Дуьне
Латта (я дуьне́) — Маьлхан тӀера кхозлугӀа Сайрат. Маьлхан системехь массо а сайратан юкъахь йокхилин пхиулгӀа. Лаьттан тайпан сайраташна юккъехь диаметран а, йозаллан а, дуькъаллан а йоккханиг ю.
Астр. символ: .svg){kind=small}
.
Дуьне .svg){kind=small} | ||||
|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||
| Орбитан характеристикашyes | ||||
| Перигелий |
147 098 290 км 0,98329134 а. е. |
|||
| Афелий |
152 098 232 км 1,01671388 а. е.[1] |
|||
| Эксцентриситет орбиташ (e) | 0,01671123[2] | |||
| Сидеран мур тӀедерзор |
365,256366004 де 365 де 6 сахьт 9 мин. 10 сек.[3] |
|||
| Орбитан чехкалла (v) |
29,783 км/c 107 218 км/ч |
|||
| Орбитан охьане (i) | 7,155° (Маьлхан экваторан хьаьжна), 1,57869° (инвариантан экъане хьаьжна) | |||
| Гоьдолу шадан дохалла (Ω) | 348,73936° | |||
| Перицентран аргумент (ω) | 114,20783° | |||
| Спутникаш | 1 (Бутт), 8300+ (искусств.)[4] | |||
| Физикин характеристикаш-ref | ||||
| Экваторан радиус | 6378,1 км[2] | |||
| Полюсан радиус | 6356,8 км[2] | |||
| Юккъера радиус | 6371,0 км[2] | |||
| Боккхачу гонан йохалла |
40 075,017 км (экваторца)[5] 40 007,86 км (меридианца)[6] |
|||
| Чухоам (V) | 10,8321×1011 км³[2] | |||
| Йозалла (m) | 5,9736×1024 кг (3×10-6 M☉)[2] | |||
| Юккъера дуькъалла (ρ) | 5,5153 г/см³[2] | |||
| паргӀата охьакхетаран сихдалар на экваторе (g) | 9,780327 м/с² (0,99732 g)[2] | |||
| Хьалхара космосан чехкалла (v1) | 7,91 км/с[7] | |||
| ШолгӀа космосан чехкалла (v2) | 11,186 км/с[2] | |||
| Экватаран хьийзаран чехкалла | 1674,4 км/ч (465,1 м/с) | |||
| Хьийзаран мур (T) | 0,99726968 де (23 сахьт 56 мин. 4,1 с)[8] | |||
| Семан охьатаӀар | 23°26’21".4119[3] | |||
| Альбедо |
0,306 (Бонд)[2] 0,367 (геометрическое)[2] |
|||
| Температура | ||||
| ТӀехулин температура | yes | |||
|
||||
| Цельсий |
|
|||
| Кельвин |
|
|||
| Атмосфера | ||||
|
ХӀоттам: 78,08 % Азот (N2) 20,95 % Кислород (O2) 0,93 % Аргон (Ar) 0,039 % КӀорамуьсталлин газ (СO2)[13] 1 % гергга хин Ӏа (климате хьаьжжина) |
||||
Цкьацца цунах олу Сина Сайрат[14][15][16], цкъацца Терра олу (Terra - латинийн маттахь латта бохург ду). Тахана нахан хууш йолу цхьаъ бен йоцу стигалан хӀума тӀехь сан долу хӀуманаш йолуш.
Самукъане хӀумнаш Нисйе
- Дуьне сан деза Ӏаьржа Ӏуьрган радиус хир ю 8 мм[17].
Билгалдахарш Нисйе
- ↑ Афелий = a × (1 + e), перигелий = a × (1 - e), кхузахь а - боккха ахсема, e - эксцентриситет.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 David R. Williams. Earth Fact Sheet (ингалс.). NASA (17 ноября 2010). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 15 октябрехь.
- ↑ 1 2 Staff Useful Constants. International Earth Rotation and Reference Systems Service (2007, 7 август). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 3 ноябрехь. Теллина 2008 шеран 23 сентябрехь.
- ↑ US Space Command Reentry Assessment - US Space Command Fact Sheet. SpaceRef Interactive (March 1, 2001). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 19 январехь. Теллина 2011 шеран 7 майхь.
- ↑ World Geodetic System (WGS-84). Available online from National Geospatial-Intelligence Agency.
- ↑ How WGS 84 defines Earth (October 26, 2010). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 15 октябрехь. Теллина 2011 шеран 29 апрелехь.
- ↑
- ↑ Clabon Walter Allen and Arthur N. Cox. Allen's Astrophysical Quantities. — Springer, 2000. — P. 296. — ISBN 0-387-98746-0.
- ↑ World: Lowest Temperature. WMO Weather and Climate Extremes Archive. Arizona State University. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 4 августехь. Теллина 2010 шеран 7 августехь.
- ↑ Global average temperature may hit record level in 2010, BBC Online (December 10, 2009). Хьаьжна 22 апрелехь 2010.
- ↑ World: Highest Temperature. WMO Weather and Climate Extremes Archive. Arizona State University. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2012 шеран 4 августехь. Теллина 2010 шеран 7 августехь.
- ↑ Долина Смерти признана самым жарким местом в мире
- ↑ Trends in Atmospheric Carbon Dioxide. Earth System Research Laboratory. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 19 январехь.
- ↑ (February 2009) «Exploring the Water Cycle of the 'Blue Planet': The Soil Moisture and Ocean Salinity (SMOS) mission». ESA Bulletin (European Space Agency) (137): 6–15. “A view of Earth, the ‘Blue Planet’ [...] When astronauts first went into the space, they looked back at our Earth for the first time, and called our home the ‘Blue Planet’.”
- ↑ Лебедев Л.,Лукьянов Б.,Романов А. Сыны голубой планеты. — Издательство политической литературы, 1971. — 328 с.
- ↑ Герман Титов. Голубая моя планета. — Воениздат, 1973. — 240 с.
- ↑ Шварцшильдовские радиусы черных дыр, обладающие разными массами. Астронет. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 10 февралехь. Теллина 2013 шеран 7 февралехь.
Литература Нисйе
- Neil F. Comins. 2001. Discovering the Essential Universe. edition 2nd. publisher W. H. Freeman. ISBN 0-7167-5804-0.
- Земля // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Планета Земля(ТӀе цакхочу хьажорг).
- Solar System Exploration: Earth. NASA. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 10 майхь. Теллина 2013 шеран 3 майхь.
- Williams, David R. Earth Fact Sheet (Fakta om Jorden). NASA (2004, 1 сентябрь). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 10 майхь. Теллина 2007 шеран 17 мартехь.
- Yoder Charles F. editor T. J. Ahrens. 1995. Global Earth Physics: A Handbook of Physical Constants (Fysik for hele Jorden: En håndbog over fysiske konstanter) Архивйина 2009-04-21 — Wayback Machine. publisher American Geophysical Union. Washington. ISBN 0-87590-851-9
Хьажоргаш Нисйе
| Earth Викилармехь |
- На древней метановой Земле было то ясно, то туманно Архивйина 2012-03-20 — Wayback Machine(оьр.)
- Всемирная статистика в реальном времени(оьр.)
- Профиль Земли Архивйина 2013-05-11 — Wayback Machine — Исследование Солнечной системы — NASA.(ингалс.)
- Измерения температуры и осадков Архивйина 2012-05-25 at archive.today — National Climatic Data Center.(ингалс.)
- Изменения климата — NASA.(ингалс.)
- Геомагнетизм Земли — Геологическая служба США.(ингалс.)
- Фотографии Земли на сайте NASA Архивйина 2009-04-30 — Wayback Machine.(ингалс.)
- Земная обсерватория — NASA.(ингалс.)
- Видео — Халкъашна юккъера космосан станци