Басар (зезаг)
Басар (лат. Campánula) — Басарнаш (Campanulaceae) доьзалера бецан ораматан тайпа. Тайпанан йукъайогӀу барамера климат йолчу мехкашкахь кхуьу 400 сов[2] кеп. Ӏаламехь хаало Кавказехь, Сибрехахь, Йуккъера а, Хьалхара Азехь, Европехь, мела а даьржина Къилбаседа Америкехь.
| Басар | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Басар 'Anne Loddon' | |||||||||||||||||
| Ӏилманан классификаци | |||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Дуьненайукъара Ӏилманан цӀе | |||||||||||||||||
| Campanula L., 1753 | |||||||||||||||||
| Номенклатуран тайпа | |||||||||||||||||
| Дочерние таксоны | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Россехь а, луларчу мехкашкахь а йагарйо 150 кеп, Российн европин декъехь — 15 кеп кхаччалц.
Басарш кхуьу меттигаш тайп-тайпана хуьлу, уьш кхуьу байнаш тӀехь а, хьаннашкахь а, гӀум-аренашкахь а, хаало кхин а гӀум-аренан а, тархийн дакъош тӀехь. Дуккха а, тайп-тайпана а кепаш кхуьу лаьмнийн субальпийн а, альпий а асанашкахь.
ЦӀе нисйе бӀаьра
Тайпанан Ӏилмин цӀе Campanula йу, орамехь ду жимдаран тӀаьхьаралатинех а, итал. campána — «горгал», зезаган куц гойтуш[3].
Ботаникин дийцар нисйе бӀаьра
Дукха шерийн, наггахь цхьана-шина шеран бецаш дийнна рогӀера гӀашца.
Заза дукхаха дерг горгагали кепара, айсина йа шекъана басахь, дукха хьолехь лила басахь, наггахь, наггахь кӀай. Зазан пхьаркан йа хорха кепара, наггахь цхьа заза долуш.
Экологи нисйе бӀаьра
Бот йолу стом, бот йеллало диъ — йалх хералла йолу Ӏуьргашца.
Басарш къайла довлуш ду уьш зезагийн кочаршна лахьо дера а, уьш кхуьу меттиг йохош йолун дера. Наггагахь бен хаалуш дац, кхерамехь ду дӀадовла Европера 12 кеп, царех ах — Италин эндемикаш ду. Царна йукъахь: цхьатерра гӀаш долу басар, трансильванин басар, тризодан басар[4].
МаьӀна а, лелор а нисйе бӀаьра
Цхайолу кепаш къаьста даккхийра зезагашца а, гӀулакх до декоративан орамато санна, масала, Campanula trachelium, Campanula latifolia, Campanula rotundifolia. ТӀаьххьара кеп йу орам болчура гӀаш гоьрга а долуш, ткъа гӀадцадерш — ланцеткепара.
Таксономи нисйе бӀаьра
Синонимаш нисйе бӀаьра
- Annaea Kolak. (1979)
- Astrocodon Fed. (1957) — Астрокодон
- Azorina Feer (1890) — Азорина
- Brachycodon Fed. (1957), nom. illeg.
- Brachycodonia Fed. ex Kolak. (1994) — Доца басар
- Cenekia Opiz (1852)
- Decaprisma Raf. (1837)
- Depierrea Schltdl. (1842)
- Diosphaera Buser (1894)
- Drymocodon Fourr. (1869)
- Echinocodon Kolak. (1986), nom. illeg.
- Echinocodonia Kolak. (1994)
- Erinia Noulet (1837)
- Fedorovia Kolak. (1980), nom. illeg.
- Gadellia Schulkina (1979)
- Gaertnera Retz. (1791), nom. illeg.
- Halacsyella Janch. (1910)
- Hayekia Lakusic ex D.Lakusic, Shuka & Eddie (2019)
- Hemisphaera Kolak. (1984)
- Hyssaria Kolak. (1981)
- Lacara Raf. (1838)
- Loreia Raf. (1837)
- Marianthemum Schrank (1822)
- Medium Opiz (1839), nom. illeg.
- Medium Spach (1838)
- Megalocalyx (Damboldt) Kolak. (1991), nom. inval.
- Mzymtella Kolak. (1981)
- Nenningia Opiz (1839)
- Neocodon Kolak. & Serdyuk. (1984)
- Pentropis Raf. (1837)
- Petkovia Stef. (1936)
- Popoviocodonia Fed. (1957) — Поповиокодони
- Pseudocampanula Kolak. (1980)
- Quinquelocularia K.Koch (1850)
- Rapunculus Fourr. (1869), nom. illeg.
- Rapuntia Chevall. (1836)
- Roucela Dumort. (1822)
- Sachokiella Kolak. (1985)
- Sicyocodon Feer (1890)
- Sykoraea Opiz (1852), nom. inval.
- Symphyandra A.DC. (1830) — Симфиандра
- Syncodon Fourr. (1869), nom. inval.
- Talanelis Raf. (1838), nom. inval.
- Theodorovia Kolak. (1991)
- Trachelioides Opiz (1839)
- Tracheliopsis Buser (1894)
- Weitenwebera Opiz (1839)
Кепаш нисйе бӀаьра
The Plant List базин хаамашца (2016 август), тайпано йукъаузу шена 440 кеп[2]:
The Plant List сайтаy хаамашца:
Кепаш Басар ардонан (Campanula ardonensis Rupr.) а, Шелойеза басар (Campanula kryophila Rupr.) лору синонимаш Campanula bellidifolia Adam кепан.
Кеп Безенгийн басар (Campanula besenginica L.) охьайаьккхина бухара кеп Campanula bellidifolia subsp. besenginica (Fomin) Victorov статусе[5].
Кеп Зойсан басар (Campanula zoysii Wulfen) йагӀийтина тайпана Favratia цӀерца Favratia zoysii (Wulfen) Feer[6].
Европера а, Малхбузен Азера а басарш нисйе бӀаьра
Таблицехь йалийна 50 кеп.
_IMG_4103.JPG)
.jpg)
.jpg)
-1.JPG)
.jpg)
Билгалдахарш нисйе бӀаьра
- ↑ Тайпанан хаамаш Campanula(ингалс.) терахьийн базехь Index Nominum Genericorum Ораматийн таксономин дуьненайукъара ассоциаци (IAPT).
- ↑ 1 2 Campanula (инг.). The Plant List. Version 1.1. (2013). ТӀекхочу дата: 2016 шеран 4 август. Архивйина 2018 шеран 20 сентябрехь
- ↑ Каден Н. Н., Терентьева Н. Н. Этимологический словарь латинских названий растений, встречающихся в окрестностях агробиостанции МГУ «Чашниково» / Под ред. канд. филол. наук, доцента В. И. Мирошенковой. — М: Издательство МГУ, 1975. — С. 38. — 203 с. — 2050 экз.
- ↑ Белоусова, Л. С., Денисова, Л. В. Редкие растения мира. — М.: Лес. пром-сть, 1983. — 344 с. Кеп:Проверено
- ↑ Кеп:TPL
- ↑ Кеп:TPL
Литература нисйе бӀаьра
- Колокольчик, растения из семейства колокольчиковых // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Дремлюга Н. Г. Історія дослідження систематики роду Campanula L. // Український ботанічний журнал. — 2009. — Т. 66, № 6. — С. 805—813.
Хьажоргаш нисйе бӀаьра
- Campanula(ингалс.): таксонех болу хаамаш Tropicos сайт тӀехь бу.
- Campanula: «Плантариум» проектера таксонех хаамаш (ораматаш а, атлас тӀехь суьрташ долу кепаш а билгалйоккхург). (Хьаьжина 16 декабрехь 2015)
- Колокольчик на сайте Энциклопедия декоративных садовых растений (Хьаьжина 1 ноябрехь 2009)