Вен кхиэл

Вен суд — адамо динчу зуламна пачхьалкхо тӀелецна таӀзар даран кеп йу. Таханлерачу дийнахь дукхахйолу юрисдикцешкахь вен суд Ӏедалца йогӀуш йац, ткъа вукху пачхьалкхашкахь- доккха зулам дина волчу стагана бен йеш йац иза. 2016-чу шеран товбецан-баттахь (сентябрехь) 60-чу пачхьалкхашкахь гергга 22 500 стаг вара кхиэлан сацам кхочушбарна «собар деш». Уггаре дукха оцу хьолехь бара Америкин Цхьанатоьхначу Штаташкахь — 2500 адам. ХӀора шарахь вен суд дӀайахьарца 1000—2000 адам хӀаллакхуьлу.

Вен кхиэлан тайпанаш

Вен суд шина тайпана хуьлу: говзаллин (квалификаци йолу) а, говзалла (квалификаци) йоцу а. Говзаллин тайпа вен кхиэл йолчу хьокъехь вен кхиэл динчу зуламе хьажжина хуьлу. Говзалла йоцу вен кхиэлан хьокъехь- муьлхха а зуламна цхьатерра вен кхиэл дӀахьо.

Вен кхиэл таханлерачу дийнахь.      ДIайаьккхина      Гуттарлерачу кхиэлахь лелош йац, амма йитина ша-башхачу кхиэлахь (масала, тӀеман заманан бакъонехь)      Низамца билгалйина йу, амма практикехь лелош йац      Пайда оьцу

Кхузаманахь пайдаоьцуш йолу вен кхиэлаш:

• тоьпаш тохар
• ирхъоллар
• тӀулгаш тохар
• дӀовш тохар (лен инъекци)
• электронан гӀант
• корта баккхар
• газан чоь

Amnesty International кхолламан хаамашца, 2018-чу шарахь дуьненахь рогӀера вен кхиэлаш лелош йара: Ирхъоллар а (итт пачхьалкх), тоьпаштохар а (ялх пачхьалкх), лен инъекци а (йиъ пачхьалкх), корта баккхар а (СаӀуди Арави), электронан гӀант (Америкин Цхьанатоьхна Штаташ).

Вен кхиэл динашкахь

Ислам

ШарӀехь вен кхиэл яр масийтта бахьана ду: хуъушехь (стаг) вер а, гомосексуализм а, зина а (зуда-майра ямарт хилар) а, ислам дитар а.

Альбакъара (Етт) суратехь бӀе кхузткъе берхӀийттолгӀачу айатехь йаздина:

ХӀай шаьш [Дéлах] тешнарш! [Дáла] Шуна [йаздина] тӀедиллина байъанчáрна тӀéра [нийсонца] чӀир эцар . Маьршачунна дуьхьал маьршаниг, лайна дуьхьал лай, стéна дуьхьал стé . Шен [бусалба] вашас шéна цхьа хӀума гечдинарг [милла велахь], тӀаккха [цунна тӀехь гӀиллакхца] девзинчунца тӀаьхьавáзар а, диканца [нийсонца] цунга [гӀýда] дӀадалар а ду . И [кхел] шун Дéлéра дайдар а, къинхéтам а бу . Цул тӀаьхьа [шарӀал] тӀехваьлларг [милла велахь], цунна лазош [долу] Ӏáзап ду .

Керсталла

Сийлахьчу Косман а, Дамианан а вен кхиэл

Кхечу шира къаьмнийн Ӏедалехь санна, Библехь вен кхиэл йора адамо доккха зулам дича. Царна йукъахь: шаббат-дийнан дозалла дохор а, Далла лер а, стаг вер а, зина а (зуда-майра ямарт хилар) а, бежанца дӀавижар а, хьийзор а, сийсаздаккхар а, палтасар а, денна а, ненна а еттар а, адамийн лачкъор а.

Библехь хьахийна вен кхиэлан кхо тайпа: тӀулгаш деттар а, дагор а, ирахъоллар а.

Дуьххьал дӀа Ӏийсас вен кхиэлах ца дийцина, амма ⁵¹Ша стигала хьалаоьцу волу хан тІекхача йоьлча, Іийсас сацам бира Ярушалайме ваха. ⁵²Цо Шен геланчаш хьалха бахийтира цхьана шамранхойн йуьрта, Шена оьшучунна кечам байтархьама. ⁵³Амма оцу йуьртарчу наха Іийса тІе ца ийцира, хӀунда аьлча гуш дара Иза Ярушалайме воьдуш вуйла. ⁵⁴И болх а гина, Цуьнан мурдаша Якъуба а, Яхьъяс а элира: «Эла! Хьуна лаахь, оха стигалара стелахаьштиг а тохийтина, хӀаллакбойтур бу и нах». ⁵⁵Амма Іийсас, йухавирзина, дихкира царна и дар. (Лака 9:51-55)

Берийн динчу зуламан хьокъехь Ӏийсас аьлла:

²Делах тешаш болчу лахара болчех цхьаьнга къа латадойтучул, хьеран тІулг, коча а оьллина, ша хӀорда чу кхоссийтар гІоле йу цу стагана. (Лака 17:2).

Бакъдерг

2007-чу шеран товбецан-беттан (сентябран) 26-чохь Европин Кхеташонан министрийн Комитето билгалдаьккхира вен кхиэлан дуьхьало йаран Де- лахьанан-беттан (октябран)- 10-гӀа де.