Цинь Шихуанди

Цинь Шихуан-ди (ций. 秦始皇帝, : Qín Shǐ Huáng-dì, : «Цинь пачхьалкхан хьалхара паччахь»), боккъула цӀе Ин Чжэн (ций. 嬴政, : Yíng Zhèng, в. з. к. 259—210 шарашкахь) — Цинь пачхьалкхан паччахь (в. з. к. 246 шо дуьйна). Цо сацийра Цийчоьнан латтан тӀехь дукха бӀешарашкахь лаьттина тӀом. В. з. к. 221 шарахь цо шен куьйга къел даьрзина еригга Цийчоьнан латташ. Иза ву цхьанакхетта Цийчоьнан хьалхара паччахь. Цо кхоьллина 10 эзар тӀаьхьено куьйгал дир ду аьлла Цинь династи и веллачул тӀехь дукха хан йалале даржера дӀайаьккхира.

Цинь Шихуанди
Ин Чжэн
Цинь Ши Хуан, Цинь династин бухбиллинарг, вовшахтоьхна Цийчоьнан хьалхара император
ГӀуллакхан тайпа	политик, император, хьаькам, монарх
Вина терахь	- 259
Вина меттиг	Ханьдань, Цинь, Чжао (царство)
Кхелхина терахь	- 210
Кхелхина меттиг	Гуанцзун, Цинь
Гражданалла	Цийчоь
Да	Чжуансян-ван
Нана	наложница Чжао
Цинь Шихуанди Викилармехь

Чжэн Го хиш дохку татолш

ТӀом беш йолу пачхьалкхаш в. з. к. 260 шарахь

Цинь пачхьалкхан хенара йозанца йазйина императоран титул

Цинь империн административни декъадалар

Цинь Шихуанди хенара Боккху Цийн пен времён

Линцюй татол

Императоран ворда

Цинь Шихуанди бина некъаш

Валарах дарба лоьхуш йолу Сюй Фун экспедици

Цинь Шихуандин къуббера борза ворда

Цинь Шихуанан хӀоттина памятник цуьна къубба тӀехь йолу барзан уллехь

Цинь Шихуандих лаьцна йаьккхина фильмаш а, операш а

• 1962 шарахь йаьккхина японийн фильм «The Great Wall» (оригиналехь яп. 秦・始皇帝, Shin shikōtei — «Цинь Шихуанди» японийн маттахь). Императоран ролехь вара Синтаро Кацу.
• 1986 шарахь Гонконган телеканалехь Asia Television Limited гайтира 63 сери йолу сериал Emperor Qin Shi Huang/Rise of the Great Wall Ин Чжэнан (хирволу император Цинь Шихуанди) жималлех лаьцна Тони Лиу коьрта ролехь волуш.
• 1996 шарахь Гонконгехь йаьккхира фильм «Императоран ӀиндагӀ» Гэ Ю коьрта ролехь волуш.
• Чэнь Кайгэс 1999 шарахь йаьккхира фильм «Император а, дийнарг а».
• 2002 шарахь Чжан Имоус йаьккхира Шихуандих лаьцна Китайн кинематографан исторехь массарелл йеза фильм — «Турпал».
• 2008 шарахь Цинь Шихуанан роль Голливудс йаьккхина фильмехь «Муми: Саьрмикан императоран къубба» левзина Джет Лис.
• 2006 шарахь Метрополитен-опера сценан тӀехь (Нью-Йорк) хилира «Хьалхара император» операн премьера (композитор Тань Дунь, режиссёр Чжан Имоу). Императоран парти локхуш вара Пласидо Доминго.

Литература

• Ши-хуан-ди // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Сыма Цянь. Исторические записки. Перевод Р. В. Вяткина. т. 2 (гл. 6 «Основные записи [о деяниях] Цинь Ши-хуана»)
• Сыма Цянь. Исторические записки. Перевод Р. В. Вяткина. т. 7 (гл. 85 «Жизнеописание Люй Бувэя»)
• Сыма Цянь. Исторические записки. Перевод Р. В. Вяткина. т. 8 (гл.86 «Жизнеописания мстителей: жизнеописание Цзин Кэ»)
• Сыма Цянь. Исторические записки. Перевод Р. В. Вяткина. т. 8 (гл. 87 «Жизнеописание Ли Сы»)
• Переломов Л. С. . Империя Цинь — первое централизованное государство в Китае (221—202 гг. до н. э.) // Академия наук СССР. Институт народов Азии. — М.:
• Ульянов, М. Ю. Цинь Шихуан и его армия — Восточная коллекция, 2007, с. 20-38.