Буддизм кхоллаелла ХӀиндин къилбаседехь. Иза кхоьллинарг — Сиддхартха Гаутама, Будда («самваьккхинарг») Шакьямуни («Шакья тайпанера хьекъалча»). Буддан Ӏилма уггаре чӀогӀа къегира Бимбисара, Ашока, Менандер I, Канишка паччахьийн урхаллин хенахь, цара дола а деш. Оцу хенахь иза чукъаьчнера дукхаха долчу луларчу а, генарчу а мехкашка, царна йукъахь ю Цийчоь, Корей, Япон.

Килс Махабодхи, Будда Гаутаман дахарера еаннах цхьа еза меттиг. Оцу меттигера хьалхара килс йина хилла император Ашокан заманахь, III бӀешарахь, ткъа хӀинца ерг — V—VI бӀешерашкахь. Махабодхи — Гуптан Империл тӀаьхьара буддийн килсанех ХӀиндехь йисина уггаре хьалхарчех цхьаъ ю, ерриг а йоьттина кибирчигех[1]

ХӀиндин бусалбанаш 712 шарахь чубаьхкинчул тӀаьхьа буддизм йожа йолаелира шен даймахкахь[2]. XIII бӀешарахь цуо чаккхенца йохайо шен меттиг, цунна новкъарло йо «хӀиндуистийн ренессансо». Буддистийн ладаме барам бисира Гималайхь: Ладакхехь, Аруначал-Прадешехь, Сиккимехь. Тахана буддисташ лору 0,7 % хӀиндихой[3][4].

 
Ашока чакра — Дхармачакран суьртех цхьаъ — Дхарман чкъургаш. Йиллина хӀинцалерачу ХӀиндин байракх тӀаьхь

Сиддхартха Гаутама лору буддизман коьрта бух биллинарг. Сиддхартха ширачу ХӀиндин олаллин элан кӀант вара, аьлча а иза вара варне кшатрешкара[5].

Синмехаллин новкъа хӀоьттина, Сиддхартха Гаутама, медитаци еш Бодхи диттан кӀела Бодх-Гая меттигехь, кхечира Серло. Самваьлча, цуо дийцина дуьненна сансарах мукъадовларан хьесапех, аскезан а, гедонизман а йистех къаьхкаш — юккъера некъ харжа.

Буддан дола дина Магадхин урхалчо, паччахьо Бимбисарас. Паччахьо буддизман доладеш омар делла шортта «вихараш» (буддийн килс) ян. Килсаш дукха хиларна, регионан тӀаьхьа цӀе тиллина Бихара[5].

Хьажа кхин а

бӀаьра нисйан

Билгалдахарш

бӀаьра нисйан
  1. Mahabodhi Temple Complex at Bodh Gaya: UNESCO World Heritage Site.
  2. Канаева Н. А. Буддизм в Индии // Буддизм: словарь. — М.: Республика, 1992. С. 55.
  3. Буддизм. Etnolog.ru. ТӀекхочу дата: 2010 шеран 27 август.
  4. Индия, Республика Индия. Географический справочник. ТӀекхочу дата: 2010 шеран 27 август.
  5. 1 2 India by Stanley Wolpert (Page 32)

Литература

бӀаьра нисйан

Хьажоргаш

бӀаьра нисйан