Америкин Цхьаьнатоьхна Штаташ

Америкин Цхьаьнатоьхна Штаташ, АЦШ[1][2] я (Ӏамерикин Цхьанатоьхна Штаташ) (инг. United States of America) — Къилбаседa Америкин мохк бу, къилбехь Мексикац къилбаседехь Канадац доза а долуш. Ӏамерикин мехкаш малхбалехьа, малхбузехь, Атлантик а кӀорга хӀордац ара болуш болун мохк бу.

Америкин Цхьаьнатоьхна Штаташ
United States of America
Байракх Доккха зорба
Байракх Доккха зорба
Девиз: «In God We Trust» (1956 дуьйна) —
«Делах вай тешна »
«E Pluribus Unum» (лат.; традиционни) —
«Из многих — единое»»
Америкин Цхьаьнатоьхна Штатийн Пачхьалкхан Шатлакхан Илли
Маьрша йаьлла терахьаш 1776 шеран 4 июль (Йоккха Британех)
(къобалйина 1783 шеран 3 сентябрехь)
Официалан мотт америкин ингалсан (де-факто)[1]
Коьрта гӀала Вашингтон
Йаккхий гӀаланаш Нью-Йорк, Лос-Анджелес, Чикаго, Хьюстон, Филадельфи, Финикс, Сан-Антонио, Сан-Диего, Даллас
Урхаллин тайпа Президентан республика
Президент
Вице-президент
Пачсекретарь
Байден, Джо
Латта
 • Шадерг 9 519 431[2][3] км² (4-гӀа дуьненахь)
 • % хина тӀехле 6,76
Бахархой
 • Мах хадор 320 194 478[4] стаг
ДЧС
 • Шадерг (2013) 16,724 трлн[5] долл. (1-гӀа)
 • ХӀораннан а сина 49 922[6] долл.
АДКИ (2013) 0,937[7] (лакхара; 3-гӀа меттиг)
Ахча АЦШн доллар (USD,код 840)
Интернет-доменаш .us, .mil, .gov
Код ISO US
Код МОК USA
Телефонан код +1
Сахьтан аса −5…−10
Автомобилийн некъаш аьтту агӀора[d]
  1. Де-юре официального языка нет. В некоторых районах южных штатов дополнительно используется испанский (де-факто), Луизианехьфранцузийн, на Гавайях — официально — гавайский: Справочник ЦРУ. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 28 июнехь.(ингалс.)
  2. United States (ингалс.). CIA — The World Factbook. Теллина 2013 шеран 21 апрелехь.
  3. Без зависимых территорий.
  4. Счетчик населения Соединенных Штатов Америки
  5. Report for selected countries — United States
  6. Report for Selected Countries and Subjects — United States, 2012, per capita
  7. Human Development Report 2013(ТӀе цакхочу хьажорг — истори). United Nations Development Programme (2013, 14 март). Теллина 2013 шеран 14 мартехь.
Викилармин логотип Медиафайлаш Викилармехь

Викингаш дӀабоьвлча Керла-Дуьненан йисте испанхой кхаьчча.1492 шарахь октябрь баттахь испанхойн экспедици кхечир Сан-Сальвадор аьлла гӀайре тӀе,шайн куьгаллехь Христофор Колумб а волуш. 1507 шарахь лотарингийн географо Мартин Вальдземюллерс Керла-Дуьненан Америка аьлла цӀе тилла сацам бина, флорентийн хӀордталлархочун цӀарах Америго Веспуччи. Эцу хенахь Ӏамерика таллам болабелла. 1513 шарахь испанхойн конкистадорас Хуан Понсе де Леонс дӀабилна гӀайренах Флорида, циггахь 1565 шарахь кхоллаелла дуьххьарлера даиман йолу европейски колони, цара кхоьллана Сент-Огастин аьлла шахьар.1530 шо чекхдолуш Эрнандо де Сотос дӀайилна Миссисипи, кхи дӀа Арканзас хи долче кхаьчча иза.

ХӀара мохк карийнарг Христофор Колумб ву, испанхо а волуш ша къомах. Цунна ша дӀайилнаг ХӀинди йу моьттуш хилла, амма иза бакъ ца хиллера. Европахой хӀорд-кеманахь адамаш далош АЦШ махкахь шай колониш кхолла буьйлабелира, амма индейш шайбоца наханна реза бацара.

Таханалерачу дийнахь АЦШ дуьненчохь уггаре чогӀа пачхьалкх лораш йу.

Суьрташ нисйе бӀаьра

Административан йекъайалар нисйе бӀаьра

 АлабамаАляскаАризонаАрканзасКалифорнияКолорадоКоннектикутДелавэрФлоридаДжорджиГавайиАйдахоИллинойсИндианаАйоваКанзасКентуккиЛуизианаМэнМэрилендМассачусетсМичиганМиннесотаМиссисипиМиссуриМонтанаНебраскаНевадаНью-ГэмпширНью-ДжерсиНью-МексикоНью-Йорк (штат)Къилбаседа КаролинаКъилбаседа ДакотаОгайоОклахомаОрегонПенсильваниРод-АйлендКъилба КаролинаКъилба ДакотаТеннессиТехасЮтаВермонтВиргиниМалхбузн ВиргиниВисконсинВайомингДелавэрМэрилендНью-ГэмпширНью-ДжерсиМассачусетсКоннектикутМалхбузен ВиргиниВермонтРод-Айленд
АЦШн штаташ
Штат
Официалан цӀе
Почтан
код
Йиллина
терахь
Бахархой
(2011)
Майда
ДЧС
ХӀораннан а сина (2005)[3]
Коьрта гӀала
Йокха гӀала
Байракх
1 Айдахо State of Idaho ID 189007031890 шеран 3 июль 001 584 985 216 632 33012 Бойсе Бойсе  
2 Айова State of Iowa IA 184612281846 шеран 28 декабрь 003 062 309 145 743 38529 Де-Мойн Де-Мойн  
3 Алабама State of Alabama AL 181912141819 шеран 14 декабрь 004 802 740 135 765 32866 Монтгомери Бирмингем  
4 Аляска State of Alaska AK 195901031959 шеран 3 январь 000 722 718 1 717 854 60079 Джуно Анкоридж  
5 Аризона State of Arizona AZ 191202141912 шеран 14 февраль 006 482 505 295 254 36327 Финикс Финикс  
6 Арканзас State of Arkansas AR 183606151836 шеран 15 июнь 002 937 979 137 732 31233 Литл-Рок Литл-Рок  
7 Вайоминг State of Wyoming WY 189007101890 шеран 10 июль 000 568 158 253 348 53843 Шайенн Шайенн  
8 Вашингтон State of Washington WA 188911111889 шеран 11 ноябрь 006 830 038 184 827 42702 Олимпи Сиэтл  
9 Вермонт State of Vermont VT 179103041791 шеран 4 март 000 626 431 24 923 37130 Монтпилиер Бёрлингтон  
10 Виргини Commonwealth of Virginia VA 178806251788 шеран 25 июнь 008 096 604 110 785 46613 Ричмонд Вирджиния-Бич[4]  
11 Висконсин State of Wisconsin WI 184805291848 шеран 29 май 005 711 767 169 639 39294 Мэдисон Милуоки  
12 Гавайи State of Hawai`i
Moku`a-ina o Hawai`i
HI 195908211959 шеран 21 август 001 374 810 28 311 42119 Гонолулу Гонолулу  
13 Делавэр State of Delaware DE 178712071787 шеран 7 декабрь 000 907 135 6 452 64437 Довер Уилмингтон  
14 Джорджи State of Georgia GA 178801021788 шеран 2 январь 009 815 210 153 909 40155 Атланта Атланта  
15 Малхбузен Виргини State of West Virginia WV 186306201863 шеран 20 июнь 001 855 364 62 755 29602 Чарлстон Чарлстон  
16 Иллинойс State of Illinois IL 181812031818 шеран 3 декабрь 012 869 257 149 998 43886 Спрингфилд Чикаго  
17 Индиана State of Indiana IN 181612111816 шеран 11 декабрь 006 516 922 94 321 38048 Индианаполис Индианаполис  
18 Калифорни State of California CA 185009091850 шеран 9 сентябрь 037 691 912 423 970 44846 Сакраменто Лос-Анджелес  
19 Канзас State of Kansas KS 186101291861 шеран 29 январь 002 871 238 213 096 38419 Топика Уичита  
20 Кентукки Commonwealth of
Kentucky
KY 179206011792 шеран 1 июнь 004 369 356 104 659 33632 Франкфорт Луисвилл  
21 Колорадо State of Colorado CO 187608011876 шеран 1 август 005 116 769 269 837 46314 Денвер Денвер  
22 Коннектикут State of Connecticut CT 178801091788 шеран 9 январь 003 580 709 14 357 55400 Хартфорд Бриджпорт[5]  
23 Луизиана State of Louisiana
État de Louisiane
LA 181204301812 шеран 30 апрель 004 574 836 135 382 36765 Батон-Руж Керла Орлеан[6]  
24 Массачусетс Commonwealth of Massachusetts MA 178802061788 шеран 6 февраль 006 587 536 27 336 51344 Бостон Бостон  
25 Миннесота State of Minnesota MN 185805111858 шеран 11 май 005 344 861 225 181 45451 Сент-Пол Миннеаполис  
26 Миссисипи State of Mississippi MS 181712101817 шеран 10 декабрь 002 978 512 125 443 27545 Джексон Джексон  
27 Миссури State of Missouri MO 182108101821 шеран 10 август 006 010 688 180 533 37251 Джефферсон-Сити Канзас-Сити[7]  
28 Мичиган State of Michigan MI 183701261837 шеран 26 январь 009 876 187 250 493 37338 Лэнсинг Детройт  
29 Монтана State of Montana MT 188911081889 шеран 8 ноябрь 000 998 199 381 156 31903 Хелена Биллингс  
30 Мэн State of Maine ME 182003151820 шеран 15 март 001 328 188 91 646 34105 Огаста Портленд  
31 Мэриленд State of Maryland MD 178804281788 шеран 28 апрель 005 828 289 32 133 43729 Аннаполис Балтимор[8]  
32 Небраска State of Nebraska NE 186703011867 шеран 1 март 001 842 641 200 520 39950 Линкольн Омаха  
33 Невада State of Nevada NV 186410311864 шеран 31 октябрь 002 723 322 286 367 45778 Карсон-Сити Лас-Вегас  
34 Нью-Гэмпшир State of New Hampshire NH 178806211788 шеран 21 июнь 001 318 194 24 217 42513 Конкорд Манчестер[9]  
35 Нью-Джерси State of New Jersey NJ 178712181787 шеран 18 декабрь 008 821 155 22 608 49414 Трентон Ньюарк[10]  
36 Нью-Йорк State of New York NY 178807261788 шеран 26 июль 019 465 197 141 300 50038 Олбани Нью-Йорк  
37 Нью-Мексико State of New Mexico
Estado de Nuevo México
NM 191201061912 шеран 6 январь 002 082 244 315 194 35949 Санта-Фе Альбукерке  
38 Огайо State of Ohio OH 180303011803 шеран 1 март 011 544 951 116 096 38594 Колумбус Кливленд[11]  
39 Оклахома State of Oklahoma OK 190711161907 шеран 16 ноябрь 003 791 508 181 196 33978 Оклахома-сити Оклахома-сити  
40 Орегон State of Oregon OR 185902141859 шеран 14 февраль 003 871 859 255 026 39920 Сейлем Портленд  
41 Пенсильвани Commonwealth of Pennsylvania PA 178712121787 шеран 12 декабрь 012 742 886 119 283 39194 Харрисбург Филадельфия  
42 Род-Айленд State of Rhode Island and Providence Plantations RI 179005291790 шеран 29 май 001 051 302 4 002 40691 Провиденс Провиденс  
43 Къилбаседа Дакота State of North Dakota ND 188911021889 шеран 2 ноябрь 000 683 932 183 272 37975 Бисмарк Фарго  
44 Къилбаседа Каролина State of North Carolina NC 178911211789 шеран 21 ноябрь 009 656 401 139 509 39690 Роли Шарлотт  
45 Теннесси State of Tennessee TN 179606011796 шеран 1 июнь 006 403 353 109 247 37985 Нэшвилл Мемфис[12]  
46 Техас State of Texas TX 184512291845 шеран 29 декабрь 025 674 681 696 241 42975 Остин Хьюстон[13]  
47 Флорида State of Florida FL 184503031845 шеран 3 март 019 057 542 170 304 37889 Таллахасси Джэксонвилл[14]  
48 Къилба Дакота State of South Dakota SD 188911021889 шеран 2 ноябрь 000 824 082 199 905 40037 Пирр Су-Фолс  
49 Къилба Каролина State of South Carolina SC 178805231788 шеран 23 май 004 679 230 82 931 32848 Колумби Колумби[15]  
50 Юта State of Utah UT 189601041896 шеран 4 январь 002 817 222 219 887 36377 Солт-Лейк-Сити Солт-Лейк-Сити  
Массо 310 973 914 9 830 575

Хьажа. кхин нисйе бӀаьра

Билгалдахарш нисйе бӀаьра

  1. Байден Джо: Европин карта цоьстуьйтур дац
  2. А.Г. Мациев, А.Т Карасаев Русско-чеченский словарь. — Русский язык, 1978. — 728 с.
  3. en:List of U.S. states by GDP per capita (nominal)
  4. 10 округов и 6 городов штата Виргиния образуют наиболее населённую объединённую статистическую область «Вашингтон — Балтимор — Северная Виргиния» (Washington-Baltimore-Northern Virginia Combined Statistical Area).
  5. Наиболее населённой в штате Коннектикут является объединёная статистическая область «Хартфорд — Вест-Хартфорд — Уиллимантик» (Hartford-West Hartford-Willimantic Combined Statistical Area).
  6. По оценке Бюро Переписи США на 1 июля 2005 года Бахархой Нью-Орлеана составляло 464863 человека, а Бахархой Батон-Руж 222064 человека. После урагана «Катрина» Бахархой Нового Орлеана сократилось, а Бахархой Батон-Руж соответственно выросло.
  7. Город Сент-Луис и 8 округов штата Миссури образуют самую населённую в штате объединённую статистическую область «Сент-Луис — Сент-Чарльз — Фармингтон» (St. Louis-St. Charles-Farmington Combined Statistical Area).
  8. Балтимор и 12 округов штата Мэриленд образуют наиболее населённую объединённую в штате Мэриленд статистическую область «Вашингтон — Балтимор — Северная Вирджиния» (Washington-Baltimore-Northern Virginia Combined Statistical Area)
  9. 5 юго-восточных округов штата Нью-Гэмпшир образуют наиболее населённую в штате объединённую статистическую область «Бостон — Ворчестер — Манчестер» (Boston-Worcester-Manchester Combined Statistical Area).
  10. 13 северных округов штата образуют наиболее населённую объединённую статистическую область «Нью-Йорк — Ньюарк — Бриджпорт» (New York-Newark-Bridgeport Combined Statistical Area)
  11. Наиболее населённой в штате Огайо является объединённая статистическая область «Кливленд — Акрон — Элирия» (Cleveland-Akron-Elyria Combined Statistical Area).
  12. Наиболее населённой в штате Теннесси является объединённая статистическая область «Нэшвилл — Мёрфрисборо — Коламбиа» (Nashville-Davidson-Murfreesboro-Columbia Combined Statistical Area).
  13. Наиболее населённой в штате Техас является объединённая статистическая область «Даллас — Форт-Уорт» (Dallas-Fort Worth Combined Statistical Area).
  14. Наиболее населённой в штате Флорида является объединённая статистическая область «Майами — Форт-Лоудердейл — Майами-Бич» (Miami-Fort Lauderdale-Miami Beach Metropolitan Statistical Area).
  15. Наиболее населённой в штате Южная Каролина является объединённая статистическая область «Гринвилл — Спартанбург — Андерсон» (Greenville-Spartanburg-Anderson Combined Statistical Area).

Хьажоргаш нисйе бӀаьра