ХӀуд
ХӀӯд (Ӏаьр. ٌهُود) — иза исламан пайхамар ву, Нухьан кӀентан Саман тӀаьхьенах схьадевллачу, делла дӀадевллачу Ӏаьрбийн тукхамех долчу «Ӏад» къоманна ваийтина[1]. Къуръан чохь 7-зза хьехийна ву иза. Цуьнан цӀе тиллина ду Къуръан чуьра 11-гӀа «ХӀуд» сурат. Жуьгтийн тексташкахь иза Нухьан кӀентан кӀант Ӏабир ву боху, ХӀудан силсила цуьнчух тера йогӀуш йолу дела[2][3][4][5].
| ХӀуд | |
|---|---|
| Ӏаьр. هود | |
 | |
| Говзалла | хьехамча, совдегар |
| Вина терахь | билггал хууш дац (Нухь пайхамаран заманал тӀаьхьа) |
| Вина меттиг | Аль-Ахькъаф |
| Кхелхина терахь | билггал хууш дац |
| Кхелхина меттиг | Аль-Ахькъаф |
| Къам, некъе | ӏад |
| Лоруш волу динаш | ислам, насаралла, жуьгталла |
| Кхечу меттанашкахь йоккху цӀе | Ӏеб. עֵבֶר |
Силсила
бӀаьра нисйанХӀудан силсилан хьокъехь Ӏеламнах бекъабелла кхаа дашана тӀехь:
- ХӀуд ибн ӀабдуллахӀ ибн Раббахь ибн аль-Хулуд ибн Ӏад ибн Ӏавс ибн Ирам ибн Сам ибн Нухь.
- ХӀуд ибн ӀабдуллахӀ ибн Раббахь ибн Хьарис ибн Ӏад ибн Ӏавс ибн Ирам ибн Сам ибн Нухь.
- ХӀуд ибн Шалахь ибн Арфахшаз ибн Сам ибн Нухь ибн Ламик ибн Маттушалахь ибн Идрис ибн Ярад ибн МахӀлаил ибн Къинан ибн Ануш ибн Шис ибн Адам.
Къуръан чохь
бӀаьра нисйанХӀуд хьахийна ву Къуръанан аш-ШуӀараъ сурат чохь:
26:123. Ӏадхоша харцбира [шайга бахкийтина] элчанаш.
26:124. ХӀан, церан [тайпанан] вашас ХӀуд [пайхамара] элира цаьрга: «Кхера ца кхоьру шу [Делах]»?
26:125. Со [Дала] шуьга ваийтина элча ву, теша хьакъ волуш.
126:26. АллахӀах кхера, суна муьтӀахь а хила!
26:127. Мах а ца боьху ас шуьга цу тӀера [айса шуна бечу хьехамех а, кхайкхамех а], хӀунда аьлча суна мах [совгӀат] Ӏаламийн Дала лур ду.
— Аш-ШуӀараъ сурат 26:123-127
ХӀуд сурат чохь:
11:50. Ӏадхошка церан [тайпанан] ваша ХӀуд [вахийтира Оха, элча а вина]. Цо элира: «ХӀай, сан къам! АллахӀана Ӏибадатде. Кхин дела вац шуна, И воцург. Харцо кхуллуш ду шу [АллахӀана тӀехь, хӀуьппалгашна Ӏибадатдарца].
11:51. ХӀай, сан къам! ХӀара [Дела цхьаъвар дӀакхайкхорах] мах ца боьху ас шуьгара, хӀунда аьлча суна йал со кхоьллиначо лур йу. Ца кхета шу?
11:52. ХӀай, сан къам! Гечдар деха шайна шайн Деле, цул тӀаьхьа тоба а де Цуьнга. Стигалара охьа шортта догӀа а доуьйтур ду Цо шуна. Шун болучунна тӀе кхин а ницкъ алсамбоккхур бу Цо. Цундела, баккъаш а тохий, дӀа ма дерза, къиношдерш [зуламхой] а хилий.
11:53. Цара элира: «ХӀай, ХӀуд! Ахь тхуна билгало ца гайтина. Тхайн деланаш дӀа а туьйсур бац оха, хьан дешнаш бахьанехь. Хьох [ахь дуьйцучух] ца теша тхо.
11:54. Хьан хьокъехь тхан ала йишйерг: тхан деланех цхьамма зен дина хьуна». Цо [ХӀуда] элира: «Баккъалла а, теш хиларе кхойкху ас АллахӀе, шуьга а доьху ас тешаш хилар - аш лолладечарах со цӀенахиларна,
11:55. Цунна [Далла] дан дезачу меттана. Шайн мекарло а йелаш суна. Хан лой а ма виталаш со.
11:56. Баккъалла а, АллахӀана тӀе болх биллина ас, сан Дела а, шун Дела а волчу. Цхьа а дийна хӀума ма йац, Цо цуьнан кӀужал лаьцна йолуш бен. Баккъалла а, сан Дела нийсачу новкъахь ву.
11:57. Нагахь шу, баккъаш а тоьхна, дӀадерзахь, Баккъалла а, ас шуьга дӀакхачийна-кх и дохьуш со шуьга ваийтинарг. Сан Дала кхечу къоме хуьйцур ду шу, ткъа аш цхьана а хӀумангахь зен а дийр дац Цунна. Баккъалла а, сан Дела – массо а хӀума Лардийриг ву».
11:58. Тхан болх [Ӏазап] деъначу хенахь, Тхайн къинхетамца ХӀуд [пайхамар] а, цуьнца цхьаьна имандиллинарш а хьалхабехира Оха. Луьрачу Ӏазапах кӀелхьарабехира Оха уьш.
11:59. Иштта бара Ӏадхой! Шайн Делан Ӏаламаташца керстаналла дира цара. Цуьнан элчанашна Ӏеса а хилира уьш. ХӀора йухахьарачу къизанчина тӀаьхьа а безира уьш.
11:60. НеӀалт лелар ду царна тӀаьхьа хӀокху дуьненахь а, иштта къематан дийнахь а. Баккъалла а, Ӏадхой ца тийшира шайн Делах. [Къинхетамах] генабовлар [хӀаллакьхилар] а хуьлда Ӏадхошна, ХӀуд [пайхамаран] къомана!
— ХӀуд сурат 11:50-60
Аль-АӀраф сурат чохь:
7:65. Ӏадхошка церан [тайпанан] ваша ХӀуд [пайхамар вахийтира Оха]. Цо элира: «ХӀай, сан къам! Ӏибадатде АллахӀана, хӀунда аьлча кхин дела вац шуна, И бен. Кхера ца кхоьру шу [АллахӀан Ӏазапах]?».
7:66. Цуьнан [ХӀудан] къомах керстаналла дина болчу цӀейахначу наха [элаша] элира: «[ХӀай, ХӀуд!] Дера тхуна-м хьо Ӏовдал [йа сонта] го, харцлуьйш а хета».
7:67. Цо [ХӀуд-пайхамара] элира: «ХӀай, сан къам! Ӏовдал вац со, ткъа Ӏаламийн Делан элча ву».
7:68. Шуьга дӀакхачош ву со сайн Делера хаамаш. Со шуна - тешаме а, дика а волуш хьехамча ву.
7:69. Тамаш хӀунда бо аш, шайн Делера дагадаийтар шайга дӀакхачорна, шайна юкъара волчу стагехула - цуьнга шу лардайтархьама? Дагадаийта шайна, Цо [АллахӀа] шаьш Нухьан къоман тӀаьхье йар а, иштта Цо шаьш дегӀалахь [ницкъ болуш] дар а. Дагадахкийта шайна АллахӀан ниӀматаш [йа къинхетамаш]. ХӀун хаьа, декъалахила а ма мега шу».
7:70. Цара [ХӀудан къомо] элира: «[ХӀай, ХӀуд!] Хьо тхоьга цхьана АллахӀана Ӏибадатдайта а, тхан дайша шайна Ӏибадатдинарш тхоьга дӀатасийта а веъна, ткъа? СхьатӀедаийта, хӀета, айхьа тхуна кхерам туьйсуш дерг [таӀзар], нагахь айхьа дуьйцург бакъ делахь».
7:71. Цо [ХӀуда] элира: «Шун Делан Ӏазап а, оьгӀазло а хӀинцале йахна шух. Аш муха къуьйсу соьца аш шаьш а, шун дайша а кхоьллина йолчу [шайн цӀуйн] цӀерех дерг? Церан хьокъехь цхьа а тоьшалла ца доссийна АллахӀа. ЛадоьгӀуш Ӏе шу [Ӏазапдаре]. Со а Ӏийр ву шуьца цхьаьна ладоьгӀуш.
7:72. Оха кӀелхьараваьккхира иза [ХӀуд-пайхамар] а, цуьнца цхьаьна хилларш а, Тхайн къинхетамца. ХӀаллак а бина, дӀабехира Оха Тхайн Ӏаламаташ [йа айаташ] харцдинарш а, [Делах] цатешнарш а.
— Аль-АӀраф сурат 7:65-72
Хьосташ
бӀаьра нисйан- ↑ ابن عادل الحنبلي، عمر بن علي (1419 هـ). اللباب في علوم الكتاب (Ӏаьр.) (2024 шеран 11 май).
- ↑ A-Z of Prophets in Islam and Judaism, Brannon M. Wheeler, Hud
- ↑ البداية والنهاية لإبن كثير، الجزء الأول (قصة هود عليه السلام)
- ↑ "الموسوعة الشاملة - المنتخب في ذكر نسب قبائل العرب". web.archive.org (2020 шеран 23 апрель). ТӀекхочу дата: 2024 шеран 11 май.
- ↑ "الموسوعة الشاملة - الإنباه على قبائل الرواة". web.archive.org (2020 шеран 23 апрель). ТӀекхочу дата: 2024 шеран 11 май.