ДегӀастанан пачхьалкхан хьехархойн университет
Де́гӀастанан пачхьа́лкхан хье́хархойн университе́т (ДПХьУ) — ХӀинжа-ГӀалара лакхара дешаран меттиг, ДегӀастанан йаккхийчарех университет.
| ДегӀастанан пачхьалкхан хьехархойн университет (ЛД ФПБДКх ВО ДПХьУ) | |
|---|---|
 | |
| сурт | |
| Дацдар | ЛД ФПБДКх ВО ДПХьУ |
| Халкъашна йуккъера цӀе | Dagestan State Pedagogical University |
| Хьалхара цӀе | ДегӀастанан пачхьалкхан хьехархойн институт |
| Кхоьллина шо | 1917, 1931 |
| Тайпа | Пачхьалкхан |
| Ректор | П.Я. Федотова |
| Лаьтта меттиг |
 Росси, ХӀинжа-ГӀала |
| Юридически адрес | 367003, Республика ДегӀаста, ХӀинжа-ГӀала, Мухьаммад ЯрагӀин ур., 57-гӀа цӀа |
| Сайт | http://dgpu.net/ |
Университет кхоьллина 1917 шеран 12 ноябрехь; метахӀоттийна 1931 шарахь.
Студентийн барам 15 эзар сов стаг. Университетан 1 филиал йу республикехь — Дербент гӀалахь. ЛДМ структурехь йу 5 институт, 15 факультет, 70 кафедра, 2 лдмашна йукъара центр, 42 говзаллин аспирантура, 5 Ӏилманан лаборатори, 4 говзаллица диссертацин кхеташо.
Истори нисйе бӀаьра
ДАССР Лакхара Кхеташонан Президиуман 1951 шеран 31 июлехь арадаьллачу омарца, ДегӀастанан зударийн хьехархойн институтан ДегӀастанан халкъан поэтан Г. Цадасин цӀе йелла.
ДАССР ХККх 1954 шеран 4 августан № 285 йолу сацамца ДегӀастанан зударийн хьехархойн институтах йо ДегӀастанан пачхьалкхан зударийн хьехархойн институт.
1964 шарахь зударийн хьехархойн институтах йира ДегӀастанан пачхьалкхан хьехархойн институт[1], ткъа 1994 шарахь ДегӀастанан пачхьалкхан хьехархойн университет[2].
1972 шарахь хьехархойн институтан йелла РСФСР Лакхара Кхеташонан сийлахь грамота, серладахарехь лакхара кхиамашна а, хьехархойн ламасташ дуккха шарашкахь кхиорна а Юбилейн «50 шо ССРС» мидал а.
Российн дешаран а, Ӏилманан а министро Фурсенко Андрейс «100 къам» журналехь ДегӀастанан пачхьалкхан хьехархойн институт цӀе йаьккхира йерриг КъФГхь студентийн барамца шолгӀа йу аьлла.[3]
2008 шарахь университетан совгӀат дина Сийлахь Грамотица Йерригроссийн къоман « Российн 100 дика лдм» регистр чу а йоккхуш[4].
Университето кечбо 34 говзаллица диплом долу говзанчаш, 9 агӀонан бакалавраш, 4 агӀонан магистраш.
Университето арахецна студентех тӀаьхьа гӀарабевлларш нисйе бӀаьра
- Абдуллаев, Шахмардан Гасан-Гусейнович (1911—1996) — гӀумкийн советийн актёр, гӀазгӀумкийн йаздархо а, драматург а.
- Гаджиев, Булач Имадутдинович (1919—2007) — ССРС халкъан хьехархо, ДегӀастанан а, РСФСР а хьакъ долу хьехархо, Ленинан Орденан кавалер, мохк-Ӏамориг а, йаздархо а.
- Магомедбекова, ЗахӀидат Магомедовна (1920—1999) — дегӀастаӀамориг.
- Магомедов, Мухьаммад-Ӏали Магомедович (1930) — Республика ДегӀастанан Пачхьалкхан Кхеташонан председатель (1994—2006).
- Алиева, Фазу Гамзатовна (1932—2016) — советийн а, российн а жӀайн поэтесса, ДегӀастанан халкъан поэтесса (1969), прозаик а, публицист а.
- Казиева, Хамис Абдусаламовна (1932) — Социалистийн Къинхьегаман Турпалхо (1968).
- Маллаев, Джафар Михайлович (1949) — Ӏилманча-дефектолог.
- Гарунов, Ӏалауддин Рамазанович (1956) — исбаьхьалча, скульптор, суртдиллархо, график.
- Лапина, Светлана Михайловна (1978) — российн йайнатлеткахо.
- Омарова, Патимат Омаровна (1974) —илманча-дефектолог.
- Ганачуева, Саният Ганачуевна (1977) — дуьххьарлера российн паргӀата кепара латарехь дуьненан чемпионка (1995), Российн чемпионка (1995), Европин хьалхеяккхаран детин совгӀатхо (1995).
- Ракита, Марк Семёнович (1938) — спортхо, фехтованехь (къалдам) 2-зза Олимпийн чемпион (1964 а, 1972 а), Олимпиадин 2-зза детин совгӀатхо (1968 а, 1972 а). 6-зза дуьненан чемпион.
- Назлымов, Владимир Аливерович (1945) — спортхо, фехтованехь (къалдам) 3-зза Олимпийн чемпион (1968; 1976;1980); Олимпиадин 2-зза детин совгӀатхо (1972 а, 1976 а), борзанан совгӀатхо (1972). 10-зза дуьненан чемпион.
- Агабалаев, Мелик-Мамед Агабалаевич (1959) — исбаьхьалча.
Билгалдахарш нисйе бӀаьра
- ↑ Постановление Совета Министров РСФСР № 1467 от 30 декабря 1963 г.
- ↑ *Распоряжение Правительства Российской Федерации № 1691-Р от 11 сентября 1992 г.
- Приказ Государственного комитета РФ по высшему образованию № 699 от 12 июля 1994 г.
- Приказ Министерства образования РФ № 200 от 27 июля 1994 г.
- ↑ Дагестанский государственный педагогический университет - обзор и отзывы. edunews.ru. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 19 май.
- ↑ ДГПУ, Дагестанский государственный педагогический университет | Каталог вузов 2019 | портал Образование в России. Russiaedu. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 19 май.