Йиппар

Йиппар
Йиппар
	; Йиппар. ; Ораматан кеп.
Ӏилманан классификаци
Домен:	Эукариоташ
Дуьне:	Ораматаш
Дакъа:	Magnoliopsida
ТӀера къеп:	Asteranae
Къеп:	Apiales
Доьзал:	Apiaceae
Бухара доьзал:	Apioideae
Триба:	Apieae
Тайпа:	Foeniculum
Дуьненайукъара Ӏилманан цӀе
	Foeniculum Mill., 1754
Номенклатуран тайпа
	Foeniculum vulgare Mill., 1768 — Йиппар
ITIS	29509
NCBI	2849586
EOL	585008

Йиппар (лат. Foenīculum, оьрс. Фенхель)) — Четарнаш (Apiaceae) доьзалера шина- а, дукха а шерийн орамат бецан тайпана жима орамат.

Ботаникан сурт

ГӀад нийса лаьтта, геннаш долуш ду, локхалла 2 м гергга.

Орам чӀукепара, стомма, урчакхкепара.

ГӀаш кхузза я деазза месашца декъна.

Кедалг къаьсташ йоцучу цергашца, жаз можа, шуьйра хӀоакепара, боьххьехь шуьйра кӀаг бу, циггахь дакъолг ду чухьовзийна.

ХӀу хӀоакепара-дехуо, пурхнехьа гоьрга, аххӀу 5 дика къаьстачу аьрта сенца, агӀонашкара — кӀеззиг сов озийна, кхуллу юткъа тӀамкепара йист, 1000 хӀун масса 5—6 г.

Лелор

Культивацию ширачу заманара дуьйна юурган а, дарбанан а орамат.

Эфирдаьттан (хӀушца 6,5 % эфиран даьтта ду, юкъахь 40-60 % анетол а долуш), чоман орамат. Хьожано дагайоуьйту цица а, эстрагон а.

Йиппаран эфиран даьтта леладо медицинехь, парфюмерин-косметикан, сабадаран промышленностехь, ветеринарихь; хӀуш а, эфиран даьтта а леладо препараташ еш, леладо метеоризмехь, кхин а ламастан дарбанан гӀирс санна, масала оччаман хи, тайп-тайпана бецан чайнаш, бецан гуламаш.

Даххаш (20 % гергга белок) даадо даьхнашна.

APILAMан хаамашца, йиппаран даьттанца долу эфир анетол нейротоксикан ду, моха яийта тарло, иза ненан шурех кхета кӀезиг барамехь. Йиппаро ненан шура тӀетуху боху хабарш, гӀалате ду^[1].

ХӀуш леладо абсент еш оригиналан рецептаца.