» | |
Историн очерк
бӀаьра нисйан Албанин бевза цхьаъ бен боцу мотт бу агванийн мотт, кхин цӀе «гаргарийн»[3].
| Корюн, «Маштоцан дахар», 443—450 шераш герга[4]: «Оцу хенахь веира и волчу цхьа иерей, алуанхо цӀе Бениамин а йолуш. Цуо (Маштоца) хаьттира цуьнга, теллира варварийн дешнаш алуанийн меттан, цул тӀаьхьа шен даима санна гарца, лакхара доссийна долу, кхоьллира йозанаш (алуанхошна), Делан къинхетамца дуьстира, шен метта дӀахӀиттийра, нисдира.» |
V бӀешеран эрмалой хронисто, «Маштоцан дахар» авторо Корюна, хаам бо[4], Агванийн абат йина хилла (йа йуха йина) эрмалой серлончо а, диндархохочо а Месроп Маштоца епископ Ананийн а, гочдархочун Вениаминан а гӀоьнца 420-гӀа шераш долалуш[5][6], и мохк керста бинчул тӀаьхьа. Корюна йаздо:
Иштта хаам бу кхин тӀаьхьарчу историкан Мовсес Хоренацин а, «Албанин историн» авторан Мовсес Каганкатваци а гаргарийн меттан амалца[7][8], амма огӀа историкашна (А. Г. Шанидзе, К. П. Паткановс) хета, тӀаьхьарчу хьостан и фрагмент эцна Хоренацигара[9][10].
Месропом Маштоца албанийн абат кхоллар бух болуш ца хилар ца карадо эрмалойн доцучу хьосташкахь[11].
Билгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ http://www.unicode.org/versions/Unicode13.0.0/ch08.pdf
- ↑ Климов Г. А. Агванский язык // Языки мира: Кавказские языки. — М., 1999. — С. 459
- ↑ Цитатийн гӀалат:
<ref>тег нийса йац; кхуТревер3тIетовжаран текст йазйина йац - ↑ 1 2 Корюн. Житие Маштоца, 16-17
- ↑ Майсак Т. А. К публикации кавказско-албанских палимпсестов из Синайского монастыря // Вопросы языкознания. — М., 2010. — № 6. — С. 89.
- ↑ М. С. Гаджиев. К интерпретации сведений о создании письменности Кавказской Албании // Albania Caucasica. — М.: ИВ РАН, 2015. — Т. I. — С. 178.
- ↑ Peter R. Ackroyd. The Cambridge history of the Bible. — Cambridge University Press, 1963. — Т. 2. — С. 368.: Дуьххьарлера йоза (ингалс.)
The third Caucasian people, the Albanians, also received an alphabet from Mesrop, to supply scripture for their Christian church. This church did not survive beyond the conquests of Islam, and all but few traces of the script have been lost, and there are no remains of the version known.
- ↑ J. Gippert, W. Schulze. Some Remarks on the Caucasian Albanian Palimpsests / Iran and the Caucasus 11 (2007). Дуьххьарлера йоза (ингалс.)
Rather, we have to assume that Old Udi corresponds to the language of the ancient Gargars (cf. Movsēs Kałankatuac‘i who tells us that Mesrob Maštoc‘ (362—440) created with the help [of the bishop Ananian and the translator Benjamin] an alphabet for the guttural, harsh, barbarous, and rough language of the Gargarac‘ik‘).
- ↑ А. Шанидзе. Новооткрытый алфавит кавказских албанцев и его значение для науки // Известия института языка, истории и материальной культуры им. акад. Н. Я. Марра. — 1938. — С. 2.
- ↑ К. Патканов. История Агван Мойсея Каганкатваци. — 1861. — С. xi.
- ↑ Avedis K.Sanjian. The World’s Writing Systems. Oxford University Press, 1996- P.356. Дуьххьарлера йоза (оьр.)
According to Koriun 1964: 37, 40-41, Mesrop also invented scripts for georgian and Caucasian Albanian, but this claim is not confirmed by non-Armenian sources.
ХӀокху йаззаман чохь хӀиттийна йац теман категореш. |