Иран
Иранан Исламан Республика (гӀажар. جمهوری اسلامی ایران) — ДжомхӀури-́йе Эслɒми́-йе Ирɒ́н), доца — Иран, ГӀажарийчоь (гӀаж. ایران) — Хьалхара Азера пачхьалкх ю, коьрта гӀала — ТехӀеран ю.
Иран | |||||
гӀаж. ایران | |||||
| |||||
Девиз: «Йозуш цахилар, Маршо, Исламан Республика» «اﺳﺘﻘﻼﻝ، ﺁﺯﺍﺩﻯ، جمهوری اسلامی» «Эстекълаль, азади, джомхӀури-йе-эсломи» |
|||||
Шатлакхан Илли: «سرود ملی اﻳﺭﺍﻥ» «Сору́де мелли́йе Ира́н» |
|||||
![]() |
|||||
Кхоьллина |
1979 шаран 1 апрель (Исламан революци) |
||||
---|---|---|---|---|---|
Официалан мотт | гӀажарийн | ||||
Коьрта гӀала | ТехӀеран | ||||
Яккхий гӀаланаш | ТехӀеран, Мешхед, Кередж, Тебриз, Шираз, Исфахан, Ахваз | ||||
Урхаллин тайпа | Исламан республика | ||||
Лакхара куьгалхо Президент цхьалгӀа вице-президент |
Ӏали Хаменеи Хьасан Рухьани Эшаг Джахангири |
||||
Пачхьалкхан дин |
![]() |
||||
Латта | 17-гӀа дуьненахь | ||||
• Дерриг | 1 648 000 км² | ||||
хина тӀехле | 0,7 | ||||
Бахархой | |||||
• Мах хадор (2013) | 79 853 900[1] стаг | ||||
ДЧС | |||||
• Дерриг (2012) | 997,4 млрд[2] долл. (18-гӀа) | ||||
• ХӀораннан а сина | 13100[2] долл. | ||||
АДКМ|ИЧР (2013) | 0,742[3] (лакхара; 76-гӀа меттиг) | ||||
Ахча | Иранан риал (IRR, код 364) | ||||
Интернет-доменаш | .ir | ||||
Код ISO | IR | ||||
Код МОК | IRI | ||||
Телефонан код | +98 | ||||
Сахьтан асаш | +3:30 (аьхккий — UTC+4:30), IRST | ||||
Автомобилийн некъаш | аьтту агӀора[d][4] |
ГеографиНисъе
Малхбалехь ОвхӀан-пачхьалкхаца а, Пакистанаца а, Малхбузехь Ӏиракъаца доза ду. къилбасед-Малхбузехь Туркойчоьца а, Азербайджанац а, Эрмалойчоьца а, къилбасед-Малхбалехь Туркменица доза ду.
къилбаседехь Каспий-хӀорданца а, къилба-Малхбузехь ГӀаьжарийн чукхет-хӀорданац а, Ӏоманан чукхет-хӀорданац, къилба-Малхбалехь Ӏарбийн хӀорданац аре йолуш ю ГӀажарийчоь. Хьалх заман чохь дуьнахь дунен йовзаш хил ю Паьрсийн Пачхьалкх шен гуонахь къаьмнаш цхьан Пачхьалкх чу лаьцна хил мохк бу.
Яккхий гӀаланашНисъе
ГӀажарийчоьнан 67,5 % бахархой Ӏаш бу гӀаланашкахь. 2030 шарахь гергачу хьесапехь 80 % Ӏаш хира бу. Йокха гӀала ю — ТехӀеран гӀалахь 8,7 млн адам Ӏаш ду[5] (14 млн в агломерации). ТехӀеранехь пачхьалкхан ахнал дукху индустрин ницкъаш бу, цу юкъахь ю — автомобилан, электронни, герзан, химин, кхача арахецар. Шен йоккхаллица шолгӀачу меттигехь ю — Мешхед, иза ю шиитий лараме гӀала.
ГӀажарийчоьнан административан екъаяларНисъе
ГӀажарийчоьнан коьрта административан дакъош ду останаш (гӀаж. استان — ostān; мн.ч. — استانﻫﺎ — ostānhā), цера чохь ю шахрестанаш (гӀаж. شهرستان), шахрестанийн чохь ю — бахшаш (гӀаж. بخش). Останан йокха гӀала дукху хьолехь коьрта гӀала хуьйла (гӀаж. مرکز — markaz). ХӀора останан урхалла до губернаторс (остандарс — استاندار). ГӀажарийчоьнан ю 31 остан:
1. ТехӀеран |
11. Хамадан |
21. Систан а Белуджистан а |
1950 шоа кхачале ГӀажарийчоь екъалуш яра 12 остан: Ардалян, Азербайджан, Белуджистан, Фарс, Гилян, Араки-Аджам, Хорасан, Хузестан, Керман, Ларестан, Лурестан и Мазендеран. 1950-м уьш кӀезиг йира 10, а тӀакха 1960 тӀера 1981 кхаччалц уьш дукху хиллира 28. 2004 шарахь ТехӀеран 3 остан йира, ТехӀеран 2010 шарахь 2 остан йира.
ИсториНисъе
БилгалдахаршНисъе
- ↑ Census.gov Country Rank. Countries and Areas Ranked by Population: 2013. U.S. Department of Commerce (2013). Архив йина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 9 майхь. Теллина 2013 шеран 9 майхь.
- ↑ 1 2 CIA - The World Factbook. Теллина 2013 шеран 16 мартехь.
- ↑ Human Development Report 2013 (ингалс.). United Nations Development Programme (2013). Архив йина хьалхара хьостан чуьра 2013 шеран 13 августехь.
- ↑ http://chartsbin.com/view/edr
- ↑ WebCite query result
ХӀара яззам табарна бакъхьа ду?:
|