Сокольникин аса

Сокольникин аса
Сокольникин аса
	Москохан метрополитен
Йохалла:	44,1 км
Станцийн дукхаллин барам:	26
Уггар йуьзна станци:	«Сокольники», «Къилба-Малхбузен»
Латтан тӀехулара дакъош:	станци «Хьозарчийн лаьмнаш», Преображенски метротӀай, «Саларьево» дакъа — «Коммунарка»
Электродепо:	ТЧ-1 «Къилбаседан», ТЧ-13 «Черкизово»
	Москохан метрополитенан схема

Соко́льникин аса (1990 шо кхачале — Ки́ровн-Фру́нзен) — Москохан метрополитенан хьалхара аса. Цуо Москохан йуккъехула уьйр латтайо Богородскан а, Сокольникин а Хамовникашца, Хьозарчийн лаьмнашкара Москохан пачхьалкхан университет Вернадскийн проспектаца, Тропарёво-Никулино кӀоштаца а, Керла Москохца а. Схемашна тӀехь билгалайоккху цӀен бесца а, 01 терхьаца а.

Асанан йохалла 44,1 км йу, 26 станцех лаьтта, йерриг асанца болу некъо дӀалоцу хан — 67 минот^[2]. Москохан метрополитенехь Сокольникин асанца уггаре дукха болх бен станци йу (2019 шо кхаччалц и статус лелайора Серпуховн-Тимирязевн асано), йохаллийца шолгӀа йара Арбатан-Покровски асанал тӀаьхьа. 2016 шарахь дийнахь-бусий пассажираш лелар дара 962,2 эзар стаг^[3].

Асанан тӀехь кӀорга а, кӀезиг а дахкаран дакъош ду, кхин а Преображенски метротӀайн кӀоштахь жима даьстина дакъа ду, къевлина латтан тӀехулара дакъа «Саларьево» — «Коммунарка». Цул сов, станци «Хьозарчийн лаьмнаш» лаьтта Лужнецки метротӀайн тӀехь. Асанан йерриг станцийн пассажирийн вагонашна чубахар а, арабовлар а ду аьрру агӀора цӀерпошт дӀайахаран агӀора дирзича.

Истори нисйе бӀаьра

Москохан метрополитенан хьалхара дакъа дилла долийра 1931 шарахь Русаковски урамехь, «Красносельски» а, «Сокольники» а станцешна йукъахь. 1935 шеран 15 майхь схьадиллина 11,2 км деха асанан хьалхара дакъа «Сокольникера» «Оьздангаллин парк» тӀера дӀадоьдуш «Смоленскан» га а долуш^[4]^[5]. 1938 шарахь «Таллархойн могӀа» станцера цӀерпошташ доьдура маӀаран схемица — цхьа дакъа «Оьздангаллин парке», цхьа дакъа «Коминтернан урам» станцера (1990 шаарахь — «Александран беш») а, «Арбатан» а «Смоленскан» станце кхаччалц.

1957 шарахь аса «Оьздангаллин парк» тӀера «Спортан» станце кхаччалц йахйира кхин а 2,5 км, шо хьалха дӀайиллина спортан комплекс«Лужникин» транспорт тоийта. 1959 шарахь дӀадиллира дакъа «Спортан» — «Университет» (4,5 км) дуьненахь дуьххьарлера тӀайн тӀехь лаьтта станцица — «Ленинан лаьмнашца». 1963 шарахь диллира 4,5 км деха дакъа «Университет» — «Къилба-Малхбузен».

1965 шарахь аса йахйира кхин а 2,5 км къилбаседехьа «Преображенски майда» станце кхаччалц.

1983 шеран гурахь станци «Ленинан лаьмнаш» дӀакъевлира тӀайн конструкцин аварин хьал хиларна. ЦӀерпошташ ца совццуш тӀехдовлура цунна. 1986 шарахь ханна диллира Москох-эркана тӀехула ши тӀай аварин хьал долчу тӀайн агӀонашкахула. Ширачу метротӀайн тӀехула лела цӀерпошташ сацийра.

1990 шеран 1 августехь дӀадиллира дакъа «Преображенски майда» — «Подбельскийн урам» (3,8 км).

2002 шеран 14 декабрехь «Хьозарчийн лаьмнаш» станции тойинчул тӀаьхьа дӀайиллира.

2014 шеран 8 декабрехь аса йахйира къилба-малхбузехьа «Тропарёво» станцин тӀекхаччалц^[6].

2016 шеран 18 январехь Сокольникин аса «Румянцево» станци дӀайелларца кхечира Керла Москоха^[7], ткъа оццу шеран 15 февралехь аса йахйира кхин а цхьаьна станцина — «Саларьево», иза хилира Москохан метрон шолгӀа бӀолгӀа станци.

2019 шеран 20 июнехь кхин дӀайахйира аса Керла Москохахула «Саларьево» станцера «Коммунарка» станце кхаччалц^[8]. Къевлина лаьттан тӀехулара 9,4 км дехачу декъехь лаьтта кхоъ йукъан станц: «Филатов Бай», «Прокшино», «Маьънан».

Бохамаш а, теракташ а нисйе бӀаьра

2010 шеран 29 мартера «Лубянка» а, «Оьздангаллин парк» а станцешкара лелхарш нисйе бӀаьра

2010 шеран 29 мартехь Ӏуьйрана 07:56 а, 08:39 а шиъ теракт хилира «Лубянка» а, «Оьздангаллин парк» а станцешкахь. Террористаша-зударша динчу шина эккхарехь, велира 41 стаг, лазийра 88. Сокольникин асанера леларш совцийра сарралца. Лелхаршна жоьпалла шена тӀелецира нохчийн террориста Умаров Доккас а, цуьнан кхолламо «Кавказан Ӏамарато», ткъа и кечдинарг а, кхочуш динарг а, талламан версица, вара Вагабов МухьаммадӀалий^[9].

«Талларан могӀа» а, «Ленинан цӀарах библиотека» а станцешна йукъахь 2013 шеран 5 июнехь цӀейалар нисйе бӀаьра

2013 шеран 5 июнехь 8 сахьт 17 минот йолуш цӀейаьлла 10 метр ницкъала кабелна «Талларан могӀа» а, «Ленинан цӀарах библиотека» а станцешна йукъахь цӀейелира. Иза бахьнехь метрон лелар «Комсомольски» станцера «Оьздангаллин парк» станце кхаччалц долчу декъехь дӀакъевлира, дукха станцешкахь дукха адам ӀаьӀира. Некъаш тӀехь латтан тӀехулара транспорт сецна дукъделира. 7 стаг дарбанан цӀийне кхечира хьаьха газах дӀовш хилла. ТӀаьхьуо, 13 сахьт 12 минот йолуш, ницкъала кабелан токан серий вовшахкхетта «Талларан могӀа» а, «Лубянка» а станцешна йукъахь лелар йуха а сецира. 14 сахьт 10 минот йолуш дерриг лелар доладелира. И бахьнехь 16 стаг дарбанан цӀа чукхечира. Вериг бохам хилларг — 76 стаг^[10].

Станцеш нисйе бӀаьра

Исписка дӀанисйан тарой у станцийн цӀерашца абатца, ткъа кхин а церан амалшца а. Интержигара карту схьахӀутту «Координаташ» могӀанера хьажорг тӀетаӀийча.
	Станцин цӀе Хьалхара цӀераш	ДӀайелларан терахьоткрытия	Дехьа- хуийла	КӀорге, м^[11]	Конструкцин тайпа	Координаташ
01 Кеп:Hs	Рокоссовскийн бульвар Подбельскийн урам (2014 кхачале)	1990 1 август	14	−8	жима йоьгӀна колоннийн кхаайукъан	55°48′53″ къ. ш. 37°44′03″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Черкизовн	1990 1 август	14	−9	цхьаьнанартолан жима йоьгӀна	55°48′14″ къ. ш. 37°44′41″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Преображенскийн майда	1965 31 декабрь		−8	жима йоьгӀна колоннийн кхаайукъан	55°47′47″ къ. ш. 37°42′54″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Сокольники	1935 15 май		−9	колоннийн жима йоьгӀна кхаайукъан	55°47′20″ къ. ш. 37°40′49″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Красносельски	1935 15 май		−8	колоннийн жима йоьгӀна шинайукъан	55°46′48″ къ. ш. 37°40′02″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Комсомольски	1935 15 май	05	−8	колоннийн жима йоьгӀна кхаайукъан	55°46′31″ къ. ш. 37°39′22″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	ЦӀен Кевнаш Лермонтовн (1962 - 1986)	1935 15 май		−31	пилонни кӀорга йоьгӀна кхаанартолан	55°46′08″ къ. ш. 37°38′55″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	ЦӀена Ӏаьмнаш Кировн (1990 кхаччалц)	1935 15 май	06 10	−35	пилонни кӀорга йоьгӀна кхаанартолан (Тойанле — шинанартолан кӀорга йоьгӀна)^[12]	55°45′57″ къ. ш. 37°38′20″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Лубянка Дзержинскийн (1990 кхаччалц)	1935 15 май	07	−32,5	пилонни кӀорга йоьгӀна кхаанартолан (Тойанле — шинанартолан кӀорга йоьгӀна)^[12]	55°45′35″ къ. ш. 37°37′38″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Талларан могӀа Л. М. Кагановичан цӀарах (1955 - 1957) Марксан проспект (1961 - 1990)	1935 15 май	02 03 ^[13]	−15	пилонни кӀорга йоьгӀна кхаанартолан	55°45′28″ къ. ш. 37°37′00″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Ленинан цӀарах библиотека	1935 15 май	03 04 4А 09	−12	цхьаьнанартолан жима йоьгӀна	55°45′04″ къ. ш. 37°36′36″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Кропоткинан Советийн ГӀала (1957 кхаччалц)	1935 15 май		−13	колоннийн жима йоьгӀна кхаайукъан	55°44′43″ къ. ш. 37°36′13″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Оьздангаллин парк Оьздангаллин Горькийн цӀарах парк (1960-гӀа шераш кхаччалц)	1935 15 май	05	−10,5	колоннийн жима йоьгӀна кхаайукъан	55°44′08″ къ. ш. 37°35′39″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Фрунзен	1957 1 май		−42	пилонни кӀорга йоьгӀна кхаанартолан	55°43′36″ къ. ш. 37°34′43″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Спортан	1957 1 май	14	−42	пилонни кӀорга йоьгӀна кхаанартолан	55°43′24″ къ. ш. 37°33′50″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Хьозарчийн лаьмнаш Ленинан лаьмнаш (1999 кхаччалц)	1959 12 январь		+10	эстакадин къевлина колоннийн кхаайукъан	55°42′37″ къ. ш. 37°33′33″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Университет	1959 12 январь		−26,5	пилонни кӀорга йоьгӀна кхаанартолан	55°41′33″ къ. ш. 37°32′00″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Вернадскийн проспект	30 декабря 1963	11	−8	колоннийн жима йоьгӀна кхаайукъан	55°40′38″ къ. ш. 37°30′22″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Къилба-Малхбузен	1963 30 декабрь		−8	колоннийн жима йоьгӀна кхаайукъан	55°39′49″ къ. ш. 37°29′00″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Тропарёво	2014 8 декабрь		−12	цхьаьнанартолан жима йоьгӀна	55°38′45″ къ. ш. 37°28′21″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Румянцево	2016 18 январь		−12	колоннийн жима йоьгӀна кхаайукъан	55°37′59″ къ. ш. 37°26′31″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Саларьево	2016 15 февраль		−12	колоннийн жима йоьгӀна кхаайукъан	55°37′19″ къ. ш. 37°25′27″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Филатовн Бай	2019 20 июнь		0	лаьттан тӀехулара къевлина	55°36′05″ къ. ш. 37°24′28″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Прокшино	2019 20 июнь		0	лаьттан тӀехулара къевлина	55°35′10″ къ. ш. 37°26′02″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Ольхови	2019 20 июнь		?	однопролётная жима йоьгӀна	55°34′07″ къ. ш. 37°27′34″ м. д.^HЯ
01 Кеп:Hs	Коммунарка	2019 20 июнь		?	колоннийн жима йоьгӀна кхаайукъан	55°33′37″ къ. ш. 37°28′06″ м. д.^HЯ

Электродепо нисйе бӀаьра

Электродепо	Мур
ТЧ-1 «Къилбаседин»	1935 — настоящее время
ТЧ-13 «Черкизово»	1990 — хӀинца а
ТЧ-24 «Столбово»	дӀайиллинчу хенахь дуьйна

ЦӀерпоштан вагонийн барам нисйе бӀаьра

Барам	Мур
4	1935 — 1936
6	1936 — 1954
7	1954 — хӀинца а
8	2018 10 январехь — хӀинца а
5 (тайпана «Русич»)	2020 26 октябрехь — хӀинца а

ЦӀарах цӀерпоштанаш нисйе бӀаьра

«ЦӀен пха». Йукъахецна ОАО «РЦӀПН» заказца 2006 шеран 9 октябрехь фирмин «ЦӀен пха» цӀерпоштан 75 шо кхачарна лерина. 2016 шеран 5 августехь, 10 шарахь дуьххьара, цӀерпоштан гуттаренна йолу экспозици карлайаьккхира. Арахьара хӀоттам цӀен басар хьаькхна бу, даиман хуьлу сийначун меттана, вагонийн тхевнаш детин басахь ду, агӀонаш тӀехь цӀерпоштан цӀе йазйина. Вагонаш чухула кечйеш лелийна историн документаш а, ОАО «РЦӀПН» архивашкара шеш бен доцу суьрташ а^[14].
РетроцӀерпошт «Сокольники». Москохан метрополитенан дуьххьарлера цӀерпоштан хотӀе йалийна, иза лаьттара А тайпана вагонех. Йуьхь хийцина 1930-гӀа шерийн метрон амалера басар тоьхна, коьртера вагонийн 81-717.5А/714.5А модель вагонех лаьтта цӀерпошт гойту. Кхин а хийцина вагонийн интерьер. Йукъахецна 2010 шеран 15 майхь, Москохан метрополитенан 75 шо кхачаран юбилейн дийнахь^[15].

ЦӀерпошт «ЦӀен пха» «Коммунарка станцехь»
РетроцӀерпошт «Сокольники» «Хьозарчийн лаьмнаш» станцехь

Сигнализацин а, зӀенан а гӀирсаш нисйе бӀаьра

Некъан (цӀенкъан) гӀирс АЛС-АРС: АРС-«Днепр» (эксплуатаци йо 2/6 рожехь): шиъ цхьаьна хенахь ло лестам (оцу декъехь а, цулла тӀаьхьарчунна тӀехь а максимум мега сихаллаш лелайо), йалх лело гайтам (лестам).

ЦӀерпоштан гӀирс АЛС-АРС: АРС-МП.

Кхин тӀе сигнализацин гӀирс бац, оьшуш боцу дера.

Перспективаш нисйе бӀаьра

2023 шарахь «Коммунарка» станцин дехьа план йу электродепо «Столбово» дӀайелла^[16], цуо хуьйцур йу йина йаланза депо «Саларьево», оццу шарахь план йу оцу декъехь кхин а 2,6 км Сокольникин аса йахйан, кхин тӀе станции «Потапово» а йеш^[17], Кхин а хьоьжуш бук хин дӀа аса йахйаран тароне «Потапово» станцин дехьа агӀора^[18].

Генарчу тӀаьхьалонна^[19]^[20] аса йахйан дагахь бу «Черкизовн» станцера «Щёлковски» станце кхаччалц кхин дӀа Щёлковски шоссеца Гольяново а, Малхбален а кӀошташка, «Черкизовн-2», «Амуран», «Щёлковски-2» (иштта цӀе йолу станце дехьахоийла а йеш), «Красноярскан», «Малхбален» станцеш йохкуш^[21].

Хьажа кхин а нисйе бӀаьра

Сокольникин асанан ца йина станцеш

Билгалдахарш нисйе бӀаьра

↑ Реклама на Сокольнической линии метро
↑ Согласно http://metro.yandex.ru/moscow/
↑ Реклама на Сокольнической линии метро (бил-боцу.). Реклама в метро.
↑ ГУП "Московский метрополитен" (бил-боцу.). gup.mosmetro.ru. ТӀекхочу дата: 2022 шеран 18 январь. Архивйина 2021-07-13 — Wayback Machine
↑ Схема 1935 года на сайте metro.ru
↑ В Москве открыли станцию метро «Тропарёво» (бил-боцу.). RT (2014 шеран 8 декабрь). ТӀекхочу дата: 2014 шеран 8 декабрь.
↑ 199-я станция московского метро открыта для пассажиров (бил-боцу.). «Вести» интернет-газета (2016 шеран 18 январь). ТӀекхочу дата: 2016 шеран 18 январь.
↑ Собянин открыл четыре новые станции Сокольнической линии метро (бил-боцу.). Москва 24 (2019 шеран 20 июнь). ТӀекхочу дата: 2019 шеран 20 июнь. Архивйина 2019 шеран 20 июнехь
↑ Восемь лет назад в метро Москвы произошел теракт. Во взрывах на «Лубянке» и «Парке культуры» погибли 40 человек (бил-боцу.). «360».
↑ Число пострадавших при ЧП в московском метро превысило 75 человек (бил-боцу.). РИА.
↑ Глубина заложения станций метро (бил-боцу.). stroi.mos.ru. Комплекс градостроительной политики и строительства города Москвы. ТӀекхочу дата: 2018 шеран 2 сентябрь.
↑ ¹ ² Алексей Гончаров. Схема глубин заложения и конструкций станций московского метрополитена (бил-боцу.) (2014 шеран май). ТӀекхочу дата: 2015 шеран 9 март.
↑ Гайтина дехьахааран шедан йукъара хӀоттам. Цигахь 1 а, 3 а асанашна йукъахь йац (оцу шедехь).
↑ Обновленную "Красную стрелу" запустили по Сокольнической линии метро (бил-боцу.). «Москва24».
↑ Ретро-поезд «Сокольники» (бил-боцу.). «Узнай Москву».
↑ Электродепо “Столбово” построят к лету 2023 шоа (бил-боцу.).
↑ [https://web.archive.org/web/20220211164948/https://stroi.mos.ru/metro/station/96 Архивйина 2022-02-11 — Wayback Machine Новомосковская — Комплекс градостроительной политики и строительства города Москвы
↑ Участок метро от «Столбово» до «Новомосковской» начнут строить после 2019 шоа Архивйина 2022-02-11 — Wayback Machine
↑ Пресс-релиз: «Москва продолжает строить метро» (бил-боцу.). Комплекс градостроительной политики и строительства города Москвы (2011 шеран 15 сентябрь). ТӀекхочу дата: 2011 шеран 2 декабрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2011 шеран 17 ноябрехь
↑ Александр Воронов. Большую Москву ставят на рельсы. Новые территории внесены в схему метро. // Газета «Коммерсантъ». — № 203 (4744).
↑ Красную ветку метро Москвы планируют продлить вдоль Щелковского шоссе

Хьажоргаш нисйе бӀаьра

Информация о линии на любительском сайте «Метрострой»
Сокольникин аса на официальном сайте Московского метрополитена (бил-боцу.). Кху чуьра архивйина оригиналан 2017 шеран 18 январехь Архивйина 2017-01-18 — Wayback Machine
Сокольникин аса в фотографиях на сайте metro-photo.ru Архивйина 2018-01-04 — Wayback Machine

[1] Реклама на Сокольнической линии метро

[2] Согласно http://metro.yandex.ru/moscow/

[3] Реклама на Сокольнической линии метро (бил-боцу.). Реклама в метро.

[4] ГУП "Московский метрополитен" (бил-боцу.). gup.mosmetro.ru. ТӀекхочу дата: 2022 шеран 18 январь. Архивйина 2021-07-13 — Wayback Machine

[5] Схема 1935 года на сайте metro.ru

[2014-12-08-6] В Москве открыли станцию метро «Тропарёво» (бил-боцу.). RT (2014 шеран 8 декабрь). ТӀекхочу дата: 2014 шеран 8 декабрь.

[7] 199-я станция московского метро открыта для пассажиров (бил-боцу.). «Вести» интернет-газета (2016 шеран 18 январь). ТӀекхочу дата: 2016 шеран 18 январь.

[Москва24-8] Собянин открыл четыре новые станции Сокольнической линии метро (бил-боцу.). Москва 24 (2019 шеран 20 июнь). ТӀекхочу дата: 2019 шеран 20 июнь. Архивйина 2019 шеран 20 июнехь

[9] Восемь лет назад в метро Москвы произошел теракт. Во взрывах на «Лубянке» и «Парке культуры» погибли 40 человек (бил-боцу.). «360».

[10] Число пострадавших при ЧП в московском метро превысило 75 человек (бил-боцу.). РИА.

[11] Глубина заложения станций метро (бил-боцу.). stroi.mos.ru. Комплекс градостроительной политики и строительства города Москвы. ТӀекхочу дата: 2018 шеран 2 сентябрь.

[goncharov-12] ¹ ² Алексей Гончаров. Схема глубин заложения и конструкций станций московского метрополитена (бил-боцу.) (2014 шеран май). ТӀекхочу дата: 2015 шеран 9 март.

[13] Гайтина дехьахааран шедан йукъара хӀоттам. Цигахь 1 а, 3 а асанашна йукъахь йац (оцу шедехь).

[14] Обновленную "Красную стрелу" запустили по Сокольнической линии метро (бил-боцу.). «Москва24».

[15] Ретро-поезд «Сокольники» (бил-боцу.). «Узнай Москву».

[16] Электродепо “Столбово” построят к лету 2023 шоа (бил-боцу.).

[17] [https://web.archive.org/web/20220211164948/https://stroi.mos.ru/metro/station/96 Архивйина 2022-02-11 — Wayback Machine Новомосковская — Комплекс градостроительной политики и строительства города Москвы

[18] Участок метро от «Столбово» до «Новомосковской» начнут строить после 2019 шоа Архивйина 2022-02-11 — Wayback Machine

[19] Пресс-релиз: «Москва продолжает строить метро» (бил-боцу.). Комплекс градостроительной политики и строительства города Москвы (2011 шеран 15 сентябрь). ТӀекхочу дата: 2011 шеран 2 декабрь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2011 шеран 17 ноябрехь

[20] Александр Воронов. Большую Москву ставят на рельсы. Новые территории внесены в схему метро. // Газета «Коммерсантъ». — № 203 (4744).

[21] Красную ветку метро Москвы планируют продлить вдоль Щелковского шоссе

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]