ГӀой-хи
ГӀой-хи[2][3] (XX бӀешо кхаччалц гӀум. "Къой су" — «УьстагӀийн хиш»[4], жӀай. Сулахъ, даьргӀ. Кьас — «хин йукъ»[5], оьрс. Сулак, рут. Сулак мыри) — ДегӀастанан эрк.
| ГӀой-хи | |
|---|---|
| суьйл. Сулахъ, гӀум. Сувлакъ, гӀум. Къой сув | |
 | |
| Амал | |
| Дохалла | 169 км |
| Бассейн | 15 200 км² |
| Хи дайар | 176 м³/с (123 км хикхочел лакхара) |
| ДӀаэхар | |
| Хьост (B) | хиш вовшахкхоьтийла: ЖӀайн ГӀой-хи, Ӏаьндийн ГӀой-хи |
| • Локхалла | 348 м |
| • Координаташ | 42°47′27″ къ. ш. 46°47′46″ м. д.HGЯO |
| Хикхоче (B) | Каспий-хӀорд |
| • Эрк чекхдолу меттиг | ГӀой-хи (ДегӀаста) |
| • Локхалла | -28 м |
| • Координаташ | 43°15′16″ къ. ш. 47°32′54″ м. д.HGЯO |
| Хин охьане | 2,23 м/км |
| Эрк долу меттиг | |
| Хин система | Каспий-хӀорд |
| Пачхьалкх | |
| Регион | ДегӀаста |
| КӀошташ | Гумбетан кӀошт, Унсоколон кӀошт, Шури-ГӀалин кӀошт, Казбековн кӀошт, Кизилюртан кӀошт, Кумторкалан кӀошт, Бабаюртан кӀошт, ХӀинжа-ГӀала |
| Код ПХР чохь | 07030000112109300000254[1] |
 хьост  хикхоче |
|
 Викиларми чохь медиафайлаш | |
Географи
бӀаьра нисйан
Дохалла — 169 км (336 км Ӏаьндийн ГӀой-хица), хи гулден майда — 200 км²[6]. Кхоллало ши эрк, ЖӀайн ГӀой-хи а, Ӏаьндийн ГӀой-хи а вовшах кхетий. Хьалха охьадогӀу Коьрта ГӀой-хин Ӏин чухула (кӀоргалла 700—1500 м), цул тӀаьхьа Ахетлин Ӏин чухула, Чиркейн шордаларехь а, Жима ГӀой-хин Ӏин чухула, кхин дӀа шуьйрачу тогӀен чухула, Каспий-хӀордах кхетачохь дельта до.
Гидрологи
бӀаьра нисйанЭркан хи ийна ду, амма алсама лайн хи лу. Деста апрелера сентябрь кхаччалц, максимум деста июнехь — июлехь. Хи дайаран йуккъера барам — хикхочел 123 км лакхахь 176 м³/с. Хин даржаран йуккъера барам 450 г/м³, уггаре дукха долчохь 45 000 г/м³.
Геннаш
бӀаьра нисйанУггаре доккха га — Ахсу, цул сов ГӀой-хих кхета Чвахунбак, Тлар, Жима ГӀой-хи. 1963 шарахь дуьйна «Акташский тракт» татол чухула охьахоьцу ГӀурийн а, Яьссин а хиш.
Нах беха меттигаш
бӀаьра нисйанГӀой-хин тӀехь лаьтта Кизилюрт, гӀтп Дубки, хикхочехь — гӀтп ГӀой-хи.
Бахамехь лелор
бӀаьра нисйанЭркан хи леладо ХӀинжа-ГӀала а, Каспийск гӀалан гӀуллакханна хи латтош. Эркан тогӀенехь еха тайп-тайпана экханаш, царна йукъахь чудалийна акха жӀаьла дӀатарделла[7].
ГӀой-хин тӀехь лаьтта [ГЭС: Миатлински ГЭС, Чирюртан ГЭС, Чиркейн ГЭС, ткъа иштта жима Бавтугайн ГЭС электростанцийн каскад, церан цхьаьнатоьхна хӀоттийна ницкъалла — 1345,6 МВт, кхин тӀе а йан дагахь бу кегийра ГЭСаш йукъара ницкъалла 46,2 МВт йолуш, уьш ерриш йукъайоьду ГӀой-хин ГЭС каскадан.
Хин реестран хаам
бӀаьра нисйанРоссийн пачхьалкхан хин реестран хаамашца йукъадоьду Малхбуза-Каспийн бассейнан гуонан. Эркан бассейн Терк эркан[6].
Пачхьалкхан хин реестрера объектан код — 07030000112109300000254[6].
Реестрехь ша йаздина ду ГӀой-хин шира харш[8]
Билгалдахарш
бӀаьра нисйан- ↑ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 9. Закавказье и Дагестан. Вып. 3. Дагестан / под ред. П. П. Буртовой. — Л.: Гидрометеоиздат, 1964. — 76 с.
- ↑ Сулейманов, 1997, с. 268, 332, 334-336.
- ↑ «Чеченцы: история и современность» / Составление и общая редакция Ю.А. Айдаева. — Москва: Мир дому твоему, 1996. — 352 с. — ISBN 5-87553-005-7. * Антология. «Чеченская Республика и чеченцы. История и современность». — Москва: Наука, 2006. — 576 с. — ISBN 5-02-034016-2.
- ↑ Кумыкско-русский словарь (Къумукъча-орусча сёзлюк), Бамматов Б. Г., Гаджиахмедов Н. Э. 2013 г.
- ↑ Даргинско-Русский словарь (© Х. А. Юсупов). www.tsumada.ru. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 18 октябрь. Архивйина 2018-07-27 — Wayback Machine
- ↑ 1 2 3 «Сулак» — Пачхьалкхан хин реестран объектех хаам.
- ↑ Чужеродные виды на территории России: Вторжение чужеродных видов: Млекопитающие: Procyon lotor — Енот-полоскун. www.sevin.ru. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 18 октябрь. Архивйина 2016-01-31 — Wayback Machine
- ↑ «Сулак, старое русло» — Пачхьалкхан хин реестран объектех хаам.
Литература
бӀаьра нисйан- Сулейманов А. С. Топонимия Чечни : топоним. слов. — [1-е переизд. работы 1976—1985 гг., изменённое и дополн.] — Нальчик : «Эль-Фа», 1997. — 685 с. — 1000 экз. — ISBN 5-88195-263-4.
- Сулак (река) // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- Сулак // Словарь современных географических названий / Рус. геогр. о-во. Моск. центр; Под общ. ред. акад. В. М. Котлякова. Институт географии РАН. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.