Бениаминов, Александр Давидович

Бениами́нов Алекса́ндр Дави́дович (1903—1991) — советийн а, америкин а театра, кинон актёр. РСФСР Халкъан артист (1968).

Бениаминов Александр
Бениаминов Александр Давидович
Вина терахь	1903 шеран 4 (17) июнь({{padleft:1903|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:17|2|0}})
Вина меттиг	Соьлжа-ГӀала, Теркан область, Российн импери
Кхелхина терахь	1991 шеран 22 март({{padleft:1991|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:22|2|0}}) (87 шо)
Кхелхина меттиг	Нью-Йорк
Гражданалла	ССРС →  АЦШ
Корматалла	актёр
Жигара шераш	1920—1984
Театр	ЛКТ
СовгӀаташ	Кеп:Кёнигсберг йаккхарна мидал
IMDb	ID 0073092

Биографи

Бениаминов Александр вина 1903 шарахь Соьлжа-ГӀалахь, 1922 шарахь чекхйаьхна Батумин центран белхалойн клубан Драман курсаш.

1923-1926 шерашкахь дешна ГИТИСехь.

1920 шарахь, Кисловодскехь, кхайкхира «Бронарте» («Кхерста халкъан театр»), оцу хенахь цуьнан куьйгаллехь вара хирволу кинорежиссёр Григорий Рошаль. ГИТИСехь доьшучу шерашкахь «Синяя блуза» чохь гайтамаш бира, цуо ловзайора сатиран амалера лоьмарш: буффонадаш, пародеш. Режиссёра Гутман Давида кхайкхина, болх бира Ленинградан сатиран театрехь (1927—1930), цигахь кхоллаелира цуьнан артиста эксцентрин говзалла.

1930-гӀа шераш дуьйлалуш болх бира Ленинградан мюзик-холлера Экспериментан пхьолгӀийн труппехь, 1936—1937 — эстрадехь.

1937 - 1941 шерашкахь — куьйгаллехь Акимов Н. П. волу Ленинградан Комедин театран актёр, цигахь ша гайтина ша кӀорге йолу комедин, лирикан-комедин, драман амалан говзанча.

Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом болалуш кхолла а кхоьллина, коьрте хӀоьттира Фронтан миниатюрийн театран, цуо ловзийра дуккха а кегийра сатиран ролаш. Цул тӀаьхьа хилира Ленинградан Балтийн флотан цӀийнан артист. Махкахь А. Т. Твардовскийн «Василий Тёркин» поэман кийсигаш йоьшуш гайтамаш бина дуьххьарчех цхьаъ.

ССКП декъашхо 1946 шарахь дуьйна (кхечу хаамашца 1941 шарахь дуьйна)

1946 шарахь кхин а йухавирзира Ленинградан комедин театре, цигахь болх бира 1970-гӀа шераш чекхдовлалц. Н. Акимовн Комедин театро деира шеко йоцуш хьекъале ойла ца янлучу кепара сий. Цуо ловзийра Мальволион роль «ШийтталгӀа буса» чохь, Валерион роль «Валенсин жеро» чохь, финансийн министран роль «ӀиндагӀаш» чохь, Эрнести роль «Физикаш» чохь.

1949 шарахь Н. Акимовн питанаш дина, иза комедин театрера дӀаваьлча, А. Бениаминовс цунна чохь жигара дакъа лецира.

Селхана Акимовн сужданаш деш, хьесталуш, иза уьйуш хилла нах, хӀинца гӀевттира омар делча санна. (…) тӀаккха гӀаьттира Николай Павловича актер вина, говза волу Беньяминов. Беньяминов, вевзаш волу уггаре хьалхара Комедин театран трюкач санна, иза бахьнехь Николай Павловича гуттара дов а дора цунна, гӀаьттина волавелира реза воцуш дийца, Акимовс дуккха ашерашкахь шен шовзалла йохаяр. (Перестройкан шерашкахь сан цхьаьна Америке йахарехь сунна гайтира, мухажир хиллачу, Беньяминовн жайна, цунна тӀаьхь йаздора, ша Акимовца цхьаьна политика бахьнехь хьийзорах лаьцна).

Кинематограф

Бениаминов Александр 1931 шарахь дуьйна кинохь ву, волавелира режиссёран М. А. Авербахан «Кровь земли» («Лаьттан цӀий») суьрт тӀиера. ГӀаравелира инкассаторан вастехь («Семь стариков и одна девушка» (ВӀархӀ воккха стаг а, цхьа йоӀ а)) а, акхарой Ӏамориг («Полосатый рейс» («ТоргӀала рейс»)). А. Д. Бениаминовн тӀаьххьара роль — Ивановн деда америкин фильмехь «Москва на Гудзоне» (Москох Гудзон тӀаьхь). Кинохь цуьнан дийзира дукхах дерг эпизодашкара ролаш ловзор.

1978 шарахь кхелхира АЦШ. Цигахь комедин кино «Москва на Гудзоне» (Москох Гудзон тӀаьхь) йоккхуш дакъалецира цхьаьна С. В. Крамаровца а, И. З. Баскинца а. Бениаминов кхелхинчул тӀаьхьа цуьнан фамили дӀайаьккхира иза чохь хиллачу цхьацца фильмашкара, масала, «Семь стариков и одна девушка» (ВӀархӀ воккха стаг а, цхьа йоӀ а), «Соломенная шляпка» (Ченан шляпа). Ткъа «Мы с вами где-то встречались» (Вай цхьанхьа гина-кха) а, «Дон-Кихот» а фильмашкара телевизион чухула гойтуш дӀахадийра актер волу кийсиг.

АЦШ цуо чекхъдаьккхира жайна «Артистан фронтан могӀанаш», цунна чохь цуо йаздина шен Акимов Николайца балхах, театран хиламех лаьцна.

Ленинградан Комедин театрера ролаш

1) 1937 — «Зуламан дешан ишкол» Шеридан Ричардан — Реж.-хӀот.: Акимов Николай — сэр Питер Тизл

2) 1937 — «Оршот дийнахь 8 даьлча» Кауфман Джордж, Фарбер Эдна — Реж.-хӀот.: Корф Рафаилан — Мушет

3) 1937 — «Терентий Иванович» Свирин Юрийн — Реж.-хӀот.: Акимов Николай — Фома

4) 1938 — «ШийтталгӀа буьйса» Шекспир Уильяман — Реж.-хӀот.: Акимов Николай — Мальволио

5) 1939 — «Валенсин жеро» Лопе де Веган — Реж.-хӀот.: Акимов Николай — Валерио

6) 1940 — «ӀиндагӀ» Шварц Евгенийн — Реж.-хӀот.: Акимов Николай — Финансийн министр

7) 1940 — «Шамбодэ станци» Лабиш Эженан — Реж.-хӀот.: Гаккель Евгений — Арсен

• «Остров мира» (Машаран гӀайре), авт. Евг. Петров (1947 шо), реж. а, худ. а Н. Акимов, роль — италин граф Ламперти;
• «С любовью не шутят» (Безамца забарш ца йо), авт. П. Кальдерон (1948), реж. а, худ. а Н. Акимов, роль — Москатель;
• «Потерянное письмо» (Дайна кехат), авт. Караджале (1952 шо), реж. Ю. Юрский, худ. Г. Флоренский, роль — Данданаке;
• «Сын рыбака» (Овхочун кӀант), авт. В. Гусев — (1953 шо), реж. Л. Рудник, роль — жима къу;
• «Помпадур и помпадурши» (Помпадур а, помпадур-аьзни а), авт. Салтыков-Щедрин (1954 шо), Г. А. Товстоноговн инсценировка а, хӀоттор а, роль — хьаькам Бламанже;
• «Дядюшкин сон» (Девешин гӀан), авт. Ф. М. Достоевский (1955 шо), П. Марковн, К. Котлубайн, И. Горчаковн инсценировка, реж. В. Васильев, роль — эла;
• «Призраки» (БӀарлагӀа), авт. Э. де Филиппо (1958 шо), реж. Н. Акимов, роль — Паскуале Лойяконо;
• «Пёстрые рассказы»: «Бумажник», «Водевиль» («Къорза дийцарш»: «Бумаьштиг», «Водевиль») А. П. Чеховн (1959 ш. 28 декабрехь — премьера), хӀоттор а, кечйар а — Акимов Николай, ролаш — Балабайкин, Ясносердцев;
• «…Опаснее врага» («…МостагӀчул кхераме») авт. Д. Аль, Л. Раков (1961 шо), хӀоттор — Н. Лившицан, роль — Иззагардинер;
• «Физики» («Физикаш»), авт. Ф. Дюрренматт (1962 шо), реж. Н. Лившиц, роль — Эрнест;
• «Двенадцатая ночь» («ШийтталгӀа буьйса»), авт. У. Шекспир (1938 а, 1964 а шераш), реж. Н. Акимов, роль — Мальволио (1938 шеран цхьаьна актёра ловзийна 1964 шарахь йухайаьккхинчу фильмехь роль);
• «Искусство комедии» («Комедин говзалла»), авт. Эдуардо де Филиппо (1966 шо), реж. И. Гриншпун, роль — Кампезе;
• «Звонок в пустую квартиру» («Яьсса хӀусаме гаргол»), Д. Угрюмовн (1967 шо), хӀоттор — Акимов Николайн, роль — Кофман;
• «Цилиндр» Эдуардо де Филиппо (1968 шо), хӀоттор — И. Гриншпунан, роль — Агостино.

Фильмографи

1. 1931 — Лаьттан цӀий («Азе кор») — белхало Быстров
2. 1936 — ЙоӀ ирахь Ӏан йаха сихаелла — телеграфист
3. 1938 — ТкъесналгӀа шо — дирижёр
4. 1938 — ТуьтмӀаьжиг — дирижёр
5. 1939 — Къонахалла — Юсуф
6. 1954 — Вай цхьахьа гина-кха — фотограф
7. 1957 — Дон Кихот — жаӀу
8. 1960 — Ваха кхоьллинарг — хьераваьлла воккха стаг
9. 1961 — ТоргӀала рейс — акхарой Ӏамориг
10. 1961 — Неха бумаьштиг — массовик
11. 1961 — Къорза дийцарш — хьаькам Ясносердцев
12. 1963 — Каин XVIII — Ӏилманча
13. 1963 — ЧК белхало — накъост Фельцер
14. 1963 — Вилсапедаш къарйийриш — режиссёр
15. 1963 — Шуркас хӀорд хоржу — капитан Георгий Петрович
16. 1965 — Хорбазийн рейс — Гайдамович
17. 1968 — ВорхӀ воккха стаг а, цхьа йоӀ а — Анисов Сергей Сергеевич, инкассатор
18. 1970 — Дачехь — тӀеман дирижёр
19. 1971 — Комиссар Берлахан тӀаьххьара болх — Форчиг, журналист
20. 1972 — Гуттара хьалха чекхдевллачу денойн гӀуллакхаш — ваша Яша
21. 1974 — Чен шляпа — ваша Везине
22. 1974 — Паччахьан кӀант Проша — Мопс
23. 1976 — Ӏовдал-Иванушка Ӏаламатан тӀаьхьа муха вахара — Лука
24. 1977 — Веснухинан ойланаш — вагонлелорхо
25. 1979 — Гварнерин квартет — Сухлинский Исаак Соломонович, Абин да
26. 1984 — Москох Гудзонехь — Ивановн деда

Сийлахь цӀераш а, совгӀаташ а (хронологин низамехь)

• РСФСР Хьакъдолу артист (1939 шеран 11 мартехь)
• «Сийлаллин билгало» орден (1939 шеран 11 мартехь)
• ЦӀен Седан орден (1943 шеран 3 январехь)
• «Ленинград ларйарна» мидал (1944)
• Даймехкан тӀеман II тӀегӀан орден (1945 шеран 12 ноябрехь)
• «Кёнигсберг йаккхарна» мидал (1945 шеран 1 декабрехь)
• «1941—1945 шерашкахь Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамтӀехь Германи эшайаран» мидал (1945)
• «Ленинградан 250 шо кхачарна иэсан» мидал (1957)
• РСФСР Халкъан артист (1968 шеран 8 августехь)
• «Сийлаллин билгало» орден (1974 шеран 5 июнехь)

Литература

• Янковский М. О. Александр Бениаминов. Орденоносец. — Л., 1939
• Янковский М. О. Александр Бениаминов // Искусство и жизнь., 1940. — № 4. С.44-46
• Куликова К. Александр Бениаминов. Л.: М., 1960
• Александр Бениаминов. Актёры без грима. — М., 1995
• Уварова Е. Д., Эстрада в России. XX век: энциклопедия. — М.: Olma Media Group, 2004. — 861 с. — С. 70