Уран
(Уран (планета) тӀера хьажжина кхуза)
Ура́н — Маьлхан тӀера 7-гӀа а, диаметран 3-гӀа а, йозаллин 4-гӀа Маьлхан системан планета ю. Гучуяккхира 1781 шарахь ингалсан астрономас Уильям Гершельс. Цунна цӀе тиллина Шира Риман дели сий деш.
Уран ![]() | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() «Вояджер-2» аппаратас даьккхина Уранан сурт | |||||||||
Гучуяккхар | |||||||||
Юьхь йиллинарг | Уильям Гершель | ||||||||
Гучуяккхаран кеп | терго | ||||||||
Орбитан характеристикаш | |||||||||
Перигелий |
2 748 938 461 км 18,375 518 63 а. б. |
||||||||
Афелий |
3 004 419 704 км 20,083 305 26 а. б. |
||||||||
Эксцентриситет орбиташ (e) | 0,044 405 586 | ||||||||
Сидеран мур тӀедерзор |
30 799,095 дней 84,323 326 года[1] |
||||||||
Синодан мур тӀедерзор | 369,66 дней[2] | ||||||||
Орбитан чехкалла (v) | 6,81 км/с[2] | ||||||||
Бккъера аномали (Mo) | 142,955717° | ||||||||
Орбитан охьане (i) |
0,772556° 6,48° Маьлхан экваторе хьаьжина |
||||||||
Гоьдолу шадан дохалла (Ω) | 73,989821° | ||||||||
Перицентран аргумент (ω) | 96,541318° | ||||||||
Спутникаш | 27 | ||||||||
Физикин характеристикаш-ref | |||||||||
Экваторан радиус | 25 559 км[3][4] | ||||||||
Полюсан радиус | 24 973 км[3][4] | ||||||||
ТӀехулан майда (S) | 8,1156×109 км²[4][5] | ||||||||
Чухоам (V) | 6,833×1013 км³[4][6] | ||||||||
Йозалла (m) |
8,6832×1025 кг[7] 14,6 земных |
||||||||
Юккъера дуькъалла (ρ) | 1,27 г/см³[2][4] | ||||||||
паргӀата охьакхетаран сихдалар на экваторе (g) | 8,87 м/с² (0,886 g) | ||||||||
ШолгӀа космосан чехкалла (v2) | 21,3 км/c[2][4] | ||||||||
Экватаран хьийзаран чехкалла |
2,59 км/с 9 324 км/ч |
||||||||
Хьийзаран мур (T) |
0,71833 де 17 ч 14 мин 24 с |
||||||||
Семан охьатаӀар | 97,77°[3] | ||||||||
нийса тӀеялар къилбседа полюса (α) |
17 ч 9 мин 15 с 257,311°[3] |
||||||||
Легар къилбседа полюса (δ) | −15,175°[3] | ||||||||
Альбедо |
0,300 (Бонд) 0,51 (геом.)[2] |
||||||||
Гушйолу седан йокхалла | 5,9[8] — 5,32[2] | ||||||||
Сонан диаметр | 3,3"—4,1"[2] | ||||||||
Температура | |||||||||
|
|||||||||
1 баран локхалла |
|
||||||||
0,1 баран локхалла (тропопауза) |
|
||||||||
Атмосфера | |||||||||
ХӀоттам:
|
Уран яра хьалхара телескопаца гучуяккхина планета[11].
Астр. символ: .
Уранан спутникаш нисйе бӀаьра
Уранан гонах хьийзаш ю 27 спутник[12]. Царна техкина Шекспиран а, Александр Поупан а произведенийн персонажан цӀераш[13][14]. Пхиъ йоккхуниг спутник ю Миранда, Ариэль, Умбриэль, Титания, Оберон[13].
Уран таллар нисйе бӀаьра
Гучудаккхарашан хронологи нисйе бӀаьра
Терахь | Гучудаккхар | Гучудаьккхинарг |
---|---|---|
1781 шеран 13 март | Уран | Уильям Гершель |
1787 шеран 11 январь | Титани, Оберон | Уильям Гершель |
1789 шеран 22 февраль | Уранан хӀозаш | Уильям Гершель |
1851 шеран 24 октябрь | Ариэль, Умбриэль | Уильям Лассел |
1948 шеран 16 февраль | Миранда | Койпер |
1979 шеран 10 март | Уранан хӀозаш | гучуяккхина талламхой тобанас |
1985 шеран 30 декабрь | Пак | Синнот а, «Вояджер-2» станци а |
1986 шеран 3 январь | Джульетта, Порция | Синнот а, «Вояджер-2» станци а |
1986 шеран 9 январь | Крессида | Синнот а, «Вояджер-2» станци а |
1986 шеран 13 январь | Дездемона, Розалинда, Белинда | Синнот а, «Вояджер-2» станци а |
1986 шеран 18 январь | Пердита | Каркошка а, «Вояджер-2» станци а |
1986 шеран 20 январь | Корделия, Офелия | Террил а, «Вояджер-2» а |
1986 шеран 23 январь | Бианка | Смит а, «Вояджер-2» станци а |
1997 шеран 6 сентябрь | Калибан, Сикоракса | гучуяккхина талламхой тобано |
1999 шеран 18 июль | Сетебос, Стефано, Просперо | гучуяккхина талламхой тобано |
2001 шеран 13 август | Тринкуло, Фердинанд, Франциско | гучуяккхина талламхой тобано |
2003 шеран 25 август | Маб, Купидон | Шоуолтер, Лизёр |
2003 шеран 29 август | Маргарита | Шепард, Джюит |
2006 шеран 23 август | Уранан Ӏаржа тӀеда | Космосан телескоп Хаббл а, талламхой тоба а |
Билгалдахарш нисйе бӀаьра
- ↑ Seligman, Courtney Rotation Period and Day Length. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 11 августехь. Теллина 2009 шеран 13 августехь.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Williams, Dr. David R. Uranus Fact Sheet. NASA (January 31, 2005). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 11 августехь. Теллина 2007 шеран 10 августехь.
- ↑ 1 2 3 4 5 Цитатийн гӀалат:
<ref>
тег нийса йац; кхуSeidelmann2007
тIетовжаран йоза йаздина дац - ↑ 1 2 3 4 5 6 Refers to the level of 1 bar atmospheric pressure
- ↑ Munsell, Kirk NASA: Solar System Exploration: Planets: Uranus: Facts & Figures. NASA (May 14, 2007). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 11 августехь. Теллина 2007 шеран 13 августехь.
- ↑ Williams, Dr. David R. Uranus Fact Sheet. NASA (January 31, 2005). Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 11 августехь. Теллина 2007 шеран 13 августехь.
- ↑ Цитатийн гӀалат:
<ref>
тег нийса йац; кхуJacobson1992
тIетовжаран йоза йаздина дац - ↑ Цитатийн гӀалат:
<ref>
тег нийса йац; кхуephemeris
тIетовжаран йоза йаздина дац - ↑ Цитатийн гӀалат:
<ref>
тег нийса йац; кхуPodolak1995
тIетовжаран йоза йаздина дац - ↑ 1 2 3 Цитатийн гӀалат:
<ref>
тег нийса йац; кхуLunine1993
тIетовжаран йоза йаздина дац - ↑ Образовательная Интернет программа MIRA, раздел об Уране. Monterey Institute for Research in Astronomy. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 11 августехь. Теллина 2007 шеран 27 августехь.
- ↑ Цитатийн гӀалат:
<ref>
тег нийса йац; кхуJewitt2006
тIетовжаран йоза йаздина дац - ↑ 1 2 Цитатийн гӀалат:
<ref>
тег нийса йац; кхуFaure2007
тIетовжаран йоза йаздина дац - ↑ Uranus. nineplanets.org. Архивйина хьалхара хьостан чуьра 2011 шеран 11 августехь. Теллина 2007 шеран 3 июлехь.
Хьажоргаш нисйе бӀаьра
Uranus (planet) Викилармехь |
Оьрсийн Хьажоргаш нисйе бӀаьра
- Уран на galaxy.gcmsite.ru Архивйина 2006-03-10 — Wayback Machine
- Уран на astrolab.ru
- edu.nstu.ru Архивйина 2011-07-04 — Wayback Machine
- galspace.spb.ru
- Уран на allplanets.ru
- www.astronet.ru
- Астрофорум — тема о наблюдениях Урана
- Г. Бурба. Открытый дважды // Научно-популярная статья в журнале «Вокруг света»
- Уильям Гершель наблюдал кольца Урана в конце XVIII века Архивйина 2007-09-03 — Wayback Machine
Ингалс маттахь нисйе бӀаьра
Магина сайташ arXiv.org тӀера нисйе бӀаьра
- Причины изменения геометрического альбедо Урана
- Океаны жидкой воды на ледяных гигантах
- Planet-bound dark matter and the internal heat of Uranus, Neptune, and hot-Jupiter exoplanets
- Long-term observations of Uranus and Neptune at 90 GHz with the IRAM 30m telescope — (1985—2005)
- Origin of the Structure of the Kuiper Belt during a Dynamical Instability in the Orbits of Uranus and Neptune
- Optical parameters of the nonisothermal Uranus’s and Neptune’s atmospheres
- Mid-Infrared Ethane Emission on Neptune and Uranus
- Uranus’s anomalously low excess heat constrains strongly interacting dark matter
Сайташ нисйе бӀаьра
- Пресс релиз ESO Архивйина 2008-02-22 — Wayback Machine
- Страничка фактов об Уране на сайте НАСА
- Об Уране Архивйина 2007-06-24 — Wayback Machine на Сайте освоения Солнечной системы НАСА
- Изображения Урана, полученные обсерваторией Кек — Пресс релиз с фотографиями колец, спутников и облаков
- Новости от 22 декабря 2005 года об открытии новых лун и колец:
- Новые Луны и кольца обнаружены у Урана, Space.com
- два новых кольца обнаружены у Урана, MSNBC
- Планеты — Уран
- Уран в фотожурнале лаборатории реактивного движения
- на Уране замечено атмосферное пятно в августе 2006 г. Архивйина 2009-01-06 — Wayback Machine
- Открытие «Большого тёмного пятна» на Уране