Ма-йарра йолу бакъо
Ма-йа́рра йолу́ бакъо́ (лат. ius naturale) — стаг адаман тайпа хиларна факт бахьнехь, адаман дӀаяккха ца ло цхьа могӀа бакъонаш хилар къобал деш йолу бакъонан философин а, юриспруденцин а доктрина.
Ма-йарра йолу бакъо дуьхьала ялайо бакъонан позитивизм доктринин: тӀаьхьарчо чагӀдо, бакъонца совгӀат до пачхьалкхан лаамца, закон чу а йуьллий, закон чохь йоцуш цхьан а бакъо хила йиш йац, тӀаккха ма-йарра йолчу бакъонан концепцис боькъу «бакъо» а, «закон» а[1]. Цуьнца, хӀора стеган ю цхьайолу лакхара, гуттаренна лелаш йолу бакъонаш, цара васте дерзадо хьекъал, нийсо, мехаллин лаамза низам я Делан хьекъал а. Уьш дерриш ца дозу пачхьалкхо хӀиттийначу дозанех а, хьесапех а, цара Ӏаткъам бо дуьххьала дӀа. Законаш кхуллучун ма-йарра йолу бакъо шена тӀекхача гӀерта ориентир хила еза[2]. Кхузара схьайогӀу, нагахь ма-йарра йолу бакъо оцу пачхьалкхехь охьатаӀаяхь, халкъан гӀаттам бан бакъо[3].
Йукъара массара а къобал бина ма-йарра йолу бакъонан ларам бац: иза хийцало хене а, меттиге а, ткъа кхин а авторан ойлане хьаьжжина ― иза дукхах дерг лору оцу теорин уггаре гӀийла меттиг. Генара схьа дуьйна ма-йарра йолу бакъо кхетайора адамийн а, пачхьалкхан а Ӏаткъаман, шен долара бахам шена ма-луъу ца лелабайтаран дуьхьало ян бакъо санна. ТӀаьхьарчу муьрехь ма-йарра йолу бакъонашна юкъатуху дукхаха йолу социалан-экономикин а, политикин а бакъонаш, масала, халкъан конституци хӀотто бакъо, политикин дахарехь жигара дакъалацар, Политикин партешка цхьаьнакхетар, къинхьегаман бакъо, хьакъ долу белхан алапан бакъо, суьдан а, законан а хьалха цхьаъ хилар[4].
Билгалдахарш нисйе бӀаьра
- ↑ Малько А. В., Матузов Н. И. Теория государства и права: Учебник. — М.: «Юристъ», 2009. С. 75.
- ↑ Общая теория права и государства: Учебник / Под ред. 0-28 В. В. Лазарева. — 3-е изд., перераб. и доп. — М.: Юристъ, 2001. — С. 48.
- ↑ (ингалс.) Marsavelski, A. (2013) The Crime of Terrorism and the Right of Revolution in International Law'' Connecticut Journal of International law, Vol. 28, С. 266—285
- ↑ Сырых В. М, Теория государства и права: Учебник для вузов. М.: Юстицинформ, 2006.
Литература нисйе бӀаьра
- Чичерин Б. Н. «История политических учений» (М., 1869—77); его же, «Политические мыслители древнего и нового Мира» (M., 1897);
- Четвернин В. А. Современные концепции естественного права. М.: Наука, 1988.(ТӀе цакхочу хьажорг)
- Stahl, «Geschichte der Rechtsphilosophie» (3-е изд., Гейдельб., 1856);
- Bergbohm, «Jurisprudenz und Rechtsphilosophie» (т. I, Лпц., 1892);
- Hildenbrand, «Geschichte u. System der Rechts- u. Staatsphilosophie. T. I. Das klassische Alterthum» (Лпц., 1860);
- Kaltenborn, «Die Vorl ä ufer des Hugo Grotius auf dem Gebiete d. ius naturae et gentium» (Лпц., 1848);
- Gierke, «Johannes Althusius u. die Entwickelung d. naturrechtlichen Staatstheorien» (Бресл., 1880);
- Hinrichs, «Geschichte der Rechts- u. Staatsprincipien seit der Reformation» (Лпц., 1849—52);
- Stintzing (продолж. Landsberg), «Geshichte der deutschen Rechtswissenschaft» (Мюнх., 188 0 —98);
- Новгородцев, «Историческая школа юристов» (М., 1896);
- E. Dahn, «Rechtsphilosophie» в Bluntschli-Brater’s «Staatswörterbuch» (т. 8).
- Гуляихин В. Н. Диалектика естественного и позитивного права как источник общественно-правового прогресса // Юридические исследования. 2013. № 4. С. 221—238.
Хьажоргаш нисйе бӀаьра
- Право естественное // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Патрик де Лобье. Естественный закон: Lex naturalis Архивйина 2020-09-20 — Wayback Machine