Изомеран дехьадалар

Изоме́ран дехьадалар (га́мма-декъадалар) — атоман хӀоьънан карзахдаьллачу метацхьаьнаэшшаран хьолехь радиожигараллин декъадалар ду, цхьаьнна йа масех гамма-квантех.

ХӀоьънийн процессаш

Радиожигараллин декъадалар Альфа-декъадалар Бета-декъадалар Кластеран декъадалар Шалха бета-декъадалар Электронин дӀалацар шалха электронин дӀалацар Гамма-излучени Чоьхьара конверси Изомеран дехьадалар Нейтронан декъадалар Позитронан декъадалар Протонан декъадалар Спонтанан декъадалар Нуклеосинтез ТермохӀоьънан реакци Протон-протонан цикл CNO-цикл Кхоалха гелийн реакци Гелийн эккхар Углеродан хӀоьънин дагар Углеродан детонаци Неонан хӀоьънин дагар Кремнин хӀоьънин дагар Нейтронан дӀалацар r-процесс s-процесс Протонаш дӀалацар: p-процесс rp-процесс Нейтронизаци Атаран реакци

Массо а аьлчи санна хӀоьънийн хуьлу, коьрта квантан хьал доцуш, дискретан карзахдаьллачу хьолера йоккха энерги йолу гӀирс (царех дац хӀоьънаш ¹H, ²H, ³H и ³He). Карзаха хьолаш чукхалха тарло йа хӀоьънан реакцешкахь, йа кхечу хӀоьънийн радиожигараллин декъадаларан жамӀехь.

Кархаха хьолехь дукхах долчийн хуьлу чӀогӀа кӀезиг зама (наносекундал кӀезиг). Амма хуьлу дикка дукхадеха хьолаш (церан дахаран хенаш юсту микросекундашца, де-буьйсанца, шерашца), царех олу хӀоьънийн изомераш, царна а, кӀезиг ехачарна а йукъара доза гуш а дац.

ХӀоьънийн изомеран хьал, дукха хьолахь, декъало коьртачу хьоле (наггахь масех юкъарчу хьолашна), цуьнца цхьаьна излучени йо цхьанна йа масех гамма-квантан. ХӀоьънан карзаха хьал дайало кхин а чоьхьарчу конверсица, цуьнан жамӀ ду атоман чкъоьран йукъара электрон араэккхар. Цул сов, изомеран хьолаш декъадала таро ю бета- а, альфа а декъадаларшца.