Сулун гӀирсаш

Сулун гӀирсаш (кхин а йевза сулун шед, йа каптаж) — хьост чуьра хи оьцу гӀирс, лаьтта цхьа могӀа коьрта инженерин объектех:

• хьалха хьаладаккхаран станцица йолу сулун чархах (дукха хьолехь иза хин буха йогӀуьйту насосаш йу);
• хин счетчикийн хин чот йеш йолу шед — расходомерех;
• Хи тодаран меттиг – молу хин дикалла нормашка кхачор;
• цӀена хин йай (ЦӀХЙ);
• цӀеран дуьхьала хӀоттийна йай;
• Ӏаткъам латтош хьаштахочунна оьшшучул чухоам хи дӀататтаран, шолгӀа хьаладаккхаран насосан станци;
• хин Ӏаткъам латторан бӀов (шолгӀа хьаладаккхаран насосан станци саннарг);
• цӀе йайаран станци (цӀе йайаран насосаш);
• дренажан система лелайо гӀурт хилла йайнаш тӀехдеича хи дӀадагӀийтархьама.
• тергонан-дустаран гӀирсаш а, автоматика а – гӀирсаш бечу белхан терго йо, хи дайар нисдо, амалаш хийцайаларан журналаш леладо: хин тӀегӀа а, хи дайар а, бохаман хьал а, кхин а, гӀирсанна автоматаца Ӏуналла до, масала, хи кечдаран станции автоматаца цӀанйо. Беш болу автоматаца белхан йуьззина исписка йозуш йу сулун шедан объектан дас хӀоттийначу техникин Ӏалашонах;

Файл:Doc obvyazka vzu 01.gif

Сулун шедан схема, сулун шед дӀахӀоттор, Артезианан бурун чуьра хи далар

Баккхий (10 000 м³/д.б. сов дӀатотту) сулун гӀирсийн хила тарло шен инфраструктура: электрийн подстанци, газдӀасайоькъу подстанци (ГДП), котельни, диспетчеран меттиг вахта лело таро а йолуш, хин дикаллин тергонан лаборатории, кхин йерш а.

Сулун гӀирс дӀахӀотто меттиг, делла латта, санитарийн-эпидемиологин пачхьалкхан меженца бертахь хаьржина хила йеза, санитарийн-эпидемиологин (СанП а, Н а) а, гӀишлошйаран (ГӀН а, Б а) а нормашца йогӀуш хила йеза.

Сулун гӀирсийн классификаци

Хьостан амалца сулуш декъало лаьттан бухара а, тӀехулара а кепашка. Лаьттан бухара хи латто хьосташ, дукхаха дерш, къаьста хин дикаллица а, тӀехулара боьхаллех ларделла хиларца а. Хи латторан тӀехулара хьосташ къаьста алсама хиларца, амма оьшу гуттаренна йолу хьостан меттиган санитарин-техникин хьолан терго: Ӏоман, эркан.

Хи латторан лаьттан бухара хьосташ

Йечу хенахь. Лаьттан бухара хи доккху сулун гӀирс (ши буру тоьхна кессонашкахь — черманашкахь), буру тоьхна меттигашна уллехь насосаш, чоьтан шед, цӀена хин йай болу гӀишло йу

Лаьттан бухара хиш, 5.3. пунктаца СНиБ 2.04.02-84* «Хи латтор. Арахьара машанаш а, гӀирсаш а», хи схьаоьцу гӀирсаш (дукха хьолехь леладо: хи латторан лаьттан бухара хьост) бекъало:

• Сулун буруш - (дукха хьолехь леладо термин: артезианан буру) артезианан хи доккху;
• Шахтин гӀунаш - дукхах дерг лаьттан бухара хиш доху;
• Ана сулуш, шен рогӀехь йекъало:
  • саьнгаран гӀирсаш лелабо кӀоргехь доцу лаьттан бухара хиш кӀезиг дохуш;
  • галерейн (шен галерейш а, штольнеш а) лелайо дикка дукха хиш дойучарна гуттаренна хи латторхьама, уьш йо хи доллу ана дикка кӀоргехь хилча;
  • кяризаш — атта бина сулун гӀирсаш, лелайо ахгӀум-аренан кӀошташкахь чӀагӀйаланза хи доллу ана йолчохь йуьртабахамна хи латторхьама а, кегийра льаттан дакъошна хи диллархьама а;
• Цхьаьнатоьхна сулуш;
• ЗӀаьнаран сулуш лелайо лаьттан бухара хиш дуьззина схьадаккхархьама — цхьаьнатоьхна шахтин гӀу а ана буру а дехкина хи доллу чкъоьран тайп-тайпанчу агӀора;
• Шовданийн каптажаш;

Хи латторан тӀехулара хьосташ

Кстово гӀалара Ийдалан берд тӀера тӀехулара хишшан сулун гӀирсаш (шиъ гоьрга бӀов)

Хи латторан тӀехулара хьосташ декъало:

• Эркан — хи оьцу эрк чуьра;
• Хи латтийлин — хи оьцу хи латтийлашкара;
• Ӏоман — хи оьцу Ӏам чуьра;
• ХӀордан — хи оьцу хӀорд чуьра.

Нормативан-техникин документаш, стандарташ

• ГОСТ 26966-86 (СТ СЭВ 4467-84) Сооружения водозаборные, водосборные и затворы. Термины и определения. Water intake and outlet works and gates. Terms and definitions.
• СП 31.13330.2012 Водоснабжение. Наружные сети и сооружения. Актуализированная редакция СНиП 2.04.02-84 (с Изменениями N 1, 2).
• ГОСТ 2761-84 Архивйина 2009-03-04 — Wayback Machine: Источники централизованного хозяйственно-питьевого водоснабжения. Гигиенические, технические требования и правила выбора. Sources of centralized economic-drinking water supply. Sanitary and technical requirements and rules of selection

(исписка йерриг йац)

Хьажа кин а

• Хин биргӀа
• Хи латтор
• Хи латторан хьосташ
• Гидротехникин гӀирс
• Гидрошед
• Молу хи
• Сулун бурун фильтрийн кольматаж

Библиографи

• Статья об устройстве водозаборов
• Водозабор из подземного источника — скважины
• Пронякин К. А. Химический кольматаж: Хабаровский «Водоканал» скрывал проблемы на Тунгусском водозаборе. // «Дебри-ДВ», 1.12.2016.
• Пронякин К. А. Из глубины подземных вод. Главный научный сотрудник лаборатории гидрологии и гидрогеологии Института водных и экологических проблем Дальневосточного отделения РАН, заслуженный геолог России, доктор геолого-минералогических наук В. В. Кулаков о Тунгусском водозаборе у Хабаровска. // «Приамурские ведомости», 12 июн. 2019 г., № 22, стр. 6-7.