Википеди

Яшин, Лев Иванович

ХӀокху терминан кхин а маьӀнаш ду, хьажа Яшин.

Я́шин Лев Ива́нович (1929 шеран 21 октябрь[2][3][…] йа 1929 шеран 22 октябрь, Москох, РСФСР, ССРС[2][6] — 1990 шеран 20 март[4][5], Москох, РСФСР, ССРС) — советийн футболист, кевнахо, левзина москохан «Динамохь» а, ССРС гулйина командехь а. 1956 шеран Олимпийн чемпион, 1960 шеран Европин чемпион, 5-за ССРС чемпион, ССРС хьакъ долу спортан говзанча (1957). Социалистийн Къинхьегаман Турпалхо (1990). Полковник, ССКП декъахо 1958 шарахь дуьйна[7].

Футбол
Яшин Лев
Йукъара хаамаш
Йуьззина цӀе Яшин Лев Иванович
Харц цӀе Ӏаьржа гезиг[1]
Вина терахь 1929 шеран 21 октябрь({{padleft:1929|4|0}}-{{padleft:10|2|0}}-{{padleft:21|2|0}})[2][3][…] йа 1929 шеран 22 октябрь({{padleft:1929|4|0}}-{{padleft:10|2|0}}-{{padleft:22|2|0}})
Вина меттиг
Кхелхина терахь 1990 шеран 20 март({{padleft:1990|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:20|2|0}})[4][5] (60 шо)
Кхелхина меттиг
Гражданалла
Локхалла 189 см
Позици кевнахо
Кегийрхойн клубаш
1945 ССРС байракх Красный Октябрь (Тушино)
1949—1950 ССРС байракх Динамо (Москох)
Клубан карьера[* 1]
1950—1971 Байракх ССРС Динамо (Москох) 326 (–240)
Тренеран карьера
Байракх ССРС ССРС-2
1971—1975 Байракх ССРС Динамо (Москох) ком. хьаьк.
СовгӀаташ а, мидалш а
Олимпийн ловзарш
Деши Мельбурн 1956 футбол
Европин чемпионаташ
Деши Франци 1960
Дети Испани 1964
Правительствон совгӀаташ
Социалистийн Къинхьегаман Турпалхо
Ленинан Орден Ленинан Орден Къинхьегаман ЦӀечу Байракхан орден Къинхьегаман ЦӀечу Байракхан орден
Юбилейная медаль «За доблестный труд (За воинскую доблесть). В ознаменование 100-летия со дня рождения Владимира Ильича Ленина»
«1941—1945 шерашкахь Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамтӀехь сийлахь къахьегаран» мидал
«1941—1945 шерашкахь Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамтӀехь сийлахь къахьегаран» мидал
Ала хӀума доцуш гӀуллакх дарна 1 тӀегӀан мидал Ала хӀума доцуш гӀуллакх дарна 2 тӀегӀан мидал Ала хӀума доцуш гӀуллакх дарна 3 тӀегӀан мидал
Кхечу мехкийн спортан
Детин Олимпийн орден
Сийлахь спортан цӀераш
ССРС Спортан хьакъ долу говзанча
  1. ↑ Профессионалан клубехь ловзаран а, голийн а барам лору къоман чемпионатийн тайп-тайпана лиганашкара.
Викилармин логотип Медиафайлаш Викилармехь

XX бӀешеран уггаре дика кевнахо ФИФАн[8], МФФИИС[9], World Soccer, France Football[10], Placar[11] Venerdì[12], Guerin Sportivo[13], Planète Foot[14], Voetbal International[15] версешца. Исторехь цхьаъ бен воцу «Дешин буьрка» йелла кевнахо. Дуьненан футболехь лору араваларан а, йерриг гӀуданан майданахь а ловзар шуьйра карадерзина дуьххьарлерачех цхьа кевнахо.

Биографи нисйе бӀаьра

Жималла нисйе бӀаьра

Яшин Лев Иванович вина 1929 шеран 22 октябрехь Москохан, Богородскан кӀоштахь. Леван да, Иван Петрович, лакхара квалификацин слесарь[16], болхбеш вара дуьхьалонан авиацин заводехь Тушинехь шардархочун даржехь, нана, Анна Митрофановна, къахьоьгуш йара «Красный богатырь» заводехь. ЯшингӀар бехара Анна Митрофановнин боккхачу доьзалехь, цуьнан вежаршца а, йижаршца № 15 йолчу цӀа чохь Миллионан урамехь. Оцу цӀийнан кертахь меттигера бераш, царна йукъахь Яшин Лев а, гуттаренна а ловзура футболех, ловзарш хуьлура бӀаьста а, аьхка а, гурахь а муьлххачу хенан-хӀоттамехь, Ӏаржйаллалц. Оцу кертарчу ловзаршкахь Лев Ивановичан кхечира хьал кевнахочун зиеделларг[17]. Ӏай кертахь бераша шешша ша бойтура буьрканан хоккейх ловза. Футбол а, хоккей а йоцуш, бераш ловзура лаптах, залк тӀера лыжашца чукхийсалора, ткъа залкан меттана божалш дара. Яшина иштта дагалоьцу и берийн ловзарш: «Лаьттах детталора, лазадора, йахара йаккхий Ӏаьрждаргаш, амма Ӏемара чӀогӀа когаш тӀехь латта, локхаллех ца кхера, шен дегӀан доладан». Лев Ивановичан хетара, царех тера физикин балхо дика кечво баккхийчеран спортан, ткъа лакхара лигин ловзархойн лакхара травматизм цуо йоьхкура, «уьш бераллехь кӀезиг идарх, кхийсабаларх, летарх, футболех ловзарх, канкеш тӀехь хехкабаларх, дитташ тӀе бийларх»[18].

Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀом болабелира 11 шо долу Яшин Подольскан уллехь — гергарчаьргахь волуш, цаьрга дас-нанас кӀант аьхкенна садаӀа вахийтинера. Октябрехь Иван Петрович болх беш волу тӀеман завод, кхалхийра Ульяновскан герга; берриг доьзал а цига дехьабелира, шен шийтта шо кхачар Лёвас даздира, заводан черхаш тӀехь йолу шалонаш яссаеш[17]. Оцу заводе иза балха а вахара, 1943 шеран бӀаьста слесарь болх Ӏамо. 16 шо долуш Яшин Леван Даймехкан хьалхара совгӀат делира — «1941—1945 шерашкахь Сийлахь-Боккха Даймехкан тӀамтӀехь сийлахь къахьегаран мидал»[16].

Спортан карьера нисйе бӀаьра

ЯшингӀар Москоха йухабирзира 1944 шарахь. Лев, заводехь болх беш, йерриг мукъа хан шена дукха дезачу ловзарна дӀалора, иза кевнахо вара Тушинон гулйина командин. 18 шо долуш цуьнга эскаре кхайкхира. Эскарехь вара Москохахь, кхузахь иза вайра Москохан футболан клубан «Динамон» тренеран А. И. Чернышёвн, цуьнга кхайкхира клубан кегийрхойн команде. Ткъа 1949 шеран бӀаьста Яшинах хилира коьрта командин кхоалгӀа кевнахо — Хомич Алексейн а, Саная Вальтеран а дублёр.[19] Оцу хенахь дуьйна Яшин Лев цхьаьна клубехь левзина 1971 шарахь шен футболан карьера дӀайаллалц.

Шен спортан карьерин йуьххьехь Яшин кхин а ловзура экъанан хоккейх (1950 - 1953 шерашкахь). 1953 шарахь цуо хоккейх ловзаран ССРС Кад баьккхира, ССРС чемпионатан борзанан совгӀатхо хилира, хоккейхь а кевнахочун позицехь вара иза. 1954 шеран дуьненан чемпионатан хьалха ССРС хоккейн гулйина командин йукъа кандидат вара, амма цхьаьна футболан тӀеверза сацам бира.

1950-гӀа шераш долалуш «Динамон» коьрта кевнахо вара Хомич Алексей, цунах хьовсархоша олура «ЦӀоькъа лом». 1953 шарахь бен Яшина хьалхара меттиг дӀа ца лецира «Динамон» кевнашкахь.

Шен клубаца цхьаьна Яшин Лева пхоьазза (1954, 1955, 1957, 1959, 1963 шерашкахь) ССРС чемпион хилира, кхузза футболех ловзаран ССРС Кад баьккхира.

1954 шарахь дуьйна Яшин кевнахо ву ССРС гулйина команда, цунна йукъахь левзина 78 матчехь. Гулйина командица цхьаьна 1956 шарахь Яшин туьйлира Олимпийн ловзаршкахь Мельбурнехь, 1960 шеран Европин кедехь.

1959 шарахь левзира[20] кхаа доттагӀаллин матчашкахь[21], «Торпедон» йукъахь.

Гулйина командин йукъахь иза кхузза левзина футболех ловзаран дуьненан чемпионатан финалан тӀегӀанехь: 1958 шарахь Швецехь, 1962 шарахь Чилехь, 1966 шарахь Ингалсехь. Дуьненан чемпионаташкара уггаре боккха кхиам — 1966 шеран чемпионатехь йоьалгӀа меттиг. Яшин кхин а испискехь вара 1970 шеран Мексикерачу дуьненан чемпионатехь кхоалгӀа кевнахо аьлла, амма ша левзина вац цигахь.

 
Нетто Игорь а, Лев Яшин а

1963 шеран 23 октябрехь Лондонехь, «Уэмбли» стадион тӀехь, Лев Яшин левзира дуьненан гулйина командехь гулйина Ингалсан командин дуьхьала гӀарайаьллачу «БӀешеран матчехь», иза лерина йара ингалсан футболан бӀешо кхачарна (матч 2:1 чоьтаца йаьккхира ингалсхоша; делахь а Яшина цхьан буьрка чу ца йахийтира, шолгӀачу таймехь кевнашкахь иза хийцина югославо Шошкич Милутина шозза йаьккхира буьрка шен кевнаш чуьра)[22]. Дерриг дуьненахь Яшинах олура йа «Ӏаьржа пантера» (цуьнан Ӏаьржа кевнахочун духар а, тӀахъаьлла хилар а, пелхьо санна кхийсавалар бахьнехь), йа «Ӏаьржа гезг» (цуьнан деха, массанхьа кхочу куьйгаш бахьнехь)[23].

1963 шарахь Яшинан делира Европин уггаре дикачу футболистан совгӀат — хӀора кӀиранан «Франс-Футбол» газетан «Дешин буьрка».

1971 шеран 27 майхь Москохахь В. И. Ленинан цӀарах Центран стадион тӀехь, 103 эзар хьажархо волуш, хилира Яшин Леван Ӏадикайаран матч. Оцу матчехь Йерригсоюзан спортйукъараллин «Динамон» клубийн гулйина команда (матчехь дакъалецира Москохара, Киевра, Тиблисера говзанчаша) левзира дуьненан «седарчийн» гулйина командин дуьхьала, царна йукъахь бара Эйсебио, Бобби Чарльтон, Герд Мюллер, кхин дуккха. Аренан тӀера араволуш, Яшина шен каранаш дӀаделира 23 шо долчу кевнахочун Пильгуй Владимиран (амма ша Пильгуйс интервью луш иза бакъ ца дира), шен меттана «Динамохь» когаметта витина[24]. Матч чекхйаьлира 2:2 чоьтаца, ткъа Пильгуйс дӀалецира «Динамон» кевнашкара меттиг тӀаьхьадогӀучу 11 шарна.

Оццу шеран 31 августехь Яшин йуха а аренан тӀевелира; хӀинца цуо лардира дуьненан «седарчийн» кевнаш Италин гулйина командин дуьхьала (уьш туьйлира 4:2 чоьтаца)[25].

Ловзаран карьера чекхйаьккхинчул тӀаьхьа нисйе бӀаьра

Футболан карьера чекхйаккхале а Л. И. Яшина чекйаьккхира Пачхьалкхан центран физикин оьздангаллин институтера (ПЦФОьИ) тренерийн ишкол (1967 шарахь). Динамон командин хьаькам (1971 — 1975 шеран апрель). Къона талант йолу футболистан А. Е. Кожемякинан бохам хиллачул тӀаьхьа Лев Иванович бехкен вира «моралан-кхиоран болх лагӀбарехь». Иза болх бан дехьавелира «Динамо» йукъараллин Центран кхеташоне, цигахь вара ЦКх «Динамо» футболан а, хоккейн а декъан хьаькаман гӀовс (1975 шеран майра 1976 шеран октябрь кхаччалц). Цул тӀаьхьа хилира ССРС Спорткомитетан футболан урхаллин хьаькаман кхиоран белхах жоп луш волу гӀовс (1976 шеран октябрера 1984 шо кхаччалц), цуьнца цхьаьнахеннахь вара ССРС Футболан федерацин председателан гӀовс (1981 – 1989 шерашкахь). 1985 шарахь йухавеира шен хьомен йукъаралле, кхиоран белхан лакхара тренер вара йукъараллин ЦКх[26]. ССРС гулйина шолгӀа командин тренер а, цхьана ханна берийн командийн а.

Шовзткъеиттара ваьлчи Яшинан аьрру коган гангрена йолайелира, иза хилира жигара цигаьрка озарна облитерацин эндартериитах. 1984 шарахь ког дӀабаьккхира. Операци йинчул тӀаьхьа а цигаьрка уьйзура. Зайчик Марка дийцарехь, 1989 шарахь, ветеранийн гулйина командо Исраиле зиярат динчу хенахь, Яшинна мехаза «чӀогӀа дика протез» йира[27]. Яшин Исраилехь волчу хенахь цуьнга хьожуш вара Исраилан гулйина командин коьрта лор Росновский Марк[28].

1990 шеран 18 мартехь Яшин Леван йелира Социалистийн Къинхьегаман Турпалхо цӀе. Оцу статусехь иза вехира шина дийнахь, велира шинара дийнахь, 20 мартехь. Валаран бахьна хилира облитаци йина эндартериитан гена йаьккхина хьеран рак. ДӀавоьллина Ваганьковски кешнашкахь.

Ловзаран кеп нисйе бӀаьра

 
Яшин Лев техника тоеш (1960 шо)

1950-гӀа шерийн йуьххьехь кевнахошна йукъахь яржа йолайелира, йерриг гӀуданан майданехь, арабовларан керла ловзаран кеп, иза схьаэцна кхиийра Яшина. Кевнахойн майданал арахьа ловзар карадерзийна кевнахойх хьалхарчех цхьаъ хилира Саная Вальтер, «Динамохь» Яшинан хьехархо лоруш волу, ткъа кхин а Болгарин гулйина командин ловзархо Соколов Апостол[en]. 1950-гӀа шерийн йуьххьехь кевнахо турслочун меттехь ловзар ССРС лорура шен коьрта декхар, кевнийн гура ларбар, кхочушдан ца хаар. «Динамон» а, гулйина командин а тренеран Якушин Михаилан сих-сиха дезара ССРС Спорткомитетан, Яшинан «циркех» лаьцна, нотацешка ладогӀа[29].

1960-гӀа шераш долалуш керла кеп де-дене мел долу массанхьа яржа йолайелира — ССРС гулйина командин а, цуьнан кевнахочун а кхиамашца цхьаьна. Говзанчаша къобал дора, йерриг гӀуданан майданан чохь Яшин ловзар кхиаме дара цунна ловзар «деша» хаарна, турслочун хьуьнар хиларна. Цуьнга цхьаьна хенахь буьркин терго йалора, иза дӀайала накъост каравора. Кхераме меттигашкахь буьрка аратохар хьалха йукъадаьккхинчех цхьаъ ву, ткъа ширачу ишколехь иза схьа а лаьцна сацийна латто йезара[30].

Говзанчаша лорура, Яшин реакцехь а, кхоссаваларехь а Хомичал оьшуш хилар. Филатов Лев билгаладоккхура, Яшин чӀогӀа воьттина вара кевнахо хила, дехий куьйгаш дара, дика координаци йолуш вара. ТӀаккха а Яшинан аьттунаш физикин кепах дацара, цуьнан хьуьнаралла дара мостагӀчо ден дерг хаа, хьалххе буьрка атта схьаэцалурйолу меттигехь хила[29].

Доьзал нисйе бӀаьра

Зуда — Валентина Тимофеевна;

ЙоӀ — Ирина; ЙоӀ — Елена.

Яшинан йоьӀан кӀант — Фролов Василий (вина 1986 шеран 22 февралехь) иштта хилла футболан кевнахо: левзина «Динамон» дублехь, петарбухан «Динамо», «Зеленоград» йукъахь, 2009 шарахь левзина ваьлла, физоьздангаллин хьехархо болх бира, тӀаьхьо тренер хилира берийн футболан командин. 2012 шеран бӀаьста Российн кегийрхойн хьалхейаккхаран шина матчехь суьдхочун гӀоьнча хилира[31]. ХӀинца болх бо омскан «Иртыш» йукъахь кевнахойн тренер [32]

Спортан кхиамаш нисйе бӀаьра

Командин нисйе бӀаьра

Динамо (хоккейн клуб)

Динамо (Москох) (футболан клуб)

ССРС гулйина команда

Шен кхиамаш нисйе бӀаьра

СовгӀаташ нисйе бӀаьра

Ловзаран статистика нисйе бӀаьра

«Динамо» Москох йукъахь Яшинан матчаш нисйе бӀаьра

Шо ССРС чемпионат ССРС кад Дерриг
Ловзарш Голаш
чуйахийтина		 Ловзарш Голаш
чуйахийтина		 Ловзарш Голаш
чуйахийтина
1950 2 -5 ? 0 2 -5
1951 0 0 0 0
1952 0 0 0 0
1953 13 -11 13 -11
1954 24 -20 24 -20
1955 22 -16 ? 22 -16
1956 19 -29 ? ? 19 -29
1957 12 −8 ? ? 12 -7
1958 6 −8 ? ? 6 -7
1959 19 -15 ? ? 19 -15
1960 18 −14 ? ? 18 0
1961 19 ? ? ? 19 0
1962 17 ? ? ? 17 0
1963 27 -6 ? ? 27 -6
1964 28 ? ? ? 28 0
1965 20 ? ? ? 20 0
1966 8 -6 ? ? 8 -6
1967 20 -11 6 ? 26 -11
1968 17 -11 ? ? 17 -11
1969 22 ? ? ? 22 0
1970 13 -6 3 ? 16 -6
Ерриш 326 -240 9 ? 335 -240

Яшин литературехь а, фольклорехь а нисйе бӀаьра

Файл:LIYashin Grave Vagan'kovo 2017.jpg
Ваганьковски кешнашкара Яшин Леван каш

Яшинан спортан похӀма билгалйаьккхира Высоцкий Владимира «Кевнахо» эшарехь.

Рождественский Роберта Яшинан лерина «Шераш дӀаоьху» байташ йаздина.

Евтушенко Евгенийс йаздина Яшинах «Кевнахо араволу кевнашка» байташ, иза «Сан футболиада» жайнин чуйахна. Поэта йийшира и байташ «Динамийн» гулйина командийн а, дуьненан гулйина командин (ветеранийн а, ловзуш болу футболистийн а) а матчел хьалха, 1989 шеран 10 августехь, Яшинан 60 шо даздечу хенахь Москохара Петран паркехь «Динамо» стадион тӀехь в в [35]. МогӀамашкахь Яшинан стандартан доцу ловзаран хатӀ дусту марша ойланца.

Иэс нисйе бӀаьра

 
Банк Российн иэсан нахарт Яшин Леван суьртаца. 2 сом, бераш, 2009 шо
 
Российн поштан марка, 2015 шо

2018 шарахь Банк Российно арахецна 100 сом мах болу Иэсан банкнота, иза лерина йу 2018 шеран футболех ловзаран дуьненан чемпионатна, цунна тӀехь виллина буьркин тӀехь кхоссавелла кевнахо, Яшин Лев.

 
Соьлжа-ГӀалара Яшин Леван урамера № 22 йолу цӀийнан тӀера аншлаг
  • 2011 шарахь Соьлжа-ГӀалахь Яшин Леван урамехь дӀайиллина иэсан хьаьрк футболистан сийнна.
  • 2013 шеран декабрехь спортан «Динамо» йукъаралло долийна Яшин Леван цӀе тиллира цхьаьна Москохан урамна. Иза лаьтта МХӀАНан дехьа Къилба-Малхбален административан гуонаннан Некрасовкин кӀоштахь[37][38].
  • 2016 шеран октябрехь Яшин Леван иэс хӀоттийра «Российн сийн аллейхь» Российн пачхьалкхан физикин оьздангаллин, спортан, кегийрхойн, туризман университетан гӀишлон чувоьдийлин дуьхьала[39].
  • Тольяттехь ду Яшин Леван урам.
  • ФИФАс совгӀат диллина — футболех ловзаран дуьненан чемпионатан финалан тӀегӀанан уггаре дика кевнахочунна.
  • «Огонёк» журнало хӀора шарахь ло Яшин Леван цӀарах «Шеран кевнахо» совгӀат.
  • 2009 шеран 28 декабрехь Российн Центран Банко кхайкхийра 2 сом мах болу, Яшин Леван лерина «Российн гӀарабевлла спортхой» серера, иэсан детин нахарт лела арахецарх. Монеташ арахецна 3 000 тиражца, кечдина 925 чоман детех, металлан цӀена барам 15,5 грамм (ах-унци). Арахецаран терахь кхайкхийна доллушехь, нахарташна тӀаьхь хӀоттийна: «2010 шо».
  • Республика Эрмалойчоьнан Центран банко 2008 шарахь арахеца долийра нахартийн сери «Футболан паччахьаш», царна йукъахь Яшин Леван иэсан нахарт. Номинал — 100 драм, дина 925 чоман детех. Аверс: йуккъехь — серин логотип. Йисташца — мехкан цӀе эрмалойн маттахь (лакхахь) — ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ а, Ингалсан (лахахь) — REPUBLIC OF ARMENIA. Логотипан бухахь — нахартан номинал («100 ԴՐԱՄ» — 100 драм). Кхин а лахахь — арахецна шо, йуккъехь — Республика Эрмалойчоьнан хӀост. Реверс: йуккъехь — лакхахула йогӀу буьркан фонца футболистан бюст, къоман байракхьан бесара йина къегина шлейф йолуш. Лакхахь аьрру агӀонна герга фамилии а, цӀе а ингалсан маттахь. Лахарчу декъехь — ловзархочун автограф. Дозалла 28,28 г, диаметр 38,61 мм. Дизайн — Котович Роберт, нахарт зорбатоьхна Полякийн нахартин кертахь. Нахартин тираж — 200 эз. экземпляр[40].
  • 2014 шеран 21 июнехь бразилин гӀалахь Рио-де-Жанейрохь Яшин Леван иэс хӀоттийра. Монумент лаьтта хӀокху заманан говзаллин музейхь (Museu de Arte Moderna). Иэс йу Москохахь Петровн паркехь хӀоттийна иэсан жима йина копи[41].
  • Голкипер дуьххьара FIFA футболан симуляторехь ву 2018 шарахь[42].

Адресаш нисйе бӀаьра

Файл:Мемориальная доска. Лев Яшин.jpg
Чапаевн урамалгера цӀен тӀийра мемориалан у

1980-гӀа а, 1990-гӀа а шерашкахь цкъа дийцина ца Ӏа МиллионалгӀа урамера № 15 йолу цӀа дохоран планех, цигахь гӀараваьлла кевнахо ваьхнера бераллехь 1929 – 1941 шерашкахь. 1999 шарахь, Яшинан 70 шо кхочуш Москохан чоьхьара эскарийн гуонан эскаран баьччалло цӀенна тӀехь мемориалан у хӀоттийча, цӀа дохоран къамелаш севцира[17].

1944 – 1957 шерашкахь Яшин Лев вехира Доккха Бешан урам, 7 (цӀа ца дисина); 1957 – 1964 шерашкахь – Кутузовн проспект тӀехь, 37 (хӀинца – 33 цӀа)[43].

1964 шарахь Яшин кхелхира ГӀамарийн урамийн кӀошта[44]. 2011 шеран 22 октябрехь Чапаевн урамалгера, 18/1 адресца, Яшин Лев 1964 – 1990 шерашкахь ваьхна цӀенна тӀехь, хӀоттийна мемориалан у[8].

Мемориалан у хӀоттийна Соьлжа-ГӀалара «Ахьмад-Арена» стадион тӀехь.

Марканаш нисйе бӀаьра

Кинематограф нисйе бӀаьра

Сочиненеш нисйе бӀаьра

Билгалдахарш нисйе бӀаьра

  1. ↑ Yashin, the impregnable Spider. FIFA (2011 шеран 22 октябрь). ТӀекхочу дата: 2013 шеран 21 июль. Архивйина 2013 шеран 25 июлехь
  2. ↑ 1 2 3 4 Яшин Лев Иванович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  3. ↑ 1 2 Lev Ivanovich Yashin // Encyclopædia Britannica (инг.)
  4. ↑ 1 2 Энциклопедия Брокгауз (нем.)
  5. ↑ 1 2 Brozović D., Ladan T. Lav Ivanovič Jašin // Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 с. — ISBN 978-953-6036-31-8
  6. ↑ 1 2 Чешская национальная авторитетная база данных
  7. ↑ http://academydinamo.ru/yashin/ Архивйина 2017-01-22 — Wayback Machine
  8. ↑ 1 2 Мемориальная доска, посвящённая Льву Яшину, открыта в Москохахь. РИА Новости Спорт (2011 шеран 22 октябрь). ТӀекхочу дата: 2011 шеран 23 октябрь. Архивйина 2012 шеран 4 февралехь
  9. ↑ The World’s best Goalkeeper of the Century
  10. ↑ France Football’s Football Player of the Century
  11. ↑ Placar’s 100 Craques do Século
  12. ↑ Venerdi’s All-Time Top-100 (100 Magnifici)
  13. ↑ Guerin' Sportivo’s I 50 Grandi del Secolo by Adalberto Bortolotti
  14. ↑ Planète Foot’s 50 Meilleurs Joueurs du Monde
  15. ↑ Voetbal International’s Wereldsterren by Raf Willems
  16. ↑ 1 2 Венглинский, Ильинский, 2005, с. 7.
  17. ↑ 1 2 3 Валерий Гук. Держать удары Яшин учился в Богородском // Восточный округ. — 2014. — № 40 за 14 ноября. — С. 11.
  18. ↑ Галедин, 2014, с. 5—8.
  19. ↑ Венглинский, Ильинский, 2005, с. 19.
  20. ↑ ФК ТОРПЕДО МОСКОХ - Форум. torpedom.ru. ТӀекхочу дата: 2016 шеран 17 сентябрь.
  21. ↑ UK: SHEFFIELD WEDNESDAY vs MOSCOW TORPEDO SOCCER MATCH: SHEFIELD. www.itnsource.com. ТӀекхочу дата: 2016 шеран 17 сентябрь.
  22. ↑ Есенин, 1983, с. 70.
  23. ↑ The path of the «Panther». BBC Sport (2002 шеран 9 апрель). ТӀекхочу дата: 2014 шеран 21 ноябрь.
  24. ↑ Есенин, 1983, с. 125—126.
  25. ↑ Есенин, 1983, с. 126.
  26. ↑ Валентина Яшина: После матча Лев всегда меня спрашивал: «Ну, как йа торчал?»
  27. ↑ Марк Зайчик. Кого Яшин послал в Израиль на ПМЖ? — сайт тӀера йаззам Zman.com (2011 шеран 22 октябрь).
  28. ↑ Владимир Бейдер. Наши против наших // Огонёк. — 2007. — 11 ноябрехь (№ 45). — С. 29.
  29. ↑ 1 2 Соскин, 2014, с. 134—137.
  30. ↑ Whitfield, 2012, с. 26.
  31. ↑ Фролов Василий Сергеевич, судья
  32. ↑ Внук Льва Яшина пополнит тренерский штаб «Иртыша». ПФК "Иртыш" (2020 шеран 20 июнь). ТӀекхочу дата: 2020 шеран 20 июнь.
  33. ↑ Олимпийн идея в знаках, символах, наградах Архивйина 2009-04-13 — Wayback Machine
  34. ↑ «Портрет на обложке». Интервью со Львом Яшиным // Журнал «Физкультура и спорт», № 5, 1990.
  35. ↑ Звёзды мирового футбола. Библиотека изображений // РИА Новости
  36. ↑ Именами Яшина и У. Садаева назовут улицы города Грозный(ТӀе цакхочу хьажорг)
  37. ↑ Куда "отправили" Льва Яшина? ТӀекхочу дата: 2017 шеран 8 июнь.
  38. ↑ "Именем Льва Яшина назовут улицу в районе Некрасовка в ЮВАО". m24.ru(оьр.). Дата обращения: 2017 ш. 08 июнехь.
  39. ↑ "Бюст легендарного вратаря Льва Яшина открыт в Москохахь". ТАСС(оьр.). Дата обращения: 2017 ш. 08 июнехь.
  40. ↑ Монетный двор Польши — Лев Яшин, 100 драм (Серия «Короли футбола» Архивйина 2013-09-28 — Wayback Machine
  41. ↑ В Рио-де-Жанейро открыли памятник Льву Яшину. Lenta.ru (2011 шеран 21 июнь). ТӀекхочу дата: 2014 шеран 21 ноябрь.
  42. ↑ "Советский голкипер Лев Яшин появится в футбольном симуляторе FIFA 2018". РИА Новости(оьр.). 20170613T0036+0300Z. Дата обращения: 2017 ш. 13 июнехь. {{cite news}}: Проверьте значение даты: |date= (справка)К:Википедия:Ошибки CS1 (даты)
  43. ↑ Яшин Лев Иванович // Московская энциклопедия. / Гл. ред. С. О. Шмидт. — М., 2007—2014. — Т. I. Лица Москвы: [в 6 кн.].
  44. ↑ Сергей Чуев, Владимир Пахомов, Артём Гусятинский. Миг между прошлым и будущим // Советский спорт. — 2000. — № за 20 апреля.
  45. ↑ Внешний вид почтового блока Монтсеррата

Литература нисйе бӀаьра

  • Асаулов В. Ф. Лев Яшин — русский гений. — М.: Вагриус, 2008. — 368 с. — ISBN 978-5-9697-0471-8.
  • Венглинский Г. П., Ильинский М. М. Лев Яшин: кевнахо эпохи. Заметки и мнения современников. — М.: Вече, 2005. — 160 с. — ISBN 5-9533-1007-2.
  • Винокуров В. И. Лев Яшин: биографический очерк. — М.: Книжный клуб, 1999. — 64 с. — (Память. Спорт как спорт). — ISBN 5-7717-0017-7.
  • Винокуров В. И. Яшин, Платини, Беккенбауэр и Мюллер: биографические очерки. — М.: Эксмо, 2009. — 288 с. — (Клуб 100 лучших футболистов мира). — ISBN 978-5-699-31147-7.
  • Галедин В. И. Лев Яшин. — М.: Молодая гвардия, 2014. — 301 с. — (Жизнь замечательных людей. Вып. 1462). — ISBN 978-5-235-03669-7.
  • Горянов Л. Б. Новеллы о вратаре. — М.: Советская Россия, 1973. — 192 с.
  • Есенин К. С. Футбол. Сборная ССРС. — М.: Физкультура и спорт, 1983. — 208 с.
  • Соскин А. М. Триумф без пощады. Лев Яшин сквозь фильтр времени. — М.: Книжный клуб, 2004. — 111 с.
  • Соскин А. М. Лев Яшин. За кулисами славы. — М.: Алгоритм, 2007. — 413 с. — (Память). — ISBN 978-5-9265-0422-1.
  • Соскин А. М. Лев Яшин. Блеск сквозь слёзы. — М.: Алгоритм, 2009. — 384 с. — ISBN 978-5-9265-0710-9=.
  • Соскин А. М. Лев Яшин. Легендарный кевнахо. — М.: Алгоритм, 2014. — 349 с. — (Легенды нашего спорта). — ISBN 978-5-4438-0705-8.
  • Авторский коллектив. Российский футбол за 100 лет. — М.: Грэгори Пейдж, 1997. — 724 с. — ISBN 5-900493-70-9.
  • Chris Whitfield. BALLS! The Best European Football Nations. — Sedbergh Publishing, 2012. — С. 1. — 149 с. — ISBN 9781476439174. Архиван копи 2016 шеран 22 февралехь дуьйна Wayback Machine тӀехь
  • Дитрих Шульце-Мармелинг. Лев Яшин. «Я-легенда» — М: Э, 2018. — 400 с. — (Иконы спорта). — 3000 экз. — ISBN 978-5-699-97992-9.
  • Галедин Владимир Игоревич. Лев Яшин. Кевнахо нашей мечты — М: Молодая гвардия, 2018. — 320 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-235-04121-9.
  • Иванов Олег Николаевич. Уроки Льва Яшина — М: Спорт, 2018. — 120 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-9500180-6-0.
  • Асаулов Виктор Фёдорович. Кевнахо всех времён и народов — М, 2018. — 504 с. — 4000 экз.

Хьажоргаш нисйе бӀаьра

Кеп:«Дешин буьрка» йаьккхинарш

Хьост — «https://ce.wikipedia.org/w/index.php?title=Яшин,_Лев_Иванович&oldid=9831254»