Туьрк — диттан стом, (лат. Prunus armeniaca Lin., Armeniaca vulgaris Lam.)[1][2], кхин а цуьнан уллора гергара бухара тайпана Prunus (лат. Prunus sect. Armeniaca) (Россехь и дакъа лору ша-тайпа) Armeniaca декъера кеп: маньчжурийн туьрк (Prunus mandshurica), японийн туьрк (Prunus mume), сибрехан туьрк (Prunus sibirica)[3], бриансонан туьрк (Prunus brigantina)[4] кхин а[5][3][6] Иштта туьрк олу цхьайолчу гибридан тайпанчу стоьмех а[3].

ТІехулара куц нисйе бӀаьра

Цуьнан бос можа хиларан бахьна царна чохь каротиноидаш[7] хилар ду.

Дуурган мехалла нисйе бӀаьра

Стоьмаца ду шекар, витаминаш, органикан муьсталлаш (Іежийн а, лимонийн а), каротин, маьІданаш. Адмана ло кали, каротин, C витамин[8][7], цунна чохь иза дукха дацахь а: 10 мг 100 г. йукъахь. Эчиг кІезиг ду — 0,4 мг 100 г. йукъахь, доккхачу адамана де-буьсанна дезачух 3—4 %[7]

Туьркехь лахара калореш ю (48 ккал 100 г йукъахь)[7], цундела дика сурсат ду диетана[9].

Туьркех до варени (кхехкорш), джем, компоташ, цукаташ, марципанаш, чагІарш. Кхин а уьш юургъеш чуданаш а, куьрзанаш а йукъа юллу[8].

Цул сов, туьрк якъайо: якъош стоьмо шен пайден хьал ца дойу. Лаг дІа а даьккхина якъийначу туьрках туьркан эхигаш олу, йукъахь лаг а долуш якъийначу кегийра туьркех — гІайси олу, дийна стом чуьра лаг схьа а даьккхина, леган тІум юха йукъа а йиллина якъийначу туьркех — аштак-паштак[8][10][11][12] олу.

Кхин а Эрмалойчохь туьрках йо алани: туьркаш гІеххьа якъайо, тІаккха лаг схьадоккху, цуьнан метта бІарийн тІамарш а, шекар а дуьллу[13].

Туьркан легнаш — сирла-мокха къаьхьо чомехь тІум ю[14]. Уьш юу, кхин а тІамарех йо марципан[15]. Наггахь лелайо къаьхьа миндаль меттана.

Билгалдахарш нисйе бӀаьра

  1. Энциклопедический лексикон— Алм. — Directmedia, 26 June 2014. — P. 41–. — ISBN 978-5-4460-9853-8.
  2. Аллергия. Полный справочник. — ОЛМА Медиа Групп, 2003. — P. 122–. — ISBN 978-5-224-04367-5.
  3. 1 2 3 А.К. Скворцов. Абрикос в Москве и Подмосковье / А.К. Скворцов, Л.А. Крамаренко. — KMK Scientific Press, 2007. — P. 7–. — ISBN GGKEY:ZP518ZP25GE.
  4. Bortiri, E.; Oh, S.-H.; Jiang, J.; Baggett, S.; Granger, A.; Weeks, C.; Buckingham, M.; Potter, D.; Parfitt, D.E. (2001). "Phylogeny and systematics of Prunus (Rosaceae) as determined by sequence analysis of ITS and the chloroplast trnL-trnF spacer DNA". Systematic Botany. 26 (4): 797—807. JSTOR 3093861.
  5. Энциклопедия садовых растений. Энциклопедия садовых растений.
  6. Абрикос, Большая советская энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия, 1969—1978 гг.
  7. 1 2 3 4 Виктор Конышев. Еда без вреда: Азбука питания. — Эксмо, 12 January 2017. — P. 3–. — ISBN 978-5-457-03689-5.
  8. 1 2 3 Галина Кизима. Большая энциклопедия садовода-огородник от А до Я. — Эксмо, 17 February 2017. — P. 6–. — ISBN 978-5-04-043810-5.
  9. Анна Гаврилова. Вишня, слива, абрикос / Анна Гаврилова, Анастасия Колпакова. — Эксмо, 12 January 2017. — P. 17–. — ISBN 978-5-457-43367-0.
  10. Консервирование. Большая книга рецептов. — Litres, 2015-04-22. — ISBN 9785457428713.
  11. Похлёбкин, В. В. Аштак-паштак // Большая энциклопедия кулинарного искусства. — М.: Центрполиграф, 2005. — ISBN 5-9524-0274-7.
  12. «Кайса» в словарях. Грамота.ру.
  13. Магакьян А. К. Растительность Армянской ССР. — 26 January 2016. — P. 231–. — ISBN 978-5-4475-6326-4.
  14. Алексей Синяков. Большой медовый лечебник. — Эксмо, 12 January 2017. — P. 700–. — ISBN 978-5-457-08736-1.
  15. Мороз В. Расскажите детям о фруктах. — МОЗАИКА-СИНТЕЗ. — P. 20–. — ISBN 978-5-86775-471-6.