Википеди

Российн Федерацин Коммунистийн парти

ХӀокху версин 11 хийцам талла безаш бу. ЧӀагӀйелла верси теллина (2022, 24 май).
Дехар «РФКП» хьажийна йу кхузе; хьажа. иштта кхин маьӀнаш.
Тармадалита «Российн коммунисташ» партех.

Росси́йн Федера́цин Коммунисти́йн па́рти (РФКП) — Россий Федерацин официалан регистраци йина аьрру политикин партеш. Россий Федерацин махкахь РСФСР КП а, ССКП а когаметта йолуш гойту ша. КПБ-ССКП йукъайоьду. Берриг ФГ Пачхьалкхан думин депутатийн харжамашкахь дакъалаьцна, Пачхьалкхан Думин берриг бархӀ кхайкхамехь гайтина, кхаа партех цхьа парти йу. РФ Пачхьалкхан Думин депутатийн харжамашкахь, хӀинца 15 партех цхьаъ йу, куьйгаш а ца лахьош харжамашкахь дакъалаца йиш йолуш партин испискашца а, цхьаьнамандатан гуонашкахула а.

Российн Федерацин
Коммунистийн парти
Коммунистическая партия Российской Федерации
Викилармин логотип Викиларми чохь медиафайлаш

РФКП йиллина коммунистийн леррина гулбина II гуламехь 1993 шеран 13—14 февралехь денйина Российн Советийн Федеративан Социалистийн Республикин Коммунистийн парти санна. Регионийн дакъойн барам — 85, декъашхойн барам — 162 173 (2016 шеран жамӀашца)[11]. Парти гайтина берриг кхайкхамийн Пачхьалкхан думехь, кхин а ду регионийн тӀегӀанан Ӏедалан меженашкара векалалла.

Генарчу ханна тӀаьхьалонна шен стратегин Ӏалашо кхайкхайо Россехь карлайаьккхина социализм йар. Уллерачу ханна тӀаьхьалонна хӀиттайо шайна хьалха Ӏалашонаш: Ӏедале патриотийн ницкъаш балор, Жима а, йуккъера а хьуьнаралла Ӏалашдеш, Российн Ӏаламан ресурсаш а, экономикин стратегин отраслаш къоме дерзор, пачхьалкхан политика социалан агӀора хьажор чӀагӀдар. Ша йиллинчу хенахь дуьйна хӀоттийна ша карарчу Ӏедана оппозице.

Лакхара меже — партин гулам, цуо хоржу РФКП Центран комитет а, цуьнан председатель а. Партин Центран кхочушдаран комитетан председатель (РФКП ЦКхК, 1995 шарахь дуьйна — РФКП ЦК) 1993 шарахь дуьйна ву Зюганов Геннадий. РФКП ЦК председателан хьалхара гӀовсаш — Мельников Иван (2004 шарахь дуьйна) а, Афонин Юрий (2021 шарахь дуьйна)[13], РФКП ЦК председателан хьалхара гӀовс 2004 шо кхачале вара Купцов Валентин. РФКП ЦК председателан гӀовсаш (2021 шарахь) — Кашин Владимир, Новиков Дмитрий, Калашников Леонид[13]. Тергонан меже — РФКП Центран тергонан-ревизин комисси (ЦТРК), ЦТРК председатель — Иванов Николай.

Идеологи

бӀаьра нисйан
 
РФКП ЦК председатель Г. А. Зюганов, 2015

2008 шарахь тӀеэцна партин программин керла редакцехь, кхайкхира адамийн мехах хьоьгу къин а, къоман-пачхьалкхан лаам а ларбараран бакъонаш къуьйсу цхьаъ бен боцу политикин кхоллам санна. Программехь гайтина партин стратегин Ӏалашо — Россехь карлайаьккхина социализм, XXI бӀешеран социализм, хӀоттор[12].

РФКП программехь йаздина ду, парти Российн Федерацин махкахь ССКП когаметта йу[12].

РФКП программехь дӀакхайкхийна, партис куьйгалла до марксистийн-ленинан дешарца, кхолларалла агӀора иза кхиайо, тӀетовжу зиеделлачун а, даймехкан а, дуьненан а Ӏилманан а, оьздангаллин а кхиамашна[12]. Программин документашкахь а, партин лидерийн белхашкахь а ладаме меттиг лоцу керла дуьненан низаман а, шен эзар шеран историца оьрсийн къоман дуьхьалоно, РФКП декъашхошна гарехь шен дикаллашца — гуламаллица а, пачхьалкхаллица а, йукъараллица (коллективалла), кӀоргера тешарца, хӀаллак йан лур йоцу альтруизмаца, сацамаллица дӀататтар махлелоран хьаьвна буржуазин, либералан-демократин йалсамане[14], «оьрсийн гӀуллакх» (РФКП программо дуьйцу «сийлахь къоман геноцидах» лаьцна, чӀагӀдо, «оьрсийн гӀуллакх листаран Ӏалашонаш а, социализм къийсар а шен хотӀехь цхьаьнадогӀу»)[15].

Шен программица[12], мохк кхаа муьрехь тобан безаш лору РФКПс. Хьалхарчу муьрехь план йу къинхьегамхой Ӏедале кхачар, иза ду РФКП коьртехь йолу коалицица. И Ӏалашоно гӀо дийр ду тӀаьхьарчу иттаннаш шерашкахь бинчу хийцамийн бохаман тӀаьхьалонаш дӀайаха, масала, 1990 шерашкахь приватизаци йина долайаьккхина Ӏедале йерзорца. Цу тӀе, кегийра сурсаташарахецархой буьсур бу, цул сов, уьш ларбийр бу доккхачу капитало, чинхоша, мафин тобанаша къоладарх. Кхин а план йу советийн тайп-тайпана тӀегӀанера урхаллин новкъа хийцамаш бан. ШолгӀачу муьрехь советийн а, говзбертан а роль айало. Экономика цхьаьнаэшшара дехьайер йу социалистийн бахамалла лелоран кепашка, амма жима капитал хӀинца а дуьсур ду. КхоалгӀачу муьрехь социализм хӀотто план йу[12].

РФКП ша гайтар

бӀаьра нисйан

РФКП, Г. А. Зюгановс дийцарехь, православин килсанца цхьаьнагӀуллакхдарехьа йу, масала, дозанал арахьара динан тобанаш чу ца йахкийтарехьа законаш тӀеэцарна цхьаьна йара ОьПКца[16].

Кхин а партин йу даймехкан исторех лаьцна шен позици. Позицин агӀора мах хадабо И. В. Сталинан ролан. Уггаре хьалха экономикера кхиамаш, Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамтӀехь толам баккхар, «хӀоьънан турс» дарца тӀемал тӀаьхьа мохк тобар бахьнехь, Сталинан иэсан акцеш йар, Сталинан хӀолламаш богӀарехь гӀодар, агитацехь Сталинан васт лелор[17][18][19]. Сталинан репрессешха, къобал до цхьацца «1930—1940-гӀа шерашкара социалистийн законаллаш дохор»[12], кхайкхадо, ССКП репрессий факт 1950-гӀа шерашкахь тӀеэцар, цу тӀе сих-сиха кховдадо репрессийн масштабаш совйахар, оцу хенахь махкахь «пхоьалгӀа колонна» хилар. Украинехь мацалла хӀотторах, Катынехь тоьпаш тохарах, коллективизацех ССРС бехке хилар тӀе ца лоцу[20][21]

РФКП а, ССКП а идеологи: теранаш а, башхаллаш а

бӀаьра нисйан
 
РФКП декъахочун партин билет. ССКП партин билетан кеп йитина

РФКП идеологи алсама тера йу ССКП идеологех. Талламхочо К. Д. Николенкос билгалйаьхна лахара йукъара меттигаш РФКП а, ССКП а идеологехь[22]:

  • Капитализман дуьхьала хӀоттор;
  • Дерриг дуьненахь капитализмана дуьхьало йан дог дохийла;
  • Гражданийн агӀора царна тӀаьхь чотйар а, тергойар а чӀагӀдар, Кхеташонийн а, Ӏедалан вакийлатийн а меженийн роль айар;
  • Мехкан дуьхьалонан таро чӀагӀйар.

РФКП а, ССКП а идеологин йаккхий башхаллаш лахарнаш йу[23]:

  • РФКП программица классан дух йолу парламентан болх. ССКП программехь парламентан белхах лаьцна хӀумма а ца дуьйцура;
  • РФКП программехь ССКПхьчул дуккха а алсама гайтина пачхьалкхан роль. Иза гучудолу партин декъахоша Пачхьалкхан думе кховдо законан проекташца:РФКП инициативийн ладаме дакъа хьажийна экономикехь пачхьалкхан урхалла чӀагӀдаре, кхин а къоман оьшург а, пачхьалкхалла кхиар а лардаре;
  • РФКП программин документашкахь национализм — «оьрсийн гӀуллакх», оьрсийн оьздангалла ларйар, оьрсийн къам пачхьалкх кхуллуш хилар къобалдар, иштта кхин дӀа а;
  • РФКП программин документашкахь тайп-тайпана доларчин кепаш къобалйар (практикехь иза го бизнесменаш партин испискаш йукъатохрца);
  • РФКП динца йукъаметтиг дика йу: динан кхолламашца цхьаьнагӀуллакхдар иэшар къобалдар, иза гойту «православин а, Российн къаьмнийн кхин ламаста динийн» лерам барца, партин декъахошна дин лело магорца. ССКП морса дуьхьала хӀоттайора ша динан, атеизман пропаганда йора.

РФКП идеологи политологашна гарца

бӀаьра нисйан
  Арахьара видеофайлаш
  Проморолик РФКП, «Хочу в СССР»
  Арахьара видеофайлаш
  Проморолик РФКП, «Выборы-2011»
  Арахьара видеофайлаш
  Проморолик РФКП, Вспомним о Манифесте ЕР от 2002 г.
  Арахьара видеофайлаш
  Проморолик РФКП, Демография

Политологан В. А. Лихачёвн хетарехь, шен таханлерачу кепехь парти коммунистийнчул алсама йу национал-патриотийн. Цуьнан идеологехь националистийн агӀора таӀар доьзна ду 1993 шарахь меттахӀотторан гуламехь Купцов Валентинан меттана партин лидер националистийн радикалан Макашов Альбертан Ӏаткъамца Зюганов Геннадий хӀоттор. Националийн ойланаш йолуш ву партин коьртачу идеологех цхьаъ волу Подберёзкин Алексей[24].

Аьрру политолого Кагарлицкий Бориса РФКП амал йуьйцу, коммунистийн боламан гена йолу, историн ламасташа иркарахӀитто партии санна. Цунна гарца парти тӀетевжина идеологин коьрта автораш, марксизман теоретикаш бац, ткъа Н. Я. Данилевский, К. Н. Леонтьев, Н. А. Бердяев, кхин динан йа консервативан ойланчаш бу. Советийн ойланчех башха маьӀна ло Гумилёв Леван. Коьрта къовсам капитализмаца ца латтабо, ткъа кхайкхабо кхечу мехкийн капиталца а, низамца а. Иштта идеологи гӀурта, Брежнев Леонидан заманахь кхолладелла, консерваторийн низаман сагатдаларах а, Брежнев волуш «массеран болх а, алапа а дара» бохучу нахана гӀолацарах. Ишттачу хьолехь, политологан хетарехь, РФКП дуьненайукъара коммунистийн боламан хӀоьан роле сатийса йиш йац. Россехь политикин дахар тӀаьхьа дендаларо парти йалийра хила тарло агӀончашидеологин гуонаха гулбаларан халонашка кхачаре[25].

РФКП совгӀаташ

бӀаьра нисйан

РФКП совгӀатийн системехь, РФКП ЦК кхоьллина, орденаш а, иэсан мидалш а йу.

Хьажа кхин а

бӀаьра нисйан

Билгалдахарш

бӀаьра нисйан
  1. ↑ Валентин Купцов начал смену поколений. Газета «Ъ». ТӀекхочу дата: 2016 шеран 9 май. Архивйина 2016 шеран 12 майхь
  2. ↑ РФКП теряет отца-основателя. Независимая газета. ТӀекхочу дата: 2016 шеран 9 май. Архивйина 2016 шеран 4 июнехь
  3. ↑ Участники Международной встречи коммунистических и рабочих партий IMCWP
  4. ↑ Сергей Удальцов. Укрепляем сотрудничество с РФКП! vk.com (2018 шеран 22 сентябрь). ТӀекхочу дата: 2018 шеран 23 сентябрь.
  5. ↑ Иван Зуев. Альянс КПРФ и ПДС НПСР будет сохранен. yktimes.ru (2018 шеран 18 апрель). ТӀекхочу дата: 2018 шеран 2 октябрь. Архивйина 2018 шеран 2 октябрехь Архивйина 2018-10-02 — Wayback Machine
  6. ↑ РФКП. В.И. Кашин поздравил ДПА с 20-летием. kprf.ru (2017 шеран 21 сентябрь). ТӀекхочу дата: 2017 шеран 22 сентябрь. Архивйина 2018 шеран 3 октябрехь
  7. ↑ За Грудинина!
  8. ↑ Обновленная программа и списки кандидатов на выборы. Как прошел съезд РФКП
  9. ↑ Greeting from the Communist Party of the Russian Federation.
  10. ↑ Братские партии.
  11. ↑ 1 2 О партии. Краткая справка. ТӀекхочу дата: 2016 шеран 19 июнь. Архивйина 2016 шеран 29 июнехь
  12. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Программа РФКП (2008). kprf.ru. Архивйина 2012 шеран 30 январехь
  13. ↑ 1 2 Президиум-2021
  14. ↑ Зюганов Г. А. Кадры партии в действии. — М.: ИТРК, 2001. — с. 11. — ISBN 5-88010-083-9
  15. ↑ См. Крепить духовную мощь народа. Доклад Г. А. Зюганова «О задачах партии по защите русской культуры как основы духовного единства многонациональной России» [1] Архивйина 2007-08-10 — Wayback Machine. Васильцов Сергей, Обухов Сергей. Русский вопрос и коммунисты России [2] Архивйина 2008-02-20 — Wayback Machine. Зюганов Г. А. Русский социализм — ответ на русский вопрос アーカイブされたコピー. ТӀекхочу дата: 2008 шеран 7 март. Архивйина 2008 шеран 8 январехь Архивйина 2008-01-08 — Wayback Machine [3] Архивйина 2008-09-18 — Wayback Machine. Новиков Д. Г. Коммунисты и русский вопрос [4] Архивйина 2008-02-20 — Wayback Machine
  16. ↑ Г. А. Зюганов о кончине Алексия II. kprf.ru. Архивйина 2012 шеран 30 январехь
  17. ↑ В понедельник исполнилось 130 лет со дня рождения Сталина. Эхо Москвы (2009 шеран 21 декабрь). ТӀекхочу дата: 2021 шеран 14 ноябрь.
  18. ↑ В Нижегородской области сегодня заложат первый камень в основание музея Сталина, так называемого «Сталин-центра». Эхо Москвы (2021 шеран 8 май). ТӀекхочу дата: 2021 шеран 14 ноябрь.
  19. ↑ «Либеральная интеллигенция дважды проголосует за ЕР, лишь бы избежать коммунистов»
  20. ↑ Защищать правду истории. kprf.ru. Архивйина 2012 шеран 30 январехь
  21. ↑ Например, Государственной Думой РФ официально была признана версия части историков о вине СССР в расстреле польских офицеров см. Би-Би-Си: «Дума признала расстрел в Катыни преступлением Сталина» Архивйина 2010-11-29 — Wayback Machine.
  22. ↑ Николенко К. Д. КПСС и РФКП: проблемы преемственности и поиски новой политической идентификации (1991—2012) // Вестник Пермского университета. Серия: Политология. — 2013. — № 3. — С. 137—139
  23. ↑ Николенко К. Д. КПСС и РФКП: проблемы преемственности и поиски новой политической идентификации (1991—2012) // Вестник Пермского университета. Серия: Политология. — 2013. — № 3. — С. 140—147
  24. ↑ Лихачёв В. А. Политический антисемитизм в современной России. М.: Academia, 2003. — 240 с
  25. ↑ Кагарлицкий Б.Ю. Управляемая демократия: Россия, которую нам навязали. — Екатеринбург: Ультра.Культура, 2005. — С. 188—197. — 576 с. — (Klassenkampf). — ISBN 5-9681-0066-4.

Литература

бӀаьра нисйан

Хьалхара хьосташ

бӀаьра нисйан
  • Зюганов Г. А. Кадры партии в действии. — М.: ИТРК, 2001. — С. 48. — ISBN 5-88010-083-9.
  • Зюганов Г. А. Коммунисты и молодёжь в современной России. — М.: Газета «Правда», 2003. — С. 32. — ISBN 5-85020-044-9.
  • Зюганов Г. А. За единство. Беседа с коммунистами о ситуации в РФКП. — М.: ИТРК, 2004. — С. 64. — ISBN 5-88010-191-6.
  • Зюганов Г. А. Смотреть вперёд. X Съезд РФКП и «трудные вопросы» российского коммунистического движения. — М.: ИТРК, 2004. — С. 128. — ISBN 5-88010-205-X.
  • Зюганов Г. А. Большие испытания. РФКП перед новым избирательным марафоном. — М.: ИТРК, 2005. — С. 126. — ISBN 5-88010-217-3.
  • Зюганов Г. А. Меморандум «О задачах борьбы против империализма и необходимости международного осуждения его преступлений». — М.: Правда-пресс, 2006. — С. 24. — ISBN 5-85024-160-4.
  • Зюганов Г. А. Защищая наш мир. О внешнеполитической деятельности РФКП. — М.: Издательство ИТРК, 2006. — С. 240: ил.—16 с. — ISBN 5-88010-223-8.
  • Коммунистическая партия Российской Федерации в резолюциях и решениях съездов, конференций и пленумов ЦК (2001—2005). — М.: Издательство ИТРК, 2005. — С. 416. — ISBN 5-88010-216-5.

Талламаш

бӀаьра нисйан

Публицистика

бӀаьра нисйан

Хьажоргаш

бӀаьра нисйан
Хьост — «https://ce.wikipedia.org/w/index.php?title=Российн_Федерацин_Коммунистийн_парти&oldid=10366737»