Керла паччахьалла Гранада

Керла паччахьалла Гранада (испан. Nuevo Reino de Granada), я Паччахьалла Керла Гранада, — Къилба Америкин къилбаседехьара XVI бӀешеран испанин колонин провинцийн тоба, цунна куьйгалла дора Санта-Фе аудиенсин президенто. ХӀинца паччахьаллин мохк йукъахь бу, коьртаниг Колумбин, Панамин, Венесуэлин. Конкистадораша юьхьанца иза кхоьллинера Вице-паччахьалла Перун гуран чуьра инарла-капитаналла санна. Тажо аудиенси хӀоттийра 1549 шарахь. ТӀаьххьара паччахьаллех хилира Керла Гранадин вице-паччахьаллин дакъа — юьхьанца 1717 шарахь, гуттаренна а 1739 шарахь. 1810-гӀа шерашкахь шозза-кхузза маьрша пачхьалкхаш кхолла гӀиртина, паччахьалла а, вице-паччахьалла а 1819 шарахь дӀаевлира Сийлахь Колумби кхоьллича.

Историн пачхьалкх
Керла паччахьалла Гранада
Байракх ХӀост
→ 1550 — 1739
Коьрта гӀала	Санта-Фе-де-Богота
Мотт (меттанаш)	Испанхойн мотт
Ахча	Реал
Урхаллин тайпа	Монархи
Истори
• 1550	кхоьллина
• 17 июль 1712	вице-паччахьалла
• 5 ноябрь 1723	автономи яр
• 20 август 1739	йохар
Викиларми чохь медиафайлаш

Истори

ДӀаеллар а, охьаховшар а

1514 шарахь испанхой хьалха охьахевшира оцу кӀоштахь. Санта-Марта (кхоьллина 1525 шеран 29 июлехь испанхойн конкистадора Родриго де Бастидаса) а, Картахенан а гӀаланашна тӀийра (1533), испанхоша бердан терго хӀоттийра, буьйлабелира колонин терго хӀотто континентан кӀоргенашкахь. 1536 шарахь дуьйна, Гонсало Хименес де Кесадас теллира регионан шуьйра ломан кӀошташ, охьавахара Магдалена эркаца Малхбален Кордильере. Цигахь цуьнан эскаро хӀаллакйира Муиска пачхьалкх, кхоьллира Санта-Фе-де-Богота гӀала. Кесадас регионан цӀе елира «El nuevo reino de Granada» (исп. маттера гочдича — «Керла паччахьалла Гранада») Испанин ахгӀайренан декъан сийнна, иза схьаяьккхинера маврашкара тӀаьххьара, цигахь бехара вежрий де КесадгӀара. Цул тӀаьхьа, иза майхь 1539 шарахь Испане вахча, колонин урхалла дӀаделира цуьнан вешина Эрнанан. Амма Де Кесадас провинцин терго яйира, 1540 шарахь, конкистадоран Себастьян де Белкаркаран духьала латтийтархьама, императора Карл V-гӀачо кӀоштанна тӀехь урхалла дан бакъо еллачул тӀаьхьа, иза чувахара хӀинцалера Эквадоран махка, ша шена кхайкхийна губернатор хилира Попаян гӀалахь.

Правительствон регуляризаци

Белалькасаран толамо регион вице-паччахьалла Перун Ӏедалан кӀела хӀоттийра, ткъа иза хӀуттуш бен дацара. Карл V аудиенси кхолла омар делира, иза лакхара суьдан тайпанах ю, цуо цхьаьнатуьйхира кхочушдаран а, суьдан а Ӏедал Санта-Фе-де-Боготахь 1549 шарахь.

Губернаторийн исписка

Дарже хӀоттар	Бакъонаш чекхйовлар	Губернатор
1538	1539	Гонсало Хименес де Кесада
1539	1542	Эрнан Перес де Кесада
1542	1544	Алонсо Луис Фернандес де Луго
1544	1545	Лопе Монтальво де Луго
1545	1546	Педро де Урсуа
1546	1550	Мигель Диас де Армендариз
1551	1558	Хуан де Монтаньо

Паччахьан аудиенси

Паччахьан аудиенси йиллина паччахьан омарца 1549 шеран 17 июлехь. Цунна Ӏедал делира Санта-Марта, Рио-де-Сан-Хуан, Попаян, Гаяна, Картахена-де-Индиас провинцешна тӀехь. Аудиенсина тӀедиллира бакъ кхел яр, кхин а тергоне эца езара меттигера правительство, махка нах ховшар. 1550 шеран 7 апрелехь хилира аудиенсин хьалхара сессии, Пласа-Майор майданара цӀа чохь, хӀинца оцу меттигехь лаьтта Колумбин бакъ кхелан гӀала.

Юьхьанца берриг суьдхой кхочушдаран Ӏедалехь бара. Паччахьан масех инспектор аудиенсин болх тобан хьажийначул тӀаьхьа, 1564 шарахь кхочушдаран Ӏедалан централизаци йира цхьаьна дарж кӀела делира, аудиенсин президентан, иза хӀоттавора губернаторо а, коьрта баьччалла дечу инарло а. Оцу бахьнехь регионах ала долийра президенци а. Президент кӀезиг воьзна вара административан а, тӀеман а гӀуллакхехь Лимерачу Перун вице-паччахьах. Аудиенси суьдан дозанаш дӀалоцура Паччахьаллин берриг мохк.

1680 шеран II Жайнин «ХӀиндин законийн гуламан» XV декъан («Паччахьан аудиенси а, ХӀиндера канцеляреш а») VIII Законехь («Паччахьан Аудиенси а, Санта-Фе канцеляри а Керла паччахьалла Гранадехь») бу сацамаш 1549 шеран 17 июлера; 1554 шеран 10 майра; 1572 шеран 1 августера, цара юьйцу аудиенсин бакъонаш а, функцеш а.

Керла паччахьалла Гранадера Санта-Фе-де-Боготехь охьахаайе Паччахьан аудиенси, канцелярехь хила беза президент а, губернатор а, коьрта баьччаллин инарла а; гражданийн гӀуллакхан пхиъ суьдхо [oidores], уьззаш кхин а бу зуламан гӀуллакхийн суьдхой [alcaldes del crimen]; тажан тешаме стаг [fiscal]; суьдан пурстоп [alguacil mayor]; Гран-канцлеран лейтенант; кхин а оьшу министраш даржера нах а, уьш гӀуллакхехь хир бу Керла Паччахьаллин гуонашкахь а, кхин а провинцешкахь Санта-Марта, Департамента Рио-де-Сан-Хуан, Попаян. Царна йукъа ца йогӀу Китон паччахьан аудиенсин а, Гайанин а, я Эльдорадон а билгалаяьхна меттигаш. Цунна хир ю Санто-Домингора паччахьан аудиенсин, Картахенан провинцин йоцу бакъонаш….

Кхин а цхьа хийцам хилира XVIII бӀешеран БурбонгӀеран реформашца. Лимин а, Боготан а йукъара хаам меллаша кхачарна, сацам бира 1717 шарахь маьрша Керла Гранадин вице-паччахьалла кхолла (иза меттахӀоттийра 1739 шарахь дукха хан йолале). Боготан губернатор-президент керлачу кхолламан сардал хилира, цуьнгахь тӀеман а, кхочушдаран а тергам бара луларчу Китон председателаллин а, Венесуэлин провинцешна а.

Литература

• Avellaneda Navas, José Ignacio. The Conquerors of the New Kingdom of Granada. — Albuquerque: University of New Mexico Press, 1995.
• Cook, Karoline P. «Religious Identity, Race and Status in New Granada.» Race and Blood in the Iberian World; 3 (2012): 81.
• Fisher, John R., Allan J. Keuthe, and Anthony McFarlane, eds. Reform and Insurrection in Bourbon New Granada and Peru. Baton Rouge: Louisiana State University Press, 1990. ISBN 978-0-8071-1654-8
• Graff, Gary W. «Spanish Parishes in Colonial New Granada: Their Role in Town-Building on the Spanish-American Frontier.» The Americas (1976): 336—351. [ in JSTOR]
• Grahn, Lance Raymond. The Political Economy of Smuggling: regional informal economies in early Bourbon New Granada (Boulder: Westview Press, 1997)
• Kuethe, Allan J. Military Reform and Society in New Granada, 1773—1808. Gainesville: University Presses of Florida, 1978. ISBN 978-0-8130-0570-6
• Markham, Clements. The Conquest of New Granada (1912) online
• McFarlane, Anthony. Colombia Before Independence: Economy, Society and Politics under Bourbon Rule. Cambridge: Cambridge University Press, 1993. ISBN 978-0-521-41641-2
• Phelan, John Leddy. The People and the King: The Comunero Revolution in Colombia, 1781. Madison: University of Wisconsin Press, 1978. ISBN 978-0-299-07290-2
• Ramírez, Susan Elizabeth. «Institutions of the Spanish American Empire in the Hapsburg Era.» in A Companion to Latin American History (2008): 106-23.
• Rodríguez Freyle, Juan. The Conquest of New Granada (London: Folio Society, 1961)

Хьажоргаш

• The Educated Vassal in the State of the New Kingdom of Granada, and His Respective Duties — «Образованный вассал в штате Нового Королевства Гранада и его соответствующие обязанности», 1789 г.