Заболотный, Иван Николаевич

Иван Николаевич Заболотный (1916 шеран 12 июль, Шиповати (КОАТУУ 6321486001), Харьковская губерния[d]1942 шеран 4 январь) — кеманхо, лакхара лейтенант, Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀеман декъашхо, Советски Союзан Турпал.

Иван Николаевич Заболотный
Вина терахь 1916 шеран 12 июль({{padleft:1916|4|0}}-{{padleft:7|2|0}}-{{padleft:12|2|0}})
Вина меттиг
Кхелхина терахь 1942 шеран 4 январь({{padleft:1942|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:4|2|0}}) (25 шо)
Эскаран тайпа военно-воздушные силы[d]
Дарж лакхара лейтенант[d]
ТӀемаш
СовгӀаташ
Герой Советского Союза
орден Ленина орден Красного Знамени

Биографи нисйе бӀаьра

Вина 1916 шеран 12 июлехь Харькован губернин Волочански уездан Шиповатое юртахь (хӀинца Украинин Харькован областан Великобурлукски кӀоштан юрт). Цо говзалла Ӏамош йолу школан 6 класс чекхйаьккхира. 1930 шарахь цера доьзалла Соьлжа-ГӀале схьабеара. Соьлжа-ГӀалахь цо Нохч-ГӀалгӀайн типографехь болх бира. Белхаца цхьана иза Соьлжа-ГӀалан аэроклубехь Ӏемаш вара[1].

1937 шеран 22 октябрехь Заболотный ЦӀен Эскаре дӀакхайкхира. 1938 шарахь цо чекхйаьккхира Одессан 8-гӀа эскаран авиацин кеманхойн школа. ТӀаккха иза Люберцы гӀалахь йолу Москван эскаран округан 57-гӀа истребителин авиацин бригадан 16-гӀа истребителин полке дӀахьажийра. Оцу полкехь гулбинера тоьлла ЦӀен эскаран кеманхой. Цара кест-кеста Москвахь хуьлу парадашкахь дакъа лоцура. Заболотный а царна йукъахь вара. 16-гӀа истребителин авиацин полке уггар хьалхе схьакхечира керла Миг-3 истребительш. ТӀом болабали и полк Москван ПВОн 6-гӀа истребителин авиацин корпусан йукъайахара[1].

Москван уллехь тӀом чӀагӀбелира 1941 шеран октябрехь немцой Москва схьайаккха гӀерташ хенахь. Оцу деношкахь Заболотныйс шен хьалхара мостагӀийн кема чудаийтира. 1941 шеран 12 октябрехь Барыбино юртан тӀехула хӀваан тӀемахь цо чудожийра Ju-88 бомбардировщик[1].

16-гӀа истребителийн полк уггаре чӀогӀа кечйина полк йара. Оцу полкан кеманхойс 1941 шо чакхдалале чудаийтира 83 мостагӀийн кема. Къаьстина говзалла гайтира цу полкехь болу лейтенант Заболотныйс, лейтенант И. П. Шумиловс, лахара лейтенант И. Ф. Голубинс. Цара кхаамо цудаийтира 38 кема. Иза дара массо а полкас хӀаллак дина кеманийн пхьеулгӀа дакъа[1].

1942 шеран 4 январехь Заболотныйс шен кема тӀетоьхна чудаийтира немцойн Ju-88 цӀе йолу бомбардировщик. Цу тӀамера иза цӀа ца вирзира. И хан кхачале цо 110 тӀеман тӀемавалар кхочуш дира, 20 хӀаваан тӀамехь дакъа лецира, 12 мостагӀийн кема чудаийтира. 1942 шеран 4 мартехь СССР Лакахара Советан Президиуман омраца цунна Советски Союзан Турпалан цӀе йелира[1][2].

Дагахьлаттавар нисйе бӀаьра

Заболотныйн бюст хӀоттина Украинин Харькован областан Шиповатое юртахь. Заболотныйн цӀе тиллина цу юртахь йолу школан.

Заболотныйн цӀе тиллина Соьлжа-ГӀалахь болу ураман а, цо болх бина типографин а[3]. Заболотныйн цӀе йу Соьлжа-ГӀалахь йолу Силаллийн мемориалехь дӀайазйина.

2015 шеран 7 майхь Люберцехь схьайиллина «Кхаа Иванан» хӀоллам. Иза лерина йина 16-гӀа истребителин авиацин полкан Иван Заболотныйн, Иван Голубинан а, Иван Шумилован а[4].

Билгалдахарш нисйе бӀаьра

Литература нисйе бӀаьра

  • Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
  • Золотые звёзды Чечено-Ингушетии: очерки о Героях Советского Союза. 3-е изд., доп. — Гр.: Чечено-Ингушское книжное издательство, 1985. — С. 234—242. — 327 с.
  • Подвиги во имя Отчизны: документальные очерки о Героях Советского Союза — уроженцах Харькова и Харьковской области. 2-е изд., перераб. и доп / под ред. С. И. Исаева. — Харьков: Прапор, 1985. — С. 231—234. — 710 с.
  • М. Ю. Быков. Советские асы 1941-1945. Победы сталинских соколов. — М: Издательство «Яуза-ЭКСМО», 2008. — 608 с. — ISBN 978-5-699-30919-1.
  • М. Ю. Быков. Асы Великой Отечественной. Самые результативные летчики 1941-1945 гг. — М: «Яуза» - «ЭКСМО», 2007. — С. 460. — 1477 с. — ISBN 978-5-699-20526-4.
  • На грани возможного: легендарные подвиги советских воинов. 2-е изд., доп., перераб. и испр / сост.: А. П. Коваленко, Н. М. Скоморохов. — М: Лимб, 1993. — С. 404. — 454 с.
  • Подвиги Героев Советского Союза. — М: Знание, 1986. — С. 9—14. — 64 с.
  • Колесник А. Д. Не померкнет в веках. — М: ДОСААФ, 1988. — С. 144—145. — 181 с.
  • Крылья Родины: Рассказы о людях советской авиации. 2-е изд / сост. В. Митрошенков, Н. Чугунов. — М.: Политиздат, 1982. — С. 32—35. — 144 с.
  • Ордена Ленина Московский округ ПВО. — М.: Воениздат, 1981. — С. 83—84. — 320 с.
  • Пономарёва И. З., Севостьянов М. П. Памяти вечной достойны. — Гр.: Чечено-Ингушское книжное издательство, 1987. — С. 45—47. — 120 с. — 15 000 экз.

Хьажоргаш нисйе бӀаьра