Абазакт
Абаза́кт (гӀебарт.-чергаз. Еджыбокъуей, Абазэкт, абаз. Гьабакъвайкыт, Абазакыт) — Российн Федерацин Кхарачой-Чергазийчоьнан Хабезан кӀоштан йукъара эвла. Юкъайоьду муниципалан кхолламан «Псаучье-Дахан йуьртан меттиган».
| Эвла | |
| Абазакт | |
|---|---|
| абаз. Гьабакъвайкыт, Абазакыт гӀебарт.-чергаз. Еджыбокъуей, Абазэкт | |
 | |
| 44°15′12″ къ. ш. 41°54′04″ м. д.HGЯO | |
| Пачхьалкх |
 Росси |
| Республика | Кхарачой-Чергазийчоь |
| Муниципалан кӀошт | Хабезан кӀошт |
| Йуьртан меттиг | Псаучье-Дахан |
| Корта | Мекеров Азамат Умарович |
| Истори а, географи а | |
| Йиллина | 1862 шарахь |
| Хьалхара цӀерш | 1925 шо кхачале Егибоковски |
| Центран локхалла | 511 м |
| Сахьтан аса | UTC+3 |
| Бахархой | |
| Бахархой | 423[1] стаг (2010) |
| Къаьмнийн хӀоттам | чергазий, абазой |
| Динан хӀоттам | бусалба-суннийш |
| Идентификаторан терахьаш | |
| Телефонан код | +7 87873 |
| Поштан индекс | 369 413 |
| Автомобилан код | 09 |
| Код ОКАТО | 91 240 000 002 |
| Код ОКТМО | 91640430106 |
| Картин тӀехь | |
 
|
|
Географи нисйе бӀаьра
Эвла лаьтта Хабезан кӀоштан къилбаседа декъехь, Жима Зеленчук хин аьрру бердаца. КIоштан центран Хабезан 25 км къилбаседа-малхбалехь а, Черкесск гIалан 14 км малхбузехьа а лаьтта, Р265. Черкесск—Архыз новкъаца. Доза ду нах бехачу меттагийн латташца: Ново-Хумарински къилба-малхбалехь, Псаучье-Дахе къилбехьа, Икон-Халк къилбаседехьа. Эвла лаьтта республикин ломан кIажошкахь. Меттиган рельеф коьртаниг шунаш долуш ю, акъари таьIна ю малхбалехьа эркан тогIенехьа. Йуьртан меттиган мехкан локхаллин юккъера барам бу 511 метр хIордан тIегIанера. Гидрографин маша коьртаниг гайтина Жима Зеленчук эрко.
Климат барамера. Шеран юккъера хIаваан температура + 10°С ю. Уггаре шийла бутт — январь (беттан юккъера температура -1,5°С), ткъа уггаре бовха — июль (+21°С). ГIуоролаш йолало декабрь болалуш, чекхйовлу апрель болалуш. Йочанийн шеран юккъера барам шарахь 700 мм гергга бу. Дукхах дерг догIу апрель-июнь муьрехь.
Истори нисйе бӀаьра
ХIинца ша лаьттачу меттигехь эвла кхоьллина 1862 шарахь. Цул хьалха Егибоковски эвла лаьттара Уруп а, Кяфар а хишна юкъахь.
1925 шарахь Егибоковски (Гьабакъвайкыт) элан цIе хийцира, кхечу чергазийн а, абазойн а эвланийн санна, царна элийн цIераш техкина хиларна. Цуьнан жамI эвлан таханлера Абазакт цIе ю. ЦIе схьаяьлла «абаза» этнонимах а, гӀебарт.-чергаз. кыт — «юрт» дашах а[2].
Бахархой нисйе бӀаьра
| Бахархойн дукхалла |
|---|
| 2010[1] |
| 423 |
- Къоман хIоттам
2010 шеран Ерригроссийн бахархой багарбаран жамIашца[3]:
| Къам | Барам, ст. |
Берриг бахархойх дакъа, % |
|---|---|---|
| чергазий | 380 | 89,8 % |
| абазой | 21 | 5,0 % |
| оьрсий | 12 | 2,8 % |
| кхин берш | 10 | 2,4 % |
| берриг | 423 | 100 % |
Дешар нисйе бӀаьра
- Юкъардешаран ишкол — урам Центральни, 32.
Инфраструктура нисйе бӀаьра
Коьрта социалан инфраструктуран объекташ лаьтта Псаучье-Дахе йуьртан юккъехь.
Урамаш нисйе бӀаьра
- Джамбековн
- Джилакановн
- Калмыковн
- Нови
- Подгорни
- Пушкинан
- Центральни
ГIарабевлла юьртахой нисйе бӀаьра
- Калмыков Юрий Хамзатович — советийн а, российн а политикин гIуллакххо, юридически Iилманийн доктор. 1993-1994 шерашкахь Российн Федерацин юстицин Министр.
Сахьтан аса нисйе бӀаьра
Кхузахь сахьт Москохца нийса лелаш ду. Сахьтан аса йу UTC+3.
Хьажоргаш нисйе бӀаьра
Билгалдахарш нисйе бӀаьра
- ↑ 1 2 Численность постоянного населения территорий КЧР по окончательным данным Всероссийской переписи населения 2010 года. ТӀекхочу дата: 2014 шеран 10 октябрь. Архивйина 2014 шеран 10 октябрехь
- ↑ Кумахов М. А. Адыгская (черкесская) энциклопедия. — Москва: ФОНД им. Б. Х. Акбашева, 2006. — С. 735. — 1066 с. — ISBN 5-99003-371-0.
- ↑ База микроданных Всероссийских переписей населения 2002 и 2010 годов. Архивйина 2014-06-09 — Wayback Machine
ХӀара йаззам табарна бакъхьа ду?: |
|
ХӀара Кхарачой-Чергазийчоьнан географех лаьцна чекхбаккханза йаззам бу. Хьоьга, йоза тодина, нисдина, гӀо далур ду проектана. |