Соьлжа-ГӀала — Версийн башхалла

Къилбаседа Кавказера гӀаскхийн [[сурхо]]йн урхаллийн баьччан сацамца, 1818 шарахь «Крепость Грозная»<ref>[http://www.grozny.moy.su/photo/35-0-331 Грозный ГӀопан сурт]</ref> аьлла йиллина хилла йолу гӀопах [[Нохчийн Республика Нохчийчоь|Нохчийчоьнан]] коьрта гӀала хилира. ГӀаскхийн а, кхечу меттанашкахь «Грозный» олуш яра [[Нохчий]]н коьрта гӀала, амма [[нохчий]]н маттахь «Соьлжа-ГӀала» олура, Соьлжа хин тӀехь йиллина хилар бахьна долуш. ГӀап йогӀар бахьан, Нохчийчоь гӀода юкъера лоцуш, лаьмнех аренаш хада йеш, Нохчий кхера бан дара. Грозный гӀап йуьгӀира, хӀаллак йина [[Кули-Юрт]], [[Алхан-Чу]], [[Жима-Чечана]], [[Соьлжа-Юрт]] лаьттинчохь. [[Боккха Кавказан тӀом]] чаьккха баьлча 1870 шарахь цунна йелла гӀалийн статус. Хьалхар тӀом чеккха баьллачулла тӀаьхьа [[Нохчийчоь|Ичкерин]] паччахь [[Яндарбиев, Зелимхан Абдулмуслимович|Яндарбиев, Зелимханс]], [[Нохчийн Республика Нохчийчоь|Ичкерин]] хьалхар паччахьан безаман «Жовхар-гӀала» (оьрс. город Джохар) аьлла, цӀе хийцира.

ГӀап йиллина 1818 шеран мангал бетта 22 чохь, хӀаллакххӀаллак йина [[Кули-Юрт]], [[Алхан-Чу]], Жима-Чечан, [[Соьлжа-Юрт]] лаьттинчохь.<ref>Я. З. Ахмадов, Э. Х. Хасмагомадов «История Чечни в XIX—XX веках»</ref> ГӀопан хаьржина меттиг бараяра ХьангӀала Ӏинан уллехь. ГӀап йогӀар бахьна дара, нохчий ХьангӀаалаХьангӀала Ӏинехула аренга долу ков къовлар. 5 эзар. гӀаскхийн [[сурхо]]чо 4 баттахь йуьгӀира гӀап. И меттиг яра, [[Къилбаседа Кавказ]]ехь уггаре чолхе хьал лаьтташ, цуьндела тиллина ю гӀопан цӀе «Грозный» — буьрса. ГӀопан куц: нийса ялхкӀов, гондхьа 20 гӀулч шуьйра харш. ЯлхкӀовн хӀора маьӀаг чӀагӀо яра, шайна таьхьа лаьтташ яккхий тоьпаш йолуш.

* 1850 шеран ардар баттахь гӀопе веар 32 шо долу ГӀаскхийнРоссийн ИмперийнИмперин гӀента дайн тӀаьхьeнах волу Александр Николаевич. Иза варан сийна гӀопехь дуьгӀийра «ЦӀе койнаш».