АЦШ коьрта шахьрийн исписка
ХӀокху йаззамехь йу АЦШ карара а, хилла а къоман, субкъаьмнийн коьрта шахьарш, ткъа кхин а хилла колонеш, мехкаш, паччахьаллаш, хӀинца штаташ йина.
Тайп-тайпана хенахь тайп-тайпана регионашкахь коьрта шахьарш цхьаьна гӀалара кхечу гӀала дехьайоккхуш хилла, иштта процессаш хуьлу бахархой сиха тӀекхета йа политикин хьал цхьаьнаэшшара доцу регионашкахь. Уггаре хьалха иза амалехь дара XIX бӀешарна, оцу хенахь йехкира дукха керла штаташ, цигахь хуьлура коьрта шахьар харжаран процесс.
Къаьмнийн коьрта шахьарш
бӀаьра нисйанАЦШ карара коьрта шахьар 1800 шарахь дуьйна Вашингтон йу.
АЦШ историн коьрта шахьарш
бӀаьра нисйан- Филадельфи, Пенсильвани: 1774 5 сентябрера 1774 24 октябрь кхаччалц, цул тӀаьхьа 1775 10 майра 1776 12 декабрь.
- Балтимор, Мэриленд: 1776 20 декабрера 1777 27 февраль кхаччалц
- Филадельфи, Пенсильвани: 1777 4 мартера 1777 18 сентябрь кхаччалц
- Ланкастер, Пенсильвани: 1777 27 сентябрь (цхьа де)
- Йорк, Пенсильвани: 1777 30 сентябрера 1778 27 июнь кхаччалц
- Филадельфи, Пенсильвани: 1778 2 июлера 1783 21 июнь кхаччалц
- Принстон, Нью-Джерси: 1783 30 июнера 1783 4 ноябрь кхаччалц
- Аннаполис, Мэриленд: 1783 26 ноябрера 1784 19 август кхаччалц
- Трентон, Нью-Джерси: 1784 1 ноябрера 1784 24 декабрь кхаччалц
- Нью-Йорк, Нью-Йорк: 1785 11 январера 1790 12 август кхаччалц
- Филадельфи, Пенсильвани: 1790 6 декабрера 1800 14 май кхаччалц
- Вашингтон, Колумби гуо: 1800 шеран 17 ноябрера таханалца.
АЦШ йукъайахна историн пачхьалкхийн коьрта шахьраш
бӀаьра нисйан.svg){kind=small}
Америкин Конфедеративан Штатийн шен исторехь кхоъ коьрта шахьар хилла:
1845 шарахь Цхьаьнатоьхна Штатех дӀатохалц Техас маьрша пачхьалкх йара, йовзара Республика Техас аьлла. Цуьнан коьрта шахьраш йара тайп-тайпанчу хенахь ворхӀ гӀала:
- Бразос-тӀера-Вашингтон, 1836
- Харрисбург, 1836
- Галвестон, 1836
- Веласко, 1836
- Уэст-Колумби, 1836
- Хьюстон, 1837—1839
- Остин, 1839—1845
1898 шарахь АЦШ мохк хилале, Гавайш маьрша пачхьалкх хилла. Оцу хенахь коьрта шахьраш хилла ши гӀала:
- Лахаина, 1820—1845 (Гавайн паччахьалла)
- Гонолулу, 1845—1894 (Гавайн паччахьалла); 1894—1898 (Республика Гавайш)
Штатийн административан йаккъаш
бӀаьра нисйанАЦШ штатийн административан йаккъийн исписка ца хийцайелла 1910 шарахь дуьйна, хӀетахь Оклахомин административан йукъ дехьайаьккхира Гатрера Оклахома-Сити. Оцу терхьал тӀаьхьа АЦШан беа махкана штатийн статус йелла (Аризона, Нью-Мексико, Аляска, Гавайш), амма административан йаккъаш 1910 шарахь хӀинца йерш йара.
Гергарчу хенахь АЦШ цхьанне а штатан административан йукъ хийцалур йу аьлла меттиг бац — иза хийцар харже хӀума ду.
АЦШ 50 штатах 17 бен йац (Айдахо, Айова, Аризона, Арканзас, Гавайш, Джорджи, Малхбузен Виргини, Индиана, Колорадо, Массачусетс, Миссисипи, Огайо, Оклахома, Род-Айленд, Къилба Каролина, Юта) административан йукъ уггаре йоккха шахьар.
Билгалдахарш:
- Карара штатийн административан йаккъаш билгалйаьхна стомма зорбанца.
- Мехкийн административан йаккъаш билгалйаьхна цамзанца.
- Шеро гойту, шахьар маца хилла административан йукъ.
| Штат | Административан йукъ | Терахь | Билгалдахарш |
|---|---|---|---|
| Айдахо Штат йу 1890 шарахь дуьйна. |
Льюистон | 1863 | Айдахо мехкан административан йукъ |
| Бойсе | 1864 | ||
| 1890 | Штатан административан йукъ | ||
| Айова Штат йу 1846 шарахь дуьйна. |
Берлингтон | 1837 | Висконсин мехкан административан йукъ |
| 1838 | Айова мехкан административан йукъ | ||
| Айова-Сити | 1841 | ||
| 1846 | Штатан административан йукъ | ||
| Де-Мойн | 1857 | ||
| Алабама Штат йу 1819 шарахь дуьйна. |
Сент-Стефенс | 1817 | Алабама мехкан административан йукъ |
| Хантсвилл | 1819 | Штатан административан йукъ | |
| Кахаба | 1820 | ||
| Таскалуса | 1826 | ||
| Монтгомери | 1846 | Штатан административан йукъ, 1861 шо кхаччалц — коьрта шахьар АКШ | |
| Аляска Штат йу 1959 шарахь дуьйна. |
Ситка | 1808 | Оцу заманахь Новоархангельск — оьрсийн Аляскин йукъ |
| 1867 | Аляска департаментан административан йукъ | ||
| 1900 | Аляска гуонан административан йукъ | ||
| Джуно | 1906 | ||
| 1959 | Штатан административан йукъ | ||
| Аризона Штат йу 1912 шарахь дуьйна. |
Прескотт | 1864 | Аризона мехкан административан йукъ |
| Тусон | 1867 | ||
| Прескотт | 1877 | ||
| Финикс | 1889 | ||
| 1912 | Штатан административан йукъ | ||
| Арканзас Штат йу 1836 шарахь дуьйна. |
Арканзас-Пост | 1819 | Арканзас мехкан административан йукъ |
| Литл-Рок | 1821 | ||
| 1836 | Штатан административан йукъ | ||
| Вайоминг Штат йу 1890 шарахь дуьйна. |
Шайенн | 1869 | Вайоминг мехкан административан йукъ |
| 1890 | Штатан административан йукъ | ||
| Вашингтон Штат йу 1889 шарахь дуьйна. |
Орегон-Сити | 1848 | Орегон мехкан административан йукъ |
| Сейлем | 1851 | ||
| Олимпия | 1853 | Вашингтон мехкан административан йукъ | |
| 1889 | Штатан административан йукъ | ||
| Вермонт Штат йу 1791 шарахь дуьйна. |
Уинсор | 1777 | Республика Вермонтан коьрта шахьар |
| 1791 | Штатан административан йукъ | ||
| Монтпилиер | 1805 | ||
| Виргини Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Джеймстаун | 1619 | Виргини колонин административан йукъ |
| Уильямсберг | 1699 | Виргини колонин административан йукъахь, йуьхьанца олура Мидл Плантэйшн | |
| 1776 | Штатан административан йукъ | ||
| Ричмонд | 1780 | ||
| Ричмонд | 1861 | 1861 шеран 29 майа 1865 шеран 9 апрель кхаччалц — АКШ коьрта шахьар | |
| Данвилл | 1865 | 1865 шеран 3 - 10 апрелехь — АКШ коьрта шахьар | |
| Ричмонд | 1865 | Штатан административан йукъ | |
| Висконсин Штат йу 1848 шарахь дуьйна. |
Белмонт | 1836 | Висконсин мехкан административан йукъ |
| Берлингтон | 1837 | Висконсин мехкан административан йукъ, хӀинца Айовин дакъа | |
| Мадисон | 1838 | Висконсин мехкан административан йукъ | |
| 1848 | Штатан административан йукъ | ||
| Гавайш Штат йу 1959 шарахь дуьйна. |
Лахаина | 1820 | Гавайш паччахьаллин коьрта шахьар |
| Гонолулу | 1845 | ||
| 1894 | Республика Гавайшан коьрта шахьар | ||
| 1898 | Гавайш мехкан административан йукъ | ||
| 1959 | Штатан административан йукъ | ||
| Делавэр Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Нью-Касл | 1704 | Делавэр колонин административан йукъ |
| Довер | 1777 | Штатан административан йукъ | |
| Джорджи Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Саванна | 1733 | Джорджи колонин административан йукъ |
| 1777 | Штатан административан йукъ | ||
| Огаста | 1779 | ||
| Хердс-Форт (Вашингтон) | 1780 | ||
| Огаста | 1781 | ||
| Саванна | 1782 | ||
| Эбенезер | 1782 | ||
| Саванна | 1784 | ||
| Огаста | 1786 | ||
| Луисвилл | 1796 | ||
| Милледжвилл | 1807 | ||
| Мейкон | 1864 | ||
| Милледжвилл | 1865 | ||
| Атланта | 1868 | ||
| Малхбузен Виргини Штат йу 1863 шарахь дуьйна. |
Уилинг | 1863 | Штатан административан йукъ |
| Чарлстон | 1870 | ||
| Уилинг | 1875 | ||
| Чарлстон | 1885 | ||
| Иллинойс Штат йу 1818 шарахь дуьйна. |
Каскаския | 1809 | Иллинойс мехкан административан йукъ |
| Вандалия | 1819 | Штатан административан йукъ | |
| Спрингфилд | 1839 | ||
| Индиана Штат йу 1816 шарахь дуьйна. |
Винсеннес | 1800 | Индиана мехкан административан йукъ |
| Коридон | 1813 | ||
| 1816 | Штатан административан йукъ | ||
| Индианаполис | 1825 | ||
| Калифорни Штат йу 1850 шарахь дуьйна. |
Монтерей | 1777 | Калифорнин коьрта шахьар, тӀаьхьа Лакха Калифорни мехкан испанин а, мексикин а куьйгакӀела |
| Сан-Хосе | 1850 | Штатан административан йукъ | |
| Вальехо | 1852[1] | ||
| Бениша | 1853 | ||
| Вальехо | 1853[1] | ||
| Сакраменто | 1854 | ||
| Канзас Штат йу 1861 шарахь дуьйна. |
Пауни | 1855 | Канзас мехкан административан йукъ |
| Лекомптон | 1856 | Де-юре Канзас мехкан административан йукъ | |
| Топика | Де-факто Канзас мехкан административан йукъ | ||
| Топика | 1861 | Штатан административан йукъ | |
| Кентукки Штат йу 1792 шарахь дуьйна. |
Данвилл | 1780 | Виргинин Кентукки гуонан административан йукъ |
| Боулинг-Грин | 1861 | АКШ правительствон коьрта шахьар (1861 шеран ноябрера 1862 шеран февраль кхаччалц) | |
| Франкфорт | 1792 | Штатан административан йукъ | |
| Колорадо Штат йу 1876 шарахь дуьйна. |
Аурария | 1859 | Джефферсон мехкан административан йукъ |
| Колорадо-Спрингс | 1861 | Колорадо мехкан административан йукъ | |
| Голден | 1862 | ||
| Денвер | 1867 | ||
| 1876 | Штатан административан йукъ | ||
| Коннектикут Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Нью-Хейвен | 1701 | Колонин административан йукъ |
| 1776 | Штатан административан йукъ | ||
| Хартфорд | 1873 | ||
| Луизиана Штат йу 1812 шарахь дуьйна. |
Мобил-Бей | 1702 | Французийн колонин административан йукъ |
| Билокси | 1720 | ||
| Керла Орлеан | 1722 | Французийн а, испанхойн а колонин административан йукъ | |
| 1803 | Орлеанан мехкан административан йукъ | ||
| 1812 | Штатан административан йукъ | ||
| Дональдсонвилл | 1830 | ||
| Керла Орлеан | 1831 | ||
| Батон-Руж | 1849 | ||
| Опелоусас | 1862 | ||
| Шривпорт | 1863 | ||
| Керла Орлеан | 1865 | ||
| Батон-Руж | 1880 | ||
| Массачусетс Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Бостон | 1630 | Массачусетс Бэй колонин административан йукъ |
| 1776 | Штатан административан йукъ | ||
| Миннесота Штат йу 1858 шарахь дуьйна. |
Сент-Пол | 1849 | Миннесота мехкан административан йукъ |
| 1858 | Штатан административан йукъ | ||
| Миссисипи Штат йу 1817 шарахь дуьйна. |
Натчез | 1798 | Миссисипи мехкан административан йукъ |
| Вашингтон | 1802 | ||
| Натчез | 1817 | Штатан административан йукъ | |
| Джэксон | 1821 | ||
| Миссури Штат йу 1821 шарахь дуьйна. |
Сент-Луис | 1765 | Французийн колонин административан йукъ |
| 1804 | Миссури мехкан административан йукъ | ||
| Сент-Чарльз | 1821 | Штатан административан йукъ | |
| Джефферсон-Сити | 1826 | ||
| Мичиган Штат йу 1837 шарахь дуьйна. |
Детройт | 1805 | Мичиган мехкан административан йукъ |
| 1837 | Штатан административан йукъ | ||
| Лансинг | 1847 | ||
| Монтана Штат йу 1889 шарахь дуьйна. |
Баннак | 1864 | Монтана мехкан административан йукъ |
| Виргини-Сити | 1865 | ||
| Хелена | 1875 | ||
| 1889 | Штатан административан йукъ | ||
| Мэн Штат йу 1820 шарахь дуьйна. |
Портленд | 1820 | Де-юре штатан административан йукъ |
| Огаста | 1827 | ||
| Портленд | 1832 | Де-факто штатан административан йукъ | |
| Огаста | 1832 | Штатан административан йукъ | |
| Мэриленд Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Сент-Мэрис-Сити | 1634 | Мэриленд провинцин административан йукъ |
| Аннаполис | 1694 | Мэриленд провинцин административан йукъ | |
| 1777 | Штатан административан йукъ. 1783 – 1784 шерашкахь — АЦШ коьрта шахьар | ||
| Небраска Штат йу 1867 шарахь дуьйна. |
Омаха | 1854 | Небраска мехкан административан йукъ |
| Линкольн | 1867 | Штатан административан йукъ | |
| Невада Штат йу 1864 шарахь дуьйна. |
Карсон-Сити | 1861 | Невада мехкан административан йукъ |
| 1864 | Штатан административан йукъ | ||
| Нью-Джерси Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Элизабеттаун | 1686 | Нью-Джерси провинцин административан йукъ |
| Принстон | 1783 | Штатан административан йукъ. АЦШ коьрта шахьар | |
| Трентон | 1784 | Штатан административан йукъ. АЦШ коьрта шахьар 1784 шеран 1 ноябрера 24 декабрь кхаччалц | |
| Нью-Йорк Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Нью-Йорк | 1664 | Британин Нью-Йорк провинцин административан йукъ |
| Кингстон | 1777 | Штатан административан йукъ | |
| Харлей | 1777 | ||
| Покипси | 1777 | ||
| Нью-Йорк | 1788 | Штатан административан йукъ; АЦШ коьрта шахьар 1785—1788 а, 1789—1790 шерашкахь | |
| Олбани | 1797 | Штатан административан йукъ | |
| Нью-Мексико Штат йу 1912 шарахь дуьйна. |
Сан-Хуан | 1598 | Санта-Фе-де-Нуэво-Мехико провинцин административан йукъ |
| Санта-Фе | 1609 | ||
| 1821 | Нуэво-Мехико мехкан административан йукъ | ||
| 1850 | Нью-Мексико мехкан административан йукъ | ||
| 1912 | Штатан административан йукъ | ||
| Нью-Гэмпшир Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Портсмут | 1679 | Нью-Хэмпшир провинцин административан йукъ |
| Эксетер | 1775 | Штатан административан йукъ | |
| Конкорд | 1808 | ||
| Огайо Штат йу 1803 шарахь дуьйна. |
Маритта | 1788 | Къилбаседа-Малхбузен мехкан административан йукъ |
| Чилликоте | 1800 | ||
| 1803 | Штатан административан йукъ | ||
| Зейнсвилл | 1810 | ||
| Чилликоте | 1812 | ||
| Колумбус | 1816 | ||
| Оклахома Штат йу 1907 шарахь дуьйна. |
Гатри | 1889 | Оклахома мехкан административан йукъ |
| Гатри | 1907 | Штатан административан йукъ | |
| Оклахома-Сити | 1910 | ||
| Орегон Штат йу 1859 шарахь дуьйна. |
Орегон-Сити | 1848 | Орегон мехкан административан йукъ |
| Сейлем | 1851 | ||
| Корвалис | 1855 | ||
| Сейлем | 1855 | ||
| Сейлем | 1859 | Штатан административан йукъ | |
| Пенсильвани Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Филадельфи | 1682 | Пенсильвани провинцин административан йукъ |
| 1776 | Штатан административан йукъ 1776—1783, 1790—1800 шерашкахь — АЦШ коьрта шахьар | ||
| Ланкастер | 1799 | Штатан административан йукъ, АЦШ коьрта шахьар 1777 шарахь дуьйна | |
| Йорк | АЦШ коьрта шахьар 1777—1778 шерашкахь | ||
| Гаррисберг | 1812 | Штатан административан йукъ | |
| Род-Айленд Штат йу 1776 шарахь дуьйна |
Провиденс | 1776 | Штатан административан йукъ |
| Къилбаседа Дакота Штат йу 1889 шарахь дуьйна. |
Янктон | 1861 | Дакота мехкан административан йукъ, хӀинца Къилба Дакотин дакъа |
| Бисмарк | 1883 | Дакота мехкан административан йукъ | |
| 1889 | Штатан административан йукъ | ||
| Къилбаседа Каролина Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Чарлстон | 1670 | Колонин административан йукъ |
| Нью-Берн | 1712 | ||
| 1776 | Штатан административан йукъ | ||
| Роли | 1794 | ||
| Теннесси Штат йу 1796 шарахь дуьйна. |
Роки-Маунт | 1790 | Къилба-Малхбузен мехкан административан йукъ |
| Ноксвилл | 1791 | ||
| 1796 | Штатан административан йукъ | ||
| Кингстон | Штатан административан йукъ 1807 шеран цхьаьна дийнахь | ||
| Нашвилл | 1812 | Штатан административан йукъ | |
| Мерфрисборо | 1818 | ||
| Нашвилл | 1826 | ||
| Техас Штат йу 1845 шарахь дуьйна. |
Лос-Адеас | 1721 | Колонин административан йукъ, хӀинца Луизианин дакъа |
| Сан-Антонио-де-Бехар | 1772 | Колонин административан йукъ | |
| Сальтильо | 1824 | Штатан административан йукъ Коауила а, Техас а | |
| Монклова | 1833 | ||
| Бразос-тӀера-Вашингтон | 1836 | Республика Техасан коьрта шахьар | |
| Галвестон | 1836 | Республика Техасан ханна йолу коьрта шахьар | |
| Харрисбург | 1836 | ||
| Веласко | 1836 | ||
| Уэст-Колумби | 1836 | ||
| Хьюстон | 1837 | Республика Техасан коьрта шахьар | |
| Остин | 1839 | Республика Техасан коьрта шахьар, 1839 шо кхачале Ватерлоо олура | |
| 1845 | Штатан административан йукъ | ||
| Флорида Штат йу 1845 шарахь дуьйна. |
Сент-Огастин (Сан-Агустин) | 1565 | Испанхойн Флорида колонин административан йукъ |
| 1821 | Флорида мехкан административан йукъ; британин Малхбален Флоридин коьрта шахьар | ||
| Пенсакола | Флорида мехкан административан йукъ; британин Малхбузен Флоридин коьрта шахьар | ||
| Таллахасси | 1824 | Флорида мехкан административан йукъ | |
| 1845 | Штатан административан йукъ | ||
| Къилба Дакота Штат йу 1889 шарахь дуьйна. |
Янктон | 1861 | Дакота мехкан административан йукъ |
| Бисмарк | 1883 | Дакота мехкан административан йукъ, хӀинца Къилбаседа Дакотин коьрта шахьар | |
| Пирр | 1889 | Штатан административан йукъ | |
| Къилба Каролина Штат йу 1776 шарахь дуьйна. |
Чарлстон | 1670 | Колонин административан йукъ |
| 1776 | Штатан административан йукъ | ||
| Колумби | 1786 | ||
| Юта Штат йу 1896 шарахь дуьйна. |
Филлмор | 1850 | Юта мехкан административан йукъ |
| Солт-Лейк-Сити | 1858 | ||
| 1896 | Штатан административан йукъ |
Хьажа кхин а
бӀаьра нисйанБилгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ 1 2 Город Вальехо на сайте «CityTownInfo.com» (инг.). — Информация о городе. ТӀекхочу дата: 2011 шеран 4 декабрь. Архивйина 2012 шеран 17 февралехь