Шрёдингер, Эрвин
Э́рвин Ру́дольф Йо́зеф Алекса́ндр Шрёдингер (нем. Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger; МФА: [ˈɛrviːn ˈʃrøːdɪŋɐ]; 1887 шеран 12 август, Вена — 1961 шеран 4 январь, циггахь) — австрийн физик-теоретик, квантан механика кхоьллинчарах цхьаъ, физикин Нобелин совгӀатан лауреат (1933 шо). Дукха дуьненна Ӏилманийн академишан декъашхо, царна йукъахь кхоьчу пачхьалкхара СССРн Ӏилманийн Академин декъашхо (1934 шо).
Эрвин Шрёдингер | |
---|---|
Erwin Schrödinger | |
![]() Эрвин Шрёдингер. 1933 шо | |
Вича тиллина цӀе | нем. Erwin Rudolf Josef Alexander Schrödinger |
Вина терахь | 1887 шеран 12 август |
Вина меттиг | Вена, Австро-Мажаройчоь |
Кхелхина терахь | 1961 шеран 4 январь (73 шо) |
Кхелхина меттиг | Вена, Австри |
Гражданалла | |
ГӀуллакхан тайпа | теоретически физика |
Да | Рудольф Шрёдингер |
Бераш | Рут Браунизер |
СовгӀаташ |
Физикин Нобелин совгӀат (1933 шо) |
Куьг таӀор |
![]() |
![]() |












СовгӀаташ
бӀаьра нисйан- Хайтингеран совгӀат (1920 шо)
- Маттеуччин мидал (1927 шо)
- Макс Планкан мидал (1937 шо)
- Орден «За заслуги перед Федеративной Республикой Германия»
- Эрвин Шрёдингеран мидал (1956 шо)
- Австрийн сийлахь знак «Ӏилманан а, исбаьхьаллан а» (1957 шо)
Виццавар
бӀаьра нисйан- Шрёдингеран цӀе тиллина Бетта тӀехь йолу кратеран а, беттан тогӀина а, астероидан а (13092 Schrödinger).
- Физикехь Шрёдингеран цициг аьлла квантан парадоксан цуьна цӀе тиллина.
- 1983 шарахь Австрехь арахийцира 1000 шиллинг мах болу ахча Шрёдингеран сурт тӀехь долуш. И ахча лелаш дара Австри еврон тӀе йаллалц.
- Шрёдингеран цӀе тиллина Венера цхьана майдана (Schrödingerplatz), йуккъера Ӏаламан Ӏилманан библиотекина Берлинского университета (Erwin-Schrödinger-Zentrum), 1993 шарахь кхоьллина Венин математически физикин институтан (Erwin-Schrödinger-Institut für Mathematische Physik).
- 1956 шарахь Австрийн Ӏилманийн академис хӀоттийра Эрвин Шрёдингеран цӀарах совгӀат (Erwin Schrödinger-Preis). Оцу совгӀатан хьалхара лауреат Шрёдингер ша хилира.
Сочинениш
бӀаьра нисйанКнигаш
бӀаьра нисйан- E. Schrödinger. Abhandlungen zur Wellenmechanik. — Leipzig, 1927.
- E. Schrödinger. Vier Vorlesungen über Wellenmechanik. — Berlin, 1928. Русский перевод: Э. Шрёдингер. Четыре лекции по квантовой механике. — Харьков — Киев, 1936.
- E. Schrödinger. Über Indeterminismus in der Physik. Zwei Vorträge zur Kritik der naturwissenschaftlichen Erkenntnis. — Leipzig, 1932.
- E. Schrödinger. What is Life? The Physical Aspect of the Living Cell. — Cambridge: University Press, 1944. Русский перевод: Э. Шрёдингер. Что такое жизнь? Физический аспект живой клетки. — 3-е изд. — Ижевск: РХД, 2002.
- E. Schrödinger. Statistical Thermodynamics. — Cambridge: University Press, 1946. Русский перевод: Э. Шрёдингер. Статистическая термодинамика. — Ижевск: РХД, 1999.
- E. Schrödinger. Gedichte. — Bonn, 1949. — томик поэзии Шрёдингера
- E. Schrödinger. Space-Time Structure. — Cambridge: University Press, 1950. Русский перевод: Э. Шрёдингер. Пространственно-временная структура Вселенной. — М.: Наука, 1986.
- E. Schrödinger. Science and Humanism. — Cambridge: University Press, 1952. Русский перевод: Э. Шрёдингер. Наука и гуманизм. — Ижевск: РХД, 2001.
- E. Schrödinger. Nature and the Greeks. — Cambridge: University Press, 1954. Русский перевод: Э. Шрёдингер. Природа и греки. — Ижевск: РХД, 2001.
- E. Schrödinger. Expanding Universes. — Cambridge: University Press, 1956. Русский перевод: Э. Шрёдингер. Пространственно-временная структура Вселенной. — М.: Наука, 1986.
- E. Schrödinger. Mind and Matter. — Cambridge: University Press, 1958. Русский перевод: Э. Шрёдингер. Разум и материя. — Ижевск: РХД, 2000.
- E. Schrödinger. Meine Weltansicht. — Wien, 1961. Русский перевод: Э. Шрёдингер. Мой взгляд на мир. — М.: Либроком, 2009.
Коьрта Ӏилманийн белхаш
бӀаьра нисйан- E. Schrödinger. Studien über Kinetik der Dielektrika, den Schmelzpunkt, Pyround Piezoelektrizität // Sitzungsberichte der Akademie der Wissenschaften der Wien. — 1912. — Vol. 121. — P. 1937—1973.
- E. Schrödinger. Über die Schärfe der mit Röntgenstrahlen erzeugten Interferenzbilder // Physikalische Zeitschrift. — 1914. — Vol. 15. — P. 79—86.
- E. Schrödinger. Grundlinien einer Theorie der Farbenmetrik im Tagessehen (Erste Mitteilung) // Annalen der Physik. — 1920. — Vol. 368 (63). — P. 397—426.
- E. Schrödinger. Grundlinien einer Theorie der Farbenmetrik im Tagessehen (Zweite Mitteilung) // Annalen der Physik. — 1920. — Vol. 368 (63). — P. 427—456.
- E. Schrödinger. Grundlinien einer Theorie der Farbenmetrik im Tagessehen (Dritte Mitteilung) // Annalen der Physik. — 1920. — Vol. 368 (63). — P. 481—520.
- E. Schrödinger. Über eine bemerkenswerte Eigenschaft der Quantenbahnen eines einzelnen Elektrons // Zeitschrift für Physik. — 1922. — Vol. 12. — P. 13—23.
- E. Schrödinger. Quantisierung als Eigenwertproblem (Erste Mitteilung) // Annalen der Physik. — 1926. — Vol. 384 (79). — P. 361—376. Русский перевод: Э. Шрёдингер. Квантование как задача о собственных значениях (первое сообщение) // УФН. — 1977. — Т. 122. — С. 621—632.
- E. Schrödinger. Quantisierung als Eigenwertproblem (Zweite Mitteilung) // Annalen der Physik. — 1926. — Vol. 384 (79). — P. 489—527.
- E. Schrödinger. Über das Verhältnis der Heisenberg-Born-Jordanschen Quantenmechanik zu der meinem // Annalen der Physik. — 1926. — Vol. 384 (79). — P. 734—756.
- E. Schrödinger. Quantisierung als Eigenwertproblem (Dritte Mitteilung) // Annalen der Physik. — 1926. — Vol. 385 (80). — P. 437—490.
- E. Schrödinger. Quantisierung als Eigenwertproblem (Vierte Mitteilung) // Annalen der Physik. — 1926. — Vol. 386 (81). — P. 109—139.
- E. Schrödinger. Über die Kraftfreie Bewegung in der relativistischen Quantenmechanik // Sitzungsberichte der Preussischen Akademie der Wissenschaften. — 1930. — P. 418—428.
- E. Schrödinger. Die gegenwärtige Situation in der Quantenmechanik // Naturwissenschaften. — 1935. — Vol. 23. — P. 807—812, 823—828, 844—849.
- E. Schrödinger. The proper vibrations of the expanding Universe // Physica. — 1939. — Vol. 6. — P. 899—912.
- E. Schrödinger. The final affine field laws // Proceedings of the Royal Irish Academy A. — 1947. — Vol. 51. — P. 163—179.
Цхьаболу белхаш оьрсийн маттахь
бӀаьра нисйан- Э. Шрёдингер. Волновая теория механики атомов и молекул // УФН. — 1927. — Т. 7. — С. 176—201.
- Э. Шрёдингер. Основная идея волновой механики // В. Гейзенберг, П. Дирак, Э. Шрёдингер. Современная квантовая механика. Три нобелевских доклада. — Л.—М.: ГТТИ, 1934. — С. 37—60.
- Э. Шрёдингер. Новые пути в физике: Статьи и речи. — М.: Наука, 1971.
- Э. Шрёдингер. Избранные труды по квантовой механике. — М.: Наука, 1976.
- Э. Шрёдингер. Компоненты энергии гравитационного поля // Эйнштейновский сборник 1980—1981. — М.: Наука, 1985. — С. 204—210.
Билгалдахарш
бӀаьра нисйанЛитература
бӀаьра нисйанКнигаш
бӀаьра нисйан- W. T. Scott. Erwin Schrödinger: an introduction to his writings. — Amherst: University of Massachusetts Press, 1967.
- M. Jammer. The philosophy of quantum mechanics. — John Wiley & Sons, 1974.
- М. Джеммер. Эволюция понятий квантовой механики. — М.: Наука, 1985.
- Д. Хоффман. Эрвин Шрёдингер. — М.: Мир, 1987.
- Schrödinger: Centenary Celebration of a Polymath / ed. C. W. Kilmister. — Cambridge: University Press, 1989.
- W. J. Moore. Schrödinger: Life and Thought. — Cambridge: University Press, 1989.
- Erwin Schrödinger: Phylosophy and the Birth of Quantum Mechanics / ed. M. Bitbol, O. Darrigol. — Editions Frontiers, 1992.
- Erwin Schrödinger's world view: the dynamics of knowledge and reality / ed. J. Götschl. — Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 1992.
- W. J. Moore. A Life of Erwin Schrödinger. — Cambridge: University Press, 1994.
- M. Bitbol. Schrödinger's philosophy of quantum mechanics. — Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 1996.
Статьяш
бӀаьра нисйан- W. Heitler. Erwin Schrödinger // Biographical Memoirs of the Fellows of the Royal Society. — 1961. — Vol. 7. — P. 221—228.
- Л. С. Полак. Эрвин Шредингер и возникновение квантовой механики // Э. Шрёдингер. Избранные труды по квантовой механике. — М.: Наука, 1976. — С. 347—392.
- Эрвин Шрёдингер // Ю. А. Храмов. Физики: Биографический справочник. — М.: Наука, 1983. — С. 302.
- P. K. Hoch, E. J. Yoxen. Schrdinger at Oxford: A hypothetical national cultural synthesis which failed // Annals of Science. — 1987. — Vol. 44. — P. 593—616.
- Эрвин Шрёдингер // Лауреаты Нобелевской премии: Энциклопедия. — М.: Прогресс, 1992.
- D. B. McLay. Lise Meitner and Erwin Schrödinger: Biographies of Two Austrian Physicists of Nobel Stature // Minerva. — 1999. — Vol. 37. — P. 75—94.
- J. Mehra. Erwin Schrödinger and the Rise of Wave Mechanics (in three parts) // J. Mehra. The Golden Age of Theoretical Physics. — Singapore: World Scientific, 2001. — P. 706—871.
- J. Mehra. The Einstein — Bohr debate on the completion of quantum mechanics and its description of reality // J. Mehra. The Golden Age of Theoretical Physics. — Singapore: World Scientific, 2001. — P. 1274—1318.
- A. T. Domondon. Bringing physics to bear on the phenomenon of life: the divergent positions of Bohr, Delbrück, and Schrödinger // Studies in History and Philosophy of Science Part C. — 2006. — Vol. 37. — P. 433—458.
Хьажоргаш
бӀаьра нисйанErwin Schrödinger Викилармехь |
- Профиль Эрвина Шрёдингера РlА официалан сайтехь
- Erwin Schrödinger (инг.). Информация на официальном сайте Нобелевского комитета. Nobelprize.org. ТӀекхочу дата: 2011 шеран 25 март. Архивйина 2011 шеран 18 августехь
- J. J. O'Connor, E. F. Robertson. Erwin Schrödinger (инг.). MacTutor History of Mathematics archive. University of St Andrews. ТӀекхочу дата: 2011 шеран 25 март. Архивйина 2011 шеран 18 августехь
ХӀара чекхбаккханза йаззам бу. ГӀодехьа Википедина, хӀара йаззам тӀебуьзна. |