Российн Ӏилманан академи (1917-1925)
Росси́йн Ӏи́лманан акаде́ми — 1917—1925 шерашкара Российн республикин, Советийн Российн, ССРС лакхара Ӏилманан кхоллам.
Петарбухан Ӏилманийн академин когаметтаерг а, ССРС ӀА хьалха хилларг а.
Февралан революцел тӀаьхьаНисйе
1917 шеран февралехь дуьйна[4] (я майхь[5]) Петарбухан Ӏилманан академех, Ӏилманчийн йукъара гуламан сацамца, ала долийра Российн Ӏилманан академи. Дуьххьара йукъадаьккхира куьйгалла харжаран хьесап. 1917 шеран 15 майхь президент хилира гӀараваьлла геолог А. П. Карпинский.
1918 шеран 1 январехь Российн Ӏилманийн академехь вара[6]:
- 45 — бакъ волу декъашхо (академик)
- 212 — Ӏилманан а, Ӏилманан-техникин белхалой
Октябран революцел тӀехьаНисйе
Дукхаха болчу Ӏилманчаша тӀе ца ийцира Октябран революци. 1917 шеран 21 ноябрехь академин йукъара гулам бистхилира мехкан Ӏилманчашка, революцин шеш реза ца хилар хоуьйтуш. Амма академи керлачу Ӏедалца цхьаьнагӀуллакхдан дуьхьала йацара. 1917 шеран декабрехь шеран гуламехь С. Ф. Ольденбурга, билгалдаьккхира, «Росси яла герга яхана» аьлла, билгалдоккхура: «Ӏилманан наха кхета ца до, церан болх ца хилча серло а, оьздангалла а хир йац, ткъа уьш йоцуш — адаман хила ма-деззара дахар.
Хьажа кхин аНисйе
БилгалдахаршНисйе
- ↑ 1 2 https://council.science/members/online-directory/
- ↑ https://cosparhq.cnes.fr/about/members/national-scientific-institutions/
- ↑ https://www.interacademies.org/network/member-academies
- ↑ Великие потрясения — Историческая справка на официальном сайте РАН, из книги Ю. С. Осипова «Академия наук в истории Российского государства» — Москва, «Наука», 1999
- ↑ Российская академия наук // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- ↑ Список научных учреждений Академии Наук в 1917 году // Вестник РАН. 1937. № 10/11 С. 344.
ХьажоргашНисйе
- АН СССР // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Великие потрясения — Историческая справка на официальном сайте РАН, из книги Ю. С. Осипова «Академия наук в истории Российского государства» Москва, «Наука», 1999